Dữ dội và dịu êm Ồn ào và lặng lẽ Sông không hiểu nổi mình Sóng tìm ra tận bể Ôi con sóng ngày xưa Và ngày sau vẫn thế Nỗi khát vọng tình yêu Bồi hồi trong ngực trẻ
by San Bùi
1. Dữ dội và dịu êm Ồn ào và lặng lẽ
1.1. Hai câu thơ nắn gọn và giản dị nhưng đã nêu ra được bốn đặc tính vốn có của sóng biện : dữ dội hoà quyện với dịu êm, ồn ào đan xen với lặng lẽ. Những đặc tính này của sóng cũng là những khía cạnh tình cảm thường thấy trong tâm hồn của những người phụ nữ khi yêu, nhất là khi yêu chân thành, tha thiết. Bởi tình yêu tha thiết, chân thành không chịu chấp nhận sự tầm thường, nhỏ hẹp, đơn điệu, một chiều mà nó phải là sự hoà hợp, sự đan xen của nhiều yếu tố, thậm chí là những yếu tố đối cực nhau: vừa mâu thuẫn, vừa thống nhất, vừa xung đột, vừa hài hoà để luôn tạo nên những sự hấp dẫn, mới mẻ.
1.2. Nói về đặc tính này của sóng cũng là để chỉ ra sự tương hợp với trạng thái tâm hồn của những người đang yêu: vẻ ngoài thì bình lặng chứa đựng bên trong những sức mạnh tiềm tàng, những khát khao mãnh liệt; vẻ ngoài sục sôi, dữ dội, che phủ bên trong một trái tim nhân hậu, đằm thắm, yêu mến và chở che.
1.3. Và một điều đương nhiên nữa là những thuộc tính vốn có ấy của sóng cũng thường không chấp nhận, không thoả mãn với một không gian chật hẹp, xuôi chiều của những dòng sông mà chúng phải tìm đến những không gian lớn hơn, khoáng đạt hơn để mặc sức vẫy vùng, để triền miên dào dạt, để tìm thấy chính mình. Nơi ấy không đâu khác mà chính là biển cả mênh mông. Vì thế, hai câu tiếp theo của Xuân Quỳnh đã mượn hình tượng sóng để nói lên nỗi khát khao được giao cảm, được giải bày và chia sẻ của một người con gái khi yêu :
2. Sông không hiểu nổi mình Sóng tìm ra tận bể
2.1. Hai câu thơ là một khát vọng tìm tòi đến tột độ, khát khao được nhận thức về mình. Sóng đã dũng cảm từ bỏ dòng sông với những giới hạn chật hẹp, những thoả mãn tầm thường để đến với biển cả bao la, soi mình vào trăm ngàn con sông khác. Chỉ có ra đến bể, con sóng mới thật sự tìm thấy mình, mới nhận thức được sức mạnh và khao khát của mình. Điều này cũng giống như tình yêu của con người, luôn khai khát vươn tới sự lớn lao đích thực. Có thể thấy, ngay trong khổ thơ đầu tiên này một nét mới mẻ trong quan niệm về tình yê
2.1.1. Người con gái khát khao yêu đương nhưng không còn nhẫn nhục, cam chịu nữa. Nếu “Sông không hiểu nổi mình” thì sóng dứt khoát từ bỏ nơi chật hẹp đó để “tìm ra tận bể”, để đến với cái cao rộng, bao dung. Thật minh bạch và cũng thật quyết liệt!