1. GAMETOGENESIA (ugalketa sexuala)
1.1. Gametoak sortzeko prozesua
1.1.1. OBOGENESIA
1.1.1.1. ZATIKETA: hozi-zelulak mitosi bidez obogniak bihurtu
1.1.1.2. HAZKUNDEA: obgoniak handitu ostean lehen ordenako obozito bihurtu
1.1.1.3. HELTZEA: obozitoak lehen zatiketa meiotikoa amaitzean...
1.1.1.3.1. bigarren ordenako obozitoak
1.1.1.3.2. lehen korpuzkulu polarra
1.1.1.4. Ernaldutako obozitoak obulu bihurzen dira
1.1.2. ESPERMATOGENESIA
1.1.2.1. ZATIKETA: hozi-zelula mitosi bidez espermarogoniak bihurtu
1.1.2.2. HAZKUNDEA: espermatogoniak handitu ostean lehen ordenako espermatozitoak sortu
1.1.2.3. HELTZEA: lehen ordenako espermatozitoak 1.go zatiketa meiotikoaren ondorioz 2 espermatozito bigarren ordenakoak sortzen dira. Gero 2.zatiketa meiotikoaren ondorioz espermatida sortzen da.
1.1.2.4. ESPERMIOGENESIA: espermatidak zelula desberdintzapenagatik espermatozoide bihurtzen dira.
2. GAMETOAK (ugalketa sexuala)
2.1. Ugaztunen espermatozoideak
2.1.1. BURUA: zatirik zabalena, zitoplasmaz inguratuta eta akrosoma du (digestiorako entzimak ditu)
2.1.2. LEPOA: mitokondrio asko (mugitzeko energia eman)
2.1.3. ISATSA: lekuz aldatzeko garrasntzistua
2.2. Ugaztunen obuluak
2.2.1. ZITOPLASMA: biteloa metatu (erreserbarako substantzia), pikor kortikalak (ernalketa-mintza)
2.2.2. NUKLEOA: itxura esferikoa, nukleoloa du.
2.2.3. BILGARRI PRIMARIOA: mintz plasmatikoari dagokio
2.2.4. BILGARRI SEKUNDARIOA: 2 geruza
2.2.4.1. Zona peluzidoa: proteinez osatua
2.2.4.2. Koroa erradiatua
3. MOTAK
3.1. ASEXUALA
3.1.1. Zelula espezializatuak ez elkartu
3.1.2. Banako bakarra
3.1.3. Prosezu sinplea
3.2. SEXUALA
3.2.1. Zelula espezializatuak elkartu
3.2.2. Espeziaren aldakortasuna
4. UGALTZE-APARATU SEXUALA
4.1. ZATIAK
4.1.1. Gonadak
4.1.1.1. Gametoak eta sexu-hormonak sortu
4.1.1.2. Sexubakarretan
4.1.1.2.1. Testikulua
4.1.1.2.2. Obulutegia
4.1.1.3. Hemafroditetan
4.1.1.3.1. Testikulua eta obulutegia
4.1.1.3.2. Obotestia
4.1.2. Gonoduktuak
4.1.2.1. Espermiduktek edo obiduktuek daramatzate gametoak gonopororaino
5. ERNALKETA (ugalketa sexuala)
5.1. Bi modutakoa
5.1.1. Ernalketa kanpoan gertatu
5.1.1.1. Arrek eta emeek ingurunean gametoak askatu
5.1.2. Ernalketa barruan gertatu
5.1.2.1. Ugaltze-aparatu femeninoaren barruan gertatu.
5.1.2.2. Espermatozoideak emearen hodi genitalaren barruan eta obozitoak obiduktuaren goiko aldean kanporatu
5.2. Hemafroditetan
5.2.1. Autoernalketa
5.2.1.1. Banako bereko gametoe maskulino eta femeninoen artean gertatu.
5.2.2. Ernalketa gurutzatua
5.2.2.1. Banako baten espermatozoideen eta beste banako baten oboziotoen artean
5.3. Etapak animalietan
5.3.1. .
5.3.1.1. Espermatozoideak oboziotaren koroa erradiatua zeharkatu
5.3.1.2. Mintzek bat egin
5.3.2. .
5.3.2.1. Zentrioloa eta mitokondrioak nukleoarekin batera meiosian parte hartzen dute eta obula sortzen da.
5.3.3. .
5.3.3.1. Bien material genetikoa mintz baten barruan geratu sikarioa sortuz
5.3.3.2. Zigoto diploide bat sortu
5.3.3.3. Ernalketa-mintzasortu espermatozoide gehiago ez sartzeko
6. GARAPEN ENBRIONARIOA (ugalketa sexuala)
6.1. Zigotoa sortzean hasi
6.1.1. Banakoa jaiotzean amaitu
6.2. Enbrioiaren garapenaren arabera 3 animalia mota
6.2.1. Obiparoak
6.2.1.1. Arrautzetan garatu
6.2.1.2. Ernalketa
6.2.1.2.1. Barrukoa
6.2.1.2.2. Kanpokoa
6.2.2. Obobibiparoak
6.2.2.1. Emearen barruan dauden arrautzetan garatu
6.2.2.2. Barruko ernalketa
6.2.3. Bibiparoak
6.2.3.1. Amaren umetokian garatu
6.2.3.2. Barruko ernalketa
6.3. ZIGOTO MOTAK
6.3.1. Isolezitoak/Oligolezitoak
6.3.1.1. Mantenugai gutxi behar dituzten espezieetan
6.3.1.1.1. Poriferoak
6.3.1.1.2. Knidarioak
6.3.1.1.3. Ekinodermatuak
6.3.1.1.4. Ugaztunak
6.3.1.2. Txikiak, bitelo kantitate gutxi
6.3.2. Heterolezitoak
6.3.2.1. Anelido, molusku eta anfibioetan
6.3.2.2. Handiagoak
6.3.2.3. Bitelo asko
6.3.2.3.1. Hozitze-poloan nukleoa eta organuluak
6.3.2.3.2. Begetalean biteloa kontzentratu
6.3.3. Telolezitoak
6.3.3.1. Arrain, narrasti eta hegaztietan
6.3.3.2. Bitelo asko
6.3.3.2.1. Hozitze-poloan nukleoa eta organuluak
6.3.3.2.2. Biteloek ia zigoto osoa hartu
6.3.4. Zentrolezitoak
6.3.4.1. Intsektuetan
6.3.4.2. Bitelo asko
6.3.4.3. Nukleoa zentroan, biteloak nukleo inguratu eta zitoplasmak eta organuluek biteloa inguratu
6.4. ENBRIOIAREN GARAPENEKO FASEAK
6.4.1. SEGMENTAZIOA
6.4.1.1. Arrautza/zigotoa zatitu eta 2,4,8... blastomero sortu
6.4.1.2. Blastodermoa zeharkatu, hori blastozeleaz beterik egoten da
6.4.1.3. Egoera hori: blastula
6.4.1.3.1. Blastula motak
6.4.2. GASTRULAZIOA
6.4.2.1. Blastutako zelulak tolestu eta lekuz aldatu. Ondorioz, enbrioi-orriak sortu
6.4.2.2. Enbolia edo epibolia bidez ektodermoa (kanpoko geruza) eta endodermoa (barruko geruza) sortu
6.4.2.3. Enbrioi-orri kopuruaren arabera
6.4.2.3.1. Diblastikoak
6.4.2.3.2. Triblastikoak
7. GARAPEN POSTENBRIONSRIOA (ugalketa sexuala)
7.1. Jaio ondoren hasi
7.1.1. Heldu fasera iristean amaitu
7.2. Bi mota
7.2.1. ZUZENA
7.2.1.1. Bitelo kantitate asko
7.2.1.2. Animalia berdina da jaiotakoan eta heldua denean
7.2.2. ZEHARKAKOA
7.2.2.1. Bitelo gutxi
7.2.2.2. Larbe-egoeran jaiotzen da, fase goiztiar batean
7.2.2.3. Metamorfosia jasan ostean garatu egiten da
7.2.2.3.1. Metamorfosi motak
8. ORNOGABEEN UGALKETA SEXUALA
8.1. Moluskuak
8.1.1. GASTEROPODOAK
8.1.1.1. Gehienak hemafroditak
8.1.1.2. Ernalketa gurutzatua
8.1.1.3. Gorputz barruan ernaldu
8.1.1.4. Zuzeneko eta zeharkako garapen enbrionarioa
8.1.2. BIBALBOAK
8.1.2.1. Sexubakarrak
8.1.2.2. Zeharkako garapen enbrionarioa
8.1.3. ZEFALOPODOAK
8.1.3.1. Sexubakarrak
8.1.3.2. Gorputz barruan ernaldu
8.1.3.3. Zuzeneko garapen enbrionarioa
8.2. Anelidoak
8.2.1. LEHORTARRAK
8.2.1.1. Hemafroditak
8.2.1.2. Ernalketa gurutzatua
8.2.1.3. Zuzeneko garapen enbrionarioa
8.2.2. URTARRAK
8.2.2.1. Sexubakarrak
8.2.2.2. Kanpoko ernalketa
8.2.2.3. Zeharkako garapen enbrionarioa
8.3. Artropodoak
8.3.1. KRUSTAZEOAK
8.3.1.1. Sexubakarrak
8.3.1.2. Kanpoko ernalketa
8.3.1.3. Zuzeneko/Zeharkako garapen enbrionarioa
8.3.2. ARAKNIDOAK
8.3.2.1. Sexubakarrak
8.3.2.2. Gorputz barruan ernaldu
8.3.2.3. Zuzeneko garapen enbrionarioa
8.3.3. INTSEKTUAK
8.3.3.1. Sexubakarrak
8.3.3.2. Gorputz barruan ernaldu
8.3.3.3. Zuzeneko/Zeharkako garapen enbrionarioa
8.4. Ekinodermatuak
8.4.1. Sexubakarrak
8.4.2. Kanpoko ernalketa
8.4.3. Zeharkako garapen enbrionarioa
8.5. Metamorfosia ornogabeetan
8.5.1. Molusku, biballbo eta itsasoko gasteropodoak
8.5.1.1. Trokofora larba beliger larba bihurtu
8.5.2. Intsektuak
8.5.2.1. Ez-osoa dutenean
8.5.2.1.1. Larba, beldarra pupa, kusku edo krisalida imagoa bihurtzen da
8.5.3. Ekinodermatuak
8.5.3.1. Larba barkiolaria dute helduekin duten desberdintasun aakdebiko simentria da
9. ORNODUNEN UGALKETA SEXUALA
9.1. Arrainak
9.1.1. HEZURDUNAK
9.1.1.1. Sexubakarrak
9.1.1.2. Kanpo ernalketa
9.1.2. KARTILAGINOSOAK
9.1.2.1. Sexubakarrak
9.1.2.2. Gorputz barruan ernaldu, kopulatu ostean
9.2. Anfibioak
9.2.1. ANUROAK
9.2.1.1. Sexubakarrak
9.2.1.2. Kanpoko ernalketa
9.2.1.3. Gameto maskulinoak eta femeninoak aldi berean kanporatzeko parekatzen dira
9.2.2. URODELOAK
9.2.2.1. Sexubakarrak
9.2.2.2. Gorputz barruan ernaldu, kopulatu ostean
9.3. Narrastiak
9.3.1. Sexubakarrak
9.3.2. Gorputz barruan ernaldu
9.3.3. Espermatozoideak organo kopulatzaileaz transferitu
9.4. Goi-mailako ornodunak
9.4.1. HEGAZTIAK
9.4.1.1. Sexubakarrak
9.4.1.2. Gorputz barruan ernaldu
9.4.1.3. Kloakak elkarren ondoan jarrita transferitzen dira espermatozoideak
9.4.2. UGAZTUNAK
9.4.2.1. Sexubakarrak
9.4.2.2. Gorputz barruan ernaldu
9.4.2.3. Organo kopulatzailea edo zakila dute
9.4.2.4. Zuzeneko garapen enbrionarioa
9.4.2.5. 3 ugaztun talde
9.4.2.5.1. Monotrematuak
9.4.2.5.2. Martsupialioak
9.4.2.5.3. Karendunak
9.5. ERANSKIN ENBRIONARIOAK
9.5.1. Azala
9.5.1.1. Egitura gogor eta porotsua
9.5.1.2. Glandula berezi batzuez sortua
9.5.1.3. Enbrioia babestu
9.5.2. Koriona
9.5.2.1. Azaletikura ez galtze da bere funtzioa
9.5.3. Amniosa
9.5.3.1. Likido amniotikoz beteriko barrunbea
9.5.3.2. Likidoak enbrioia babestu eta busti
9.5.4. Bitelo-zakua
9.5.4.1. Mantenugaiak dituen poltsa
9.5.5. Alantoidea
9.5.5.1. Mintz oso bazkularizatua
9.5.5.2. Enbrioiaren hondakinak bertan pilatu
9.5.6. Zilborrestea
9.5.6.1. Karena eta enbrioiaren sabela lotzeko egitura tubularra
9.5.6.2. Iraizketa-produktuak ezabatu, arnasteko gasak trukatu eta mantenugaiak gehitu
9.5.7. Karena
9.5.7.1. Egitura laua
9.5.8. Koriona
9.5.8.1. Kanpoko mintz ektodermikoa
9.5.8.2. Bilo korialak ditu, umetokiaren paretari lotuta
10. GIZAKIAREN ESKU HARTZEA UGALKETA-PROZESUAN
10.1. Laguntza bidezko ugalketa
10.1.1. GIZAKIETAN
10.1.1.1. Intseminazio artifiziala
10.1.1.1.1. Emakumearen umetokian semena sartzen da, obozitoa askatzeko unean
10.1.1.1.2. Emakumearen obulazioa hormonen bidez kontrolatzen da
10.1.1.1.3. Espermatozoide garatuak eta mugikorrak aukeratzen dira
10.1.1.2. Gameto-transferentzia intratubarikoa
10.1.1.2.1. Espermatozoide eta obozitoak Falopioren tronpetan jartzen dira
10.1.1.2.2. Modu naturalean ernaltzen dira
10.1.1.3. In vitro ernalketa
10.1.1.3.1. Obulutegian obozitoak ekoizteko tratamendu bat egiten da
10.1.1.3.2. Obozitoak lotzen dira baginan ziztatuz eta folikuluak xurgatuz
10.1.1.3.3. Folikuluak espermatozoideekin ernaltzen dira laborategian
10.1.1.3.4. Zigotoak egun batzuez in vitro mantentzen dira
10.1.1.3.5. Enbrioi batzuk transferitzen dira eta beste batzuk izoztuta gordetzen dira
10.1.1.4. Espermatozoideen injekzio intrazitoplasmatikoa
10.1.1.4.1. In vitro ernalketaren aldaera bat da
10.1.1.4.2. Obzitoaren barruan espermatozoide bat sartzen da mikromanipulazio baten bidez
10.1.1.4.3. Espermatozoide gutxi daudenean edo motilitatea txikia da
10.1.2. ANIMALIETAN
10.1.2.1. Klonazioa, enbrioiak zatituta
10.1.2.1.1. Garapenaren hasieran egiten da
10.1.2.1.2. Berdin-berdin diren baina gurasoen desberdinak diren izakiak sortzen dira
10.1.2.1.3. Biki monozigotikoak sortzeko prozesuaren antzekoa
10.1.2.2. Klonazioa, nukleoak transferituta
10.1.2.2.1. Desberdintzatu gabeko enbrioi-zelulen nukleoa hartzen da eta nukleoa kentzen zaio obozito batzuetara transferitzeko
10.1.2.2.2. Sortzen diren banakoak nukleoaren emaile helduaren berdin-berdinak dira
10.2. Klonazioaren erabilerak
10.2.1. Oinarrizko ikerketa biologikoak egiteko
10.2.1.1. Zelularen zikloaren mekanismoak eta zelula-desberdintzapena ezagutzeko
10.2.2. Ganadua ekoizteko
10.2.3. Babestutako espeziak berreskuratzeko
10.2.4. Animalia kloniko transgenikoak lortzeko
10.2.5. Erabilera terapeutikorako
10.2.5.1. Lortutako ehunak transplantatzeko edo txertatzeko