1. Titus Maccius Plautus
1.1. Introdución
1.1.1. Un dos grandes comediógrafos latinos
1.1.2. Éxito en vida e na actualidade
1.2. Contexto histórico
1.2.1. Conquista de Italia e Magna Grecia
1.2.1.1. Helenización de Roma
1.2.2. Guerra contra Aníbal
1.2.3. Guerras Púnicas
1.2.3.1. Roma contra Cartago
1.2.3.2. Loita polo control do Mediterráneo
1.2.3.3. Primeira Guerra Púnica
1.2.3.3.1. Disputa polo dominio de Sicilia
1.2.3.3.2. Vencen os romanos
1.2.3.3.3. Cartago
1.2.3.4. Segunda Guerra Púnica
1.2.3.4.1. Plauto - actor cómico durante esta guerra
1.2.3.4.2. Roma contra Cartago
1.2.3.4.3. Guerra en Roma
1.2.3.4.4. Necesidade das comedias por parte do pobo
1.2.4. Guerras macedónicas
1.2.4.1. Primeira Guerra Macedónica
1.2.4.1.1. República Romana contra o Reino de Macedonia
1.2.4.1.2. Conflicto estalado polas ansias expansionistas de Filipo V de Macedonia
1.2.4.2. Segunda Guerra Macedónica
1.2.4.2.1. Filipo intenta a anexión de novos territorios
1.2.4.2.2. Pérgamo e Rodas pídenlle a protección a Roma
1.2.4.2.3. Exército de Filipo derrotado
1.2.5. 241 a.C - conquista da Magna Grecia
1.2.5.1. Helenismo presente na Urbs
1.2.5.1.1. Gregos viven entre romanos
1.2.5.1.2. Romanos interesanse pola súa cultura
1.3. Biografía
1.3.1. Datos escasos e pouco fiables
1.3.2. Nacido en Sarsina
1.3.2.1. Rexión de Umbría
1.3.2.2. Pouco helenizada
1.3.3. Emigrou a Roma
1.3.3.1. Aprendeu latín
1.3.3.2. Adquiriu cultura grega
1.3.3.3. Traballou no teatro (actor¿?)
1.3.3.4. Investiu no comercio
1.3.3.4.1. Arruinouse
1.3.3.4.2. Ao servizo do seu acredor
1.3.4. Ivestigacións recentes din que
1.3.4.1. Foi un home libre
1.3.4.2. Chegou a Roma traballando de (non se sabe con exactitude)
1.3.4.2.1. Actor para unha compañía
1.3.4.2.2. Comerciante
1.3.4.2.3. Soldado
1.3.4.3. Cando dicía “empuxar a pedra do muiño”, non se refería ao traballo de muiñeiro, senon a un estado da extrema pobreza
1.3.5. Comedias
1.3.5.1. Aportáronlle
1.3.5.1.1. Grandes riquezas
1.3.5.1.2. Popularidade
1.3.6. Plauto sentíse moi orgulloso da súa actividade literaria na súa vellez
1.3.6.1. Catón
1.3.7. Morre no 184 a.C
1.3.7.1. Segundo Cicerón
1.3.8. O problema do nome
1.3.8.1. Nome baixo o que firmaron as súas obras outros autores (teoría)
1.3.8.2. Plautus
1.3.8.2.1. Forma romanizada do cognomem Plotus
1.3.8.2.2. Referencia á forma dos pés (planos)
1.3.8.2.3. Tipo de can con orellas colgantes
1.3.8.3. Titus Maccius Plautus (hipótese)
1.3.8.3.1. Casina - palimpsesto Ambrosiano
1.3.8.3.2. Problemas
1.3.8.4. Teoría de Bücheler
1.3.8.4.1. Plauto chega a Roma co nome de Tito e co alcume burlesco de Plauto
1.3.8.4.2. Cando acada a cidadanía romana
1.4. Obras conservadas
1.4.1. Composición de comedias palliatae
1.4.1.1. Comedias de modelo
1.4.1.2. Ambientación e personaxes gregos
1.4.1.3. Escritor máis coñecido
1.4.1.4. Post mortem - 130 comedias ca súa firma
1.4.1.5. Prólogo da obra Casina
1.4.1.5.1. Redactado post mortem
1.4.2. Despois da súa morte
1.4.2.1. Traballo editorial decisivo para o futuro do texto das obras plautinas
1.4.2.1.1. Edicións críticas do texto seguindo as normas editoriais
1.4.2.1.2. Manuscritos actuais
1.4.2.1.3. Comedias precedidas das didascalia
1.4.2.1.4. Listaxe de personaxes e resumo do contido (argumentum)
1.4.2.1.5. Comedias
1.4.2.2. Debate sobre a autenticidade das 130 comedia
1.4.2.2.1. División de Varrón
1.5. Influencias e innovacións
1.5.1. Comedia antiga
1.5.1.1. Aristófanes
1.5.1.1.1. Dramaturgo ateniense
1.5.1.1.2. s. V a.C
1.5.1.1.3. As avispas, Os paxaros e As nubes
1.5.1.1.4. Comentarios políticos e crítica social
1.5.2. Comedia nova
1.5.2.1. Carece dun contido político, social ou intelectual
1.5.2.2. Realizar en calquera tipo de escenarios sociais e políticos sen ofender
1.5.3. Innovacións nos personaxes
1.5.3.1. Relación pai - fillo
1.5.3.1.1. Fillo permanece leal ao seu pai
1.5.3.1.2. A relación é o foco de toda a actuación
1.5.3.1.3. Plauto - rivalidade entre os dous
1.5.3.1.4. Sociedade patriarcal
1.5.3.1.5. Esencial para a función e o desenvolvemento da familia
1.5.3.2. Escravo listo
1.5.3.2.1. Papel importante nun bo número de obras de Plauto
1.5.3.2.2. Impulsa a trama nas obras de Plauto
1.5.3.2.3. Unha das innovacións máis importantes de Plauto (comedia nova)
1.5.4. Técnica compositiva
1.5.4.1. Punto de referencia os modelos gregos dos que se serviu
1.5.4.2. Desaparición das intervencións do coro
1.5.4.2.1. Transformación da comedia cara o melodrama
1.5.4.3. Representación das comedias sen interrupcións
1.5.4.4. Paso dunha escea a outra -escenario baleiro
1.5.4.5. Organización da acción en
1.5.4.5.1. Exposición
1.5.4.5.2. Nó
1.5.4.5.3. Desenlace
1.5.4.6. Gran variedade de metros e ritmos
1.5.4.6.1. Cantica
1.5.5. Prólogo
1.5.5.1. Elemento común, ainda que non fixo
1.5.5.2. Adopta as variacións típicas da Comedia Nova alexandrina
1.5.5.3. Pronunciado por
1.5.5.3.1. Unha divindade ou personaxe alegórico
1.5.5.3.2. Por un dos personaxes
1.5.5.4. Emprego dun personaxe chamado Prologus
1.5.5.4.1. Asinaria, Captiui, Casina
1.5.5.5. Pronunciado despois da primeira escena
1.5.5.5.1. Cistellaria ou Miles
1.5.5.6. Na comedia alexandrina era de carácter expositivo
1.5.5.6.1. Explicase
1.5.5.7. En Plauto perde a súa funcíón expositiva
1.5.5.7.1. Acadar a atención do público
1.5.5.7.2. Curculio, Epidicus, Mostellaria, Persa e Stichus
1.5.6. Orixinalidade ou copia
1.5.6.1. Controversia
1.5.6.1.1. Plauto escribe con orixinalidade
1.5.6.1.2. Plauto é un imitador da comedia nova grega
1.5.6.2. Contaminatio
1.5.6.2.1. Plauto artella personaxes, escenas e motivos procedentes de distintas comedia
1.5.6.2.2. Engadelle produtos do seu inxenio
1.5.6.3. En realidade mestura escenas tópicas
1.5.6.4. Aggiornamento
1.5.6.4.1. Chistes ou referencias a personaxes ou situacións do momento
1.6. Personaxes
1.6.1. Estereotipados
1.6.1.1. Recoñecibles polo público
1.6.1.2. Aparentemente romanos, pero son gregos
1.6.2. Principais
1.6.2.1. Sénex - “o ancián”
1.6.2.2. Adulescens - “o mozo namorado”
1.6.2.3. Servus - “o escravo”
1.6.2.3.1. Auténtico protagonista
1.6.2.4. Virgo, meretrix e puella - “as rapazas”
1.6.2.4.1. Obxeto da paixón amorosa
1.6.2.5. Uxor - “matrona”
1.6.2.6. Anus - unha vella alcahueta bébeda
1.6.3. Secundarios
1.6.3.1. Parásita - son aduladores sen escrúpulos
1.6.3.2. O militar fanfarrón
1.6.3.3. O lenón cobizoso - traficador de escravas
1.6.3.4. Os cociñeiros - prototipo de rapineiro
1.6.4. Dous tipos de comedias
1.6.4.1. De escravo
1.6.4.1.1. Escravo - verdadeiro conductor da acción
1.6.4.2. De recoñecemento
1.6.4.2.1. Identidade perdida dun dos protagonistas é recuperada ó final
1.6.5. Nomes gregos nas comedias de Plauto
1.6.5.1. Misargírides - o que odia os cartos
1.6.5.2. Pirgopolinices - militar fanfarrón
1.6.5.3. Casina
1.6.5.4. Sceledrus - escravo bribón
1.6.5.5. Euclión
1.6.5.6. Pseudolus - escravo trapaceiro
1.6.5.7. Palaestrio - escravo estatuto
1.6.5.8. Megadoro - vello rico
1.6.5.9. Lisímaco
1.6.5.10. Argentumdonides
1.6.5.11. Artogrogo - parásito
1.7. Linguaxe e estilo
1.7.1. Introdución
1.7.1.1. Acetum latinum
1.7.1.2. Atinxe ás comparacións
1.7.1.2.1. Mitoloxía
1.7.2. Latín arcaico
1.7.2.1. Utiliza a linguaxe coloquial da súa época
1.7.2.2. Características máis notables
1.7.2.2.1. Uso de formas que non existen de algúns verbos - mavolo
1.7.2.2.2. Enmenda da final -e imperativos irregulares
1.7.2.2.3. Retención de -u- en palabras como maxumus, proxumus, lacruma
1.7.2.2.4. Uso da finalización -ier para o presente pasivo e infinitivo
1.7.2.2.5. Caída da -s final das formas verbais
1.7.2.2.6. Retención de moitas palabras de qu- en lugar de c-
1.7.2.2.7. Uso de -ai en xenitivo singular
1.7.2.2.8. Retención da -d nos sustantivos e pronomes no singular do ablativo
1.7.2.2.9. Uso de -es como terminación plural do nominativo
1.7.3. Medios de expresión
1.7.3.1. Orixinalidade ao seu estilo de escritura
1.7.3.2. Exemplos
1.7.3.2.1. Proverbios
1.7.3.2.2. Uso da lingua grega
1.7.3.3. Chistes
1.7.3.3.1. Xogos de verbas
1.7.3.3.2. Acentuar o que se está dicindo
1.7.3.3.3. Elevar o arte da lingua
1.7.3.4. Métrica
1.7.3.4.1. Septenarius trocaico
1.7.3.4.2. Uso da cántica en lugar da métrica grega
1.7.3.5. Diverbia et Cantica
1.7.3.5.1. Diverbia - partes dialogadas entre os personaxes
1.7.3.5.2. Cantica - partes musicais representadas mediante cancións
1.8. Influenza
1.8.1. Na Antigüidade
1.8.1.1. Éxito prolongado durante algunhas xeracións máis
1.8.1.2. Terencio - tomou o relevo na produción de comedias
1.8.1.3. Varrón
1.8.1.4. Horacio
1.8.2. Idade Media e Renacemento
1.8.2.1. Terencio
1.8.2.2. Petrarca
1.8.2.3. Shakespeare
1.8.2.4. Molière
1.8.3. Dende o XVIII ata hoxe
1.8.3.1. Lessing
1.8.4. Cine
1.8.4.1. Ex - Miles Gloriosus
1.9. Plauto en Galiza
1.9.1. Traducións e interpretacións das obras de Plauto
1.9.1.1. Aquilino Iglesia Alvariño
1.9.1.2. Mercedes Boado
1.9.1.3. Mª Xesús Frei Collazo
1.9.1.4. E. Campos
1.9.2. Festival de teatro grecolatino Lugo-Ourense
1.9.2.1. SeecGalicia
2. Introdución
2.1. Vén do latín comoedĭa
2.1.1. E do grego κωμῳδία
2.2. Xénero dramático
2.3. Escenas da vida cotiá
2.3.1. Enfrontamento entre personaxes
2.3.2. Causar rir ao público
2.3.3. Desenlaces felicies
2.3.3.1. Modelos de conducta positivos
2.3.3.2. Castigo á conducta negativa
2.3.4. Escarnio da debilidade humana
3. Subxéneros
3.1. Mimus
3.1.1. Modelos gregos
3.1.2. Personaxes gregos ou romanos
3.1.3. Importancia da expresión corporal
3.1.4. Actores descalzos
3.1.5. Mulleres poden Interpretar papeis femininos
3.2. Atellana
3.2.1. Ambientación itálica
3.2.2. Varios personaxes
3.2.2.1. Baccus - faladebalde
3.2.2.2. Pappus - comellón
3.2.2.3. Maccus - fachendoso
3.2.2.4. Dossenus - rosmón
3.2.3. Argumentos sinxelos
3.2.4. Importancia da expresión corporal
3.2.5. Actores sempre homes e con máscaras
3.3. Comedia togata
3.3.1. Personaxes e ambientación itálicos
3.3.2. Argumentos máis complexos
3.3.3. Importancia do texto
3.3.4. Actores sempre homes
3.3.4.1. Máscara
3.3.4.2. Vestimenta romana - toga
3.3.4.2.1. Da nome ó subxénero
3.4. Comedia palliata
3.4.1. Modelo, ambientación e personaxes gregos
3.4.2. Argumento complexo
3.4.3. Importancia do texto
3.4.4. Actores sempre homes
3.4.4.1. Vestimenta grega - pallium
3.4.4.1.1. Da nome ó subxénero
3.4.5. Plauto e Terencio
3.4.6. Fontes
3.4.6.1. Comedia Nova grega - III a.C
3.4.6.1.1. Inspiran a Plauto e demáis autores
3.4.6.1.2. Menandro - máximo representante
3.4.6.1.3. Aceptación deste tipo de comedia por ser personaxes gregos
3.4.6.1.4. Burla de defectos alleos
3.4.7. Cronoloxía
3.4.7.1. Final da Primeira Guerra Púnica (241 a.C)
3.4.7.1.1. Contacto das culturas grega - romana
3.4.7.1.2. Gregos exercen como (dos romanos)
3.4.7.1.3. Romanos adoptan costumes gregas
3.4.7.1.4. Soldados que conquistan o sur de Italia
3.4.8. Autores
3.4.8.1. Livio Andrónico
3.4.8.1.1. Liberto grego afincado en Roma
3.4.8.1.2. Encárgaselle a montaxe dunha obra
3.4.8.2. Gneo Nevio
3.4.8.2.1. 235 a.C
3.4.8.3. Turpilio
3.4.8.3.1. Último cultivador da palliata
3.4.8.3.2. Morre no II a.C
3.4.8.4. Plauto (254 – 184 a. C.)
3.4.8.4.1. 21 comedias
3.4.8.5. Terencio Afer (190 – 159 a. C.)
3.4.8.5.1. 6 comedias
3.4.9. Ambientación das obras
3.4.9.1. Atenas - escenario dos argumentos
3.4.9.1.1. Outras cidades gregas
3.4.9.2. Ubicación concreta non ten importancia
3.4.10. Personaxes
3.4.10.1. Cidadáns comúns cas súas familias
3.4.10.2. Trazos esaxerados
3.4.10.2.1. Caricaturas
3.4.10.2.2. Seres grotescos
3.4.10.2.3. Personaxes-tipo sen trazos propios
3.4.10.2.4. Personaxes iguais en todas as comedias
3.4.11. Argumento
3.4.11.1. Complexo
3.4.11.2. Peripecias privadas sen transcendencia
3.4.11.3. Final feliz
3.4.11.4. Temas principais
3.4.11.4.1. Parella de namorados que loitan por estar xuntos
3.4.11.4.2. Achado de fillos perdidos
3.4.11.4.3. Enganos de escravos
3.4.11.4.4. Argalladas das parasitas
3.4.11.5. Equívocos e intigras
3.4.11.5.1. Movemento e interese
4. A Traxedia
4.1. Menos popularidade
4.2. Representouse ao longo de 200 anos
4.3. Primeira representación no 240 a.C
4.3.1. Livio Andronico - encargado
4.4. Autores
4.4.1. Livio Andronico
4.4.2. Nevio
4.4.3. Enio
4.4.4. Pacuvio
4.4.5. Acio
4.4.6. Séneca (I d.C)
4.4.6.1. Obras destinadas á lectura
4.5. Subxéneros
4.5.1. Fabula Crepidata ou Cothurnata
4.5.1.1. Derivada da grega
4.5.1.2. Personaxes e argumentos baseados en mitos
4.5.1.3. Autores
4.5.1.3.1. Eurípides - máximo expoñente
4.5.1.3.2. Ovidio (I a.C)
4.5.1.3.3. Séneca (I d.C)
4.5.2. Fabula praetexta ou praetextata
4.5.2.1. Tema romano
4.5.2.2. Nevio - fundador
4.5.2.3. Historia de Roma
4.5.2.3.1. Exaltación do sentimento nacional romano
4.5.2.4. Máis éxito
4.5.2.4.1. O público identifícase cos personaxes
5. A posta en escena
5.1. Os teatros
5.1.1. Conquista das cidades gregas (IV e III a.c)
5.1.1.1. Coñecemento por parte dos romanos
5.1.1.1.1. Construción arquitectónica
5.1.1.1.2. Xénero literario
5.1.2. Desenvolvemento da literatura nacional basada na grega
5.1.3. Representacións dramáticas
5.1.3.1. Aire libre
5.1.3.2. Luz solar
5.1.3.3. Non sempre nun teatro estable
5.1.3.3.1. 55 a.C - primeiro teatro estable de pedra (Pompeio)
5.1.4. Tempos de Plauto
5.1.4.1. Teatro - estrado de madeira
5.1.4.1.1. Lugar público
5.1.4.1.2. Aire libre
5.1.4.1.3. Desmontable
5.1.4.2. Gradas para o público (antes de Plauto non había)
5.1.4.3. 68 a.C - primeiro teatro estable de madeira
5.2. Os Ludi
5.2.1. Espectáculos escénicos - ludi scaenici
5.2.2. Xogos públicos celebrados en honor aos deuses
5.2.3. Suspensión de actividades profesionais durante a celebración
5.2.3.1. Asistencia da poboación
5.2.4. Artistas etruscos
5.2.4.1. Primeiros espectáculos de danza e xesticulación ó son da frauta
5.2.4.1.1. 363 a.C - Ludi consagrados a Xúpiter
5.2.5. Ludi Romani - 240 a.C
5.2.5.1. Celebrar a victoria na I Guerra Púnica
5.2.5.2. Livio Andronico - encargado
5.2.6. Festas de carácter oficial
5.2.6.1. Ludi Megalenses
5.2.6.1.1. Abril
5.2.6.1.2. En honor da Magna Mater
5.2.6.2. Ludi Florales
5.2.6.2.1. Abril / Maio
5.2.6.2.2. En honor de Flora
5.2.6.3. Ludi Apolinares
5.2.6.3.1. Xuño
5.2.6.3.2. En honor de Apolo
5.2.6.4. Ludi Romani
5.2.6.4.1. Setembro
5.2.6.4.2. En honor de Xúpiter
5.2.6.5. Ludi Plebeii
5.2.6.5.1. Novembro
5.2.6.5.2. En honor de Xúpiter
5.2.7. Estado - control das masas populares
5.2.7.1. Celebración dos xogos para contentar á poboación
5.2.8. Espectáculos
5.2.8.1. Representacións dramáticas
5.2.8.2. Carreiras de carros
5.2.8.3. Loita de gladiadores
5.2.8.4. Loita de feras
5.2.8.5. Boxeo
5.2.8.6. Funambulismo
5.2.8.7. Naumaquias
5.2.8.8. .....
5.2.9. Organización dos Ludi
5.2.9.1. Dator ludorum
5.2.9.1.1. Organiza a representación
5.2.9.1.2. Cartos para
5.2.9.2. Anunciábanse mediante
5.2.9.2.1. Pintadas
5.2.9.2.2. Carteis
5.2.9.2.3. Pregoeiro
5.2.9.3. Repartíanse as entradas gratuitamente
5.2.9.4. Compañías - greges
5.2.9.4.1. 5 actores por compañía
5.2.9.4.2. Dominus gregis - director
5.2.9.4.3. Contratadas polos ediles
5.2.9.4.4. Competición entre elas nas representacións
5.3. A xeografía da escena
5.3.1. Teatros semicirculares
5.3.2. 8 partes importantes
5.3.2.1. Scaena (scaenae frons)
5.3.2.1.1. Ancha
5.3.2.1.2. Pouco profunda
5.3.2.1.3. Entradas laterais
5.3.2.1.4. O fondo representaba unha casa
5.3.2.2. Aditus maximus
5.3.2.2.1. Acceso ao escenario
5.3.2.3. Pulpitum
5.3.2.3.1. Situado no centro
5.3.2.3.2. Onde se colocaban os coros
5.3.2.4. Porticus post scaenam
5.3.2.4.1. Detrás do escenario
5.3.2.4.2. Patio porticado con columnas
5.3.2.5. Proscaenium
5.3.2.5.1. Diante da scaena
5.3.2.5.2. Onde se desarrollaba a acción
5.3.2.6. Orchestra
5.3.2.6.1. Entre as gradas e a scaena
5.3.2.6.2. Destinado a
5.3.2.7. Cauea
5.3.2.7.1. Gradas
5.3.2.7.2. Asentos reservados para senadores e outros personaxes
5.3.2.7.3. Xente vendendo comida e bebida
5.3.2.8. Vomitoria
5.3.2.8.1. Entradas abovedadas para acceder as cauea
5.4. O atrezzo
5.4.1. Comedia plautina
5.4.1.1. Vestimenta grega
5.4.1.1.1. Quitón (camisa curta)
5.4.1.1.2. Clámide (manto curto)
5.4.1.1.3. Himatio ou pallium (manto largo)
5.4.2. Complementos a condición de cada personaxe
5.4.2.1. Cinta vermella (alcoviteiras)
5.4.2.2. Coitelo (cociñeiros)
5.4.2.3. Espada (soldados)
5.4.3. Cor da roupa distintivo
5.4.3.1. Branco (vellos)
5.4.3.2. Amarelo (prostitutas)
5.4.3.3. Púrpura (ricos)
5.4.3.4. Vermello (pobres)
5.4.4. Máscaras
5.4.4.1. Feitas de
5.4.4.1.1. Madeira
5.4.4.1.2. Coiro
5.4.4.1.3. Liño
5.4.4.2. Cubrían o rostro dos actores
5.4.4.2.1. Por detrás levaban perruca
5.4.4.3. Tiñan as orellas pegadas
5.4.4.4. Buratos na boca e ollos
5.4.4.5. O personaxe do prólogo posiblemente non levaba
5.4.4.6. Caracterizaban aos personaxes
5.4.4.7. Problema
5.4.4.7.1. Inexpresividade
5.4.4.8. Vantaxes
5.4.4.8.1. O público distinguía aos personaxes dende lonxe
5.4.4.8.2. Compañía pequena podía representar obra sen necesidade de moitos intérpretes
5.5. O público
5.5.1. O público iba ao teatro masivamente
5.5.2. Maioritariamente urbano
5.5.3. Podían asistir todos os cidadáns agás os extranxeiros
5.5.4. Iban mulleres e incluso nenos
5.5.5. O pregoeiro mandaba calar ao público