สังคมสมััยอยุธยา

1. การค้า

1.1. การค้าภายใน

1.1.1. ระบบแลกเปลี่ยนโดยตรง คือ การเอาสินค้ามาแลกเปลี่ยนกันโดยตรง

1.1.2. ระบบแลกเปลี่ยนเงินตรา คือ การเอาเงินมาแลกเปลี่ยนสิ่งของ

1.2. การค้ากับต่างประเทศ

1.2.1. รัฐใช้วิธีผูกขาดการค้าโดยผ่าน พระคลังสินค้า

1.2.2. มีการกำหนดรายการสินค้าผูกขาด

1.2.3. สินค้าออก ผลิตผลที่ได้จากป่า สัตว์ สินแร่ เครื่องหัตถกรรม และอื่น ๆ

1.2.4. สินค้าเข้า เครื่องใช้ต่าง ๆ ได้แก่ ผ้า มีแพรม้วน แพรดอก แพรโล่ เครื่องถ้วยชาม เครื่องกระเบื้อง พัด ดาบ หอก เกราะ สารส้ม เป็นต้น

2. การเก็บภาษีอากร

2.1. จังกอบ หรือ จกอบ เป็นภาษีที่เรียกเก็บจากการชักส่วนสินค้า

2.2. ส่วย สิ่งของที่รัฐบาลเรียกร้องเอาจากเมืองที่อยู่ภายใต้ปกครอง

2.3. อากร ส่วนที่เก็บจากผลประโยชน์ที่ราษฎรทำมาหาได้ในการประกอบการต่างๆเช่น ทำนา

2.4. ฤชา ค่าธรรมเนียมที่ทางราชการเรียกเก็บจากราษฎรซึ่งได้รับประโยชน์จากรัฐเป็นการเฉพาะตัว

3. การเกษตร

3.1. เป็นกิจกรรมเศรษฐกิจที่สำคัญของอยุธยา

3.2. ประชาชนส่วนใหญ่เป็นชาวนา

3.3. ข้าวเป็นพืชที่สำคัญที่สุด

3.4. ปลูกในบริเวณที่ราบลุ่มน้ำเจ้าพระยา

3.5. รัฐเก็บอากรค่านา ซึ่งประชาชนจ่ายเป็นข้าว เปลือก เรียกว่า หางข้าว

3.6. ต่อมาในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช เปลี่ยนจากการเก็บหางข้าวมาเก็บเป็นเงินไร่ละสลึง

3.7. ข้าวส่งออกไปยัง มะละกา จีน บริษัทอินเดียตะวันออกในฮอลันดาที่เมืองปัตตาเวีย

3.8. รัฐเก็บข้าวไว้เป็นเสบียงไว้ใช้ในเวลาสงคราม