Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914-1918)

1. Diễn biến

1.1. GIAI ĐOẠN 1 ( 1914-1916)

1.1.1. 28/6/1914, thái tử Áo-Hung bị ám sát

1.1.2. 28/7/1914, Áo-Hung tuyên chiến Xéc-bi

1.1.3. 1/8/1914, Đức tuyên chiến Nga

1.1.4. 3/8/1914, Đức tuyên chiến Pháp

1.1.4.1. Đức dự định đánh Pháp một cánh chớp nhoáng

1.1.4.2. tập trung binh lính ở mặt trận phía tây

1.1.4.3. chặn con đường biển => k cho Anh tiếp viện

1.1.5. 4/8/1914, Anh tuyên chiến Đức

1.1.6. 2 mặt trận Đông Âu - Tây Âu

1.1.6.1. 1914

1.1.6.1.1. Phía T: Đức tràn vào Bỉ, đánh sang Pháp (đêm 3/8) => Đức chiếm đc Bỉ, Paris bị uy hiếp

1.1.6.1.2. Phía Đ: Nga tấn công Đông Phổ => Paris đc cứu nguy

1.1.6.2. 1915

1.1.6.2.1. Đức,Áo-Hung tấn công Nga => 2 bên ở thế cầm cự trên mặt trận 1200km

1.1.6.3. 1916

1.1.6.3.1. Đức tấn công Véc-doong => không hạ đc Véc-doong, 2 bên thiệt hại nặng=> thế cầm cụ

1.1.7. Hậu quả

1.1.7.1. 6tr ng chết,10tr ng bị thương

1.1.7.2. ptrao công nhân,quần chúng phản đối chiến tranh gay gắ

1.2. GIAI ĐOẠN 2 (1917-1918)

1.2.1. 2/1917, ở Nga, chính phủ lâm thời tư sản được thành lập. tiếp tục theo đuổi ctranh

1.2.2. "Chiến tranh tàu ngầm"

1.2.2.1. Đức muốn cắt đứt đường tiếp tế cho phe Hiệp ước=> sdung tàu ngầm=>Anh thiệt . hại

1.2.2.2. viện cớ vi phạm quyền tự do thương mại trên biển=> 2/4/1917, Mĩ tuyên chiến Đức=> Hiệp ước có lợi

1.2.3. 11/1917

1.2.3.1. CM tháng 10 Nga thành công => chính phủ Xô viết thành lập => chuyển biến lớn trong cục diện chính trị TG

1.2.4. 3/3/1918

1.2.4.1. Chính phủ Xô viết kí Hiệp ước Bơ-rét Li-tốp => Nga rút khỏi chiến tranh

1.2.5. 1918

1.2.5.1. Đức tấn công Pháp

1.2.6. 7/1918

1.2.6.1. Mĩ đổ bộ Châu Âu=>Anh,Pháp phản công

1.2.6.2. Đồng minh Đức đầu hàng

1.2.6.2.1. Bungari 29/9

1.2.6.2.2. Thổ Nhĩ KÌ 30/10

1.2.6.2.3. Áo-Hung 2/11

1.2.7. 9/11/1918

1.2.7.1. CM Đức bùng nổ => nền quân chủ bị lật đổ

1.2.8. 1/11/1918

1.2.8.1. Chính phủ Đức đầu hàng => chiến tranh kết thúc

2. Nguyên nhân

2.1. sự phát triển kinh tế không đều => thay đổi sâu sắc lực lượng giữa các đế quốc

2.2. mâu thuẫn về thuộc địa gay gắt

2.2.1. Anh, Pháp: hệ thống thuộc địa rộng lớn

2.2.2. Mĩ, Đức, Nhật: quá ít thuộc địa

2.2.3. cuối XIX - đầu XX

2.2.3.1. Trung-Nhật (1894-1895) => Nhật thôn tính Triều Tiên, Mãn Châu, Đài Loan, Bành Hổ

2.2.3.2. Mĩ-Tây Ban Nha (1898) => Mĩ chiếm Philipin, Cuba, Pu-éc-tô Ri-co,...

2.2.3.3. Anh-Bô ơ (1899-1902) => Anh chiếm Nam Phi

2.2.3.4. Nga-Nhật (1904-1905) => Nhật kdinh quyền thống trị ở Triều Tiên,Mãn Châu, nam đảo Xa-kha-lin

2.3. Đức là kẻ hung hăng nhất

2.3.1. tiền năng quân sự, kinh tế, nhưng thuộc địa ít

2.3.2. thái độ Đức => quan hệ quốc tế Châu Âu căng thẳng

2.3.2.1. 1882, Đức, Áo-Hung, Italia (1915 rời khỏi) => phe Liên minh

2.3.2.2. hiệp ước tay đôi: Pháp-Nga(1890), Anh-Pháp(1904), Anh-Nga(1907) => phe Hiệp ước

2.4. mâu thuẫn vấn đề thuộc địa (Anh-Đức trước tiên) => nguyên nhân cơ bản cho chiến tranh

2.5. thái tử Áo-Hung bị áp sát (28/6/1914) => cơ hội cho ctranh TG

3. Kết cục

3.1. 1,5 tỉ người bị lôi vào vòng khói lửa

3.2. 10tr người chết, 20tr người bị thương

3.3. chi phí cho ctranh là 85 tỉ dola=> ktr Châu Âu kiệt quệ=> con nợ của Mĩ

3.4. Mĩ hưởng lợi

3.4.1. k bị bom đạn tàn phá

3.4.2. thu nhập quốc dân tăng x2

3.4.3. vốn đầu tư nước ngoài tăng x4