BİLİM İNSANLARIMIZ

1. ALİ KUŞÇU Fatih Külliyesi'nde bir Güneş saati yapan Ali Kuşçu, İstanbul'un enlem ve boylam derecesini belirlemiştir.Ayın ilk haritasını çıkaran Kuşçu'nun adı bugün Ay'ın bir bölgesine verilmiştir.Matematik alanındaki büyük eseri "Risale-i Hisap" (Aritmetik Risalesi)'dir. Ayrıca çağının en ileri matematik bilgilerini içeren "Uluğ Bey'in Yıldız Kataloğu" adlı esere katkılarıyla ün yapmıştır. "Risaletül-Fethiye" adlı eseri ise 19. yüzyılda, İstanbul Teknik Üniversitesinde ders kitabı olarak okutulmuştur. Bu eserde, gök cisimlerinin yere olan uzaklığına yer vermiş; ayrıca Dünya haritasını da kitabının sonuna eklemiştir. Burada yerkürenin eksenindeki eğikliği 230 30' 17" olarak belirlemiştir. Bu, günümüz modern astronomi verilerine (230 27') oldukça yakın bir değerdir.

2. CANAN DAĞDEVİREN Harvard Üniversitesi’nin Genç Akademi üyeliğine seçilen ilk Türk bilim kadını oldu. Giyilebilir teknolojiler üzerinde çalışmaları bulunuyor. Ayrıca, pilsiz çalışan ve giyilebilir bir kalp çipini de buldu. Son olarak, cilt kanserini teşhis eden bir cihaz geliştirdi.Canan Dağdeviren Türkiye’nin bilim dünyasındaki genç yeteneklerinden. Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT) Koch Laboratuvarı’nda çalışmalarını sürdürüyor. Harvard Üniversitesi’nde ise genç akademi üyeliği var. Farklı disiplinleri buluşturan icatlarıyla daha 30 yaşına gelmeden medikal teknoloji alanında dünyada önemli bir isim olarak gösterilmeye başlandı. Kanser ve kalp hastalarının hayatını kolaylaştıracak buluşlarının esin kaynağı aile fertlerinin geçirdiği hastalıklar. Çocukluk kahramanı Pierre Curie’nin keşfi piezo elektrik tasarladığı aletlerin belkemiği. Amerikalılar ona ‘bilimin Mevlana’sı’ ismini takmış.

3. OKTAY SİNANOĞLU 1957’de Amerika Birleşik Devletlerinde MIT’den birincilikle Yüksek Kimya Mühendisi oldu. Alfred Sloan ödülünü aldı.1961’de hem Harvard, hem de Yale’de kendisinin yeni Nicem (Kuantum) Kimyası ve Fiziği üzerine teorileri hakkında üst düzey derslerde yeni buluşlarını anlattı. 1962 yılında Batının 300 yılda en genç profesörü oldu (26 yaşında Yale Üniversitesinde).1973’te Almanya’nın en yüksek Aleksander von Humboldt Bilim Ödülü'nü, 1975’te Japonya’nın Uluslararası Seçkin Bilimci Ödülü'nü kazandı. Yine 1975 yılında özel kanunla Oktay Sinanoğlu’na ilk ve tek, Türkiye Cumhuriyeti Profesörü unvanı verildi.250 kadar uluslararası bilimsel yayını, bilim kuramları, çeşitli dillere çevrilmiş kitapları vardır. Değişik ülkelerde iki kez Nobel’e aday gösterilmiştir.

4. HALİL İNALCIK 1952 yılında Profesör oldu. 1953 senesinde Konuk profesör olarak ABD’de Columbia Üniversitesi’nde ders verdi, araştırmalar yaptı. 1956 yılından 1972 yılına dek Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesinde Osmanlı ve Avrupa Tarihi dersleri verdi.1986‘da Amerikan Akademisi‘ne, 1993‘te British Academy’e üye seçildi ve böylece uluslararası alanda seçkin bir yer alan ilk tarihçimiz oldu.Halil İnalcık’ın iyi bir tarihçi olmasındaki en önemli nedenlerden biri de bildiği yabancı dillerdir. İngilizce, Almanca, Fransızca’yı çok iyi okuyabilen İnalcık, Arapça ve Farsça’yı da kullanabiliyor. Bir sözlük yardımıyla okuyabildiği diller arasına İtalyanca’yı da katabiliyor. Rockfeller Vakfı, Türk Tanıtma Vakfı, ODTÜ Mustafa Parlar Vakfı, Sedat Simavi Vakfı, Ödülleri‘ne sahiptir. Halil İnalcık’a, 1991 yılında, Dışişleri Bakanlığı’nın üstün hizmet ödülü verilmiştir.

5. FARABİ Matematik, botanik, tıp, musiki, felsefe ve mantık alanında eserler yazmış büyük İslam alimidir. Sesin fiziki açıklamasını yapan ilk alimdir. Yaptığı deneyler sonucunda titreşimlerin dalga uzunluğuna göre azalıp çoğaldığını tespit etti. Tıp alanında yaptığı çalışmalarda sağlıklı bir bedene sahip olmak için neler yapılması gerektiğini araştırarak bu doğrultuda tıp ilmi için yedi esası saptadı. Özellikle insan bedenindeki tüm organların tanınması, hastalıkların çeşitlerinin bilinmesi, ilaçlarla ilgili detaylı bilgilere sahip olunması konularına öncelik verdi.Yazdığı eserler ders kitabı olarak uzun süre okutulan Farabi, yalnızca İslam alimlerini değil, kendisinden sonra gelen birçok Batılı bilim adamını da etkiledi. Birkaç müzik enstrümanı da icat etti. Fizikte, boşluğun varlığını göstermiştir. Kitaplarının çoğunun kaybolmasına rağmen, 43 mantık üzerine, 11 metafizik üzerine, 7 ahlak üzerine, 7 siyaset bilimi üzerine, 17 müzik, tıp ve sosyoloji üzerine ve de 11′i tefsir olmak üzere 117 eseri bilinmektedir.

6. İBNİ SİNA Hastalıklara neden olan "mikrobu" ilk o bulmuştur. Vitaminlerin, vücutta parçalanarak kana karıştığını dolayısıyla kanın, taşıyıcı bir özelliği olduğunu ortaya ilk o koymuştur. El uzuvuyla vücuttaki iç hastalıkların tespitini yapan ilk kişidir. Şeker hastalığını tanısını idrardaki şeker oranının ölçülmesiyle ortaya koyan ilk kişidir. Dahili operasyonları narkozla yapan ilk doktor olmuştur. İçme suyundan gelen mikropların vücuda zarar verdiğini ve su arındırıcı filtreyi icat etmiştir. Sarılık ve Şarbon hastalıklarının nedenlerini gelişim süreçleriyle birlikte açıklamıştır. Ruh ve sinir hastalıklarına sahip kişilerin Avrupa'daki gibi karanlık odaya koyulmak veya zincire vurulmak yerine hastalara müzik eşliğinde bir tedavi uygulanabileceğini söylemiştir. İbni Sina, tıp ve felsefe alanına ağırlıklı olmak üzere ve diğer alanlarla birlikte toplam 200 kitap yazmıştır. Batılılarca, Orta Çağ Modern Biliminin kurucusu ve "Modern Tıbbın Babası" olarak tanınmıştır.

7. ÖMER HAYYAM Matematik, astronomi ve edebiyat alanında büyük bir uzman olan Hayyam, fıkıh, ilahiyat, kıraat, tarih, fizik, mineral bilimi, coğrafya ve mekanik alanlarında da bilimsel eserler sunmuştur.Okullarda Fransız matematikçi Pascal’ın soyadıyla öğretilen "Pascal Üçgeni " kavramı aslında Ömer Hayyam tarafından oluşturulmuştur. 3.dereceden bilinmeyen denklemlerle ilgili yazdığı bir eserinde bilinmeyen rakamın yerine Arapça’da “şey” anlamına gelen kelimeyi kullanmıştır. Daha sonra bu eseri diğer dillere çevrilirken İspanyolcaya “Xay” olarak geçmiştir. Daha sonra bu kelime ilk harfine indirgenerek bilinmeyen rakamın simgesi “x” olarak kullanılmaya başlanmıştır. Ayrıca cebir ve 2. dereceden denklemler üzerinde yoğun çalışmaları bulunur.Sultan Melikşah’ın isteğiyle, takvim çalışmaları konusunda bir kurula başkanlık yapmış ve Celali takvimini sunmuştur. Rubaiyat (Dörtlükler) isimli eseriyle doğu edebiyatında bir tür olan rubainin kurucusu olmuştur.

8. BİLGE DEMİRKÖZ TÜBİTAK’ın düzenlediği proje yarışmasında matematik dalında Türkiye’de verilen ilk ödülü almıştır. Ayrıca MIT’ye tam burslu olarak da kabul edildi. Anadalı Fizik olan Demirköz, yan dal olarak da matematik ve müzik bölümlerini başarıyla bitirdi. AMS projesi ve ATLAS deneyinde çalışmalarını sürdürdü. CERN danışma kurulunda da yer alıyor. Son olarak, Yılın Genç Bilim Ödülü, Türkiye’nin On Başarılı Genci, Kendi Alanında Yılın Başarılı Kadını. Fark Yaratan Kadın Ödülü, Mesleki Başarı Ödülü ve UNCESCO tarafından ödülü de bulunuyor.

9. AZİZ SANCAR Kuzey Carolina Üniversitesi Biyokimya ve Biyofizik bölümü öğretim üyesi bilim insanıdır. Hücrelerin hasar gören DNA’ları nasıl onardığını ve genetik bilgisini koruduğunu haritalandıran araştırmaları sayesinde 2015 Nobel Kimya Ödülü’nü kazandı. Sancar, ödüle ABD’li Paul Modrich ve İsveçli Tomas Lindahl ile birlikte layık görüldü.Daha önce de kanser tedavisinde ‘ritmik saat’ buluşunu yapmıştır. Aziz Sancar, Nobel Ödülü alan Türkiye doğumlu ilk bilim insanıdır.

10. CAHİT ARF Cisimlerin kuadratik formlarının sınıflandırılımasında ortaya çıkan ve kendi adıyla anılan “Arf Sabiti“, “Arf Halkaları” ve “Arf Kapanışları” gibi terimleri bularak, matematik ve bilim dünyasına önemli katkılarda bulundu. Alman matematikçi Helmut Hesse ile birlikte, Hesse-Arf Kuramı’nı geliştirdi.1964 yılında Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) ilk bilim kurulu başkanı oldu.Emekliye ayrıldıktan sonra TÜBİTAK’ın geliştirilmesinde çok emeği geçti ve TÜBİTAK’a bağlı Gebze Araştırma Merkezi’nde görev aldı. 1983-1989 yılları arasında Türk Matematik Derneği başkanlığını yaptı.Arf, İnönü Armağanı’nı (1943) ve TÜBİTAK Bilim Ödülü’nü kazandı (1974).