1. Tính tích cực
1.1. Quan niệm:
1.1.1. Tích cực là một trạng thái tinh thần có tác dụng khẳng định và thúc đẩy sự phát triển.
1.1.2. - Tính tích cực trong hoạt động nhận thức: Tính tích cực trong hoạt động nhận thức là một trạng thái hoạt động của HS được đặc trưng bởi khát vọng học tập, sự cố gắng trí tuệ với nghị lực cao trong quá trình nắm vững kiến thức cho chính mình
1.2. Biểu hiện:
1.2.1. - Xúc cảm học tập: thể hiện ở niềm vui, sự sốt sắng khi thực hiện yêu cầu của GV, có hứng thú học tập
1.2.2. - Chú ý: thể hiện ở việc lắng nghe và dõi theo hành động của GV, biết cách thực hiện nhanh chóng, đầy đủ và chính xác
1.2.3. - Tính tự giác: Tự giác tham gia vào xây dựng bài học, trao đổi thảo luận,ghi chép đầy đủ
1.2.4. - Sự nỗ lực của ý chí: thể hiện ở sự kiên trì, nhẫn nại vượt khó khi giải quyết nhiệm vụ học tập;
1.2.5. - Hành vi, cử chỉ: khẩn trương;
1.2.6. - Kết quả lĩnh hội: nhanh chóng, đúng, tái hiện được khi cần thiết và vận dụng được vào tình huống mới
1.3. Các cấp độ: G.I. Sukina chia tính tích cực ra làm 3 cấp độ ( mức độ tăng dần)
1.3.1. - TTC bắt chước, tái hiện: cố sức làm theo hành động mẫu của thầy, của bạn
1.3.2. - TTC tìm tòi: độc lập giải quyết vấn đề nêu ra, tìm kiếm những cách giải quyết khác nhau về một số vấn đề
1.3.3. - TTC sáng tạo: tìm ra cách giải quyết mới, độc đáo và hữu hiệu. TTC lúc này đã trở thành phong cách cá nhân, mang tính bền vững. Đây là mức độ biểu hiện TTC nhận thức cao nhấ
2. Phương pháp dạy học tích cực
2.1. Quan niệm
2.1.1. Thuật ngữ “PPDH tích cực” được dùng để chỉ những PPDH nhắm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học
2.1.2. 1 PPDH được gọi là tích cực nếu nó thoả mãn đồng thời 3 yếu tố sau
2.1.2.1. Người dạy không chỉ làm tốt chức năng của mình là truyền thụ tri thức mà còn phải là người tổ chức, hướng dẫn, điều khiển quá trình học của HS
2.1.2.2. Người học phải có tâm thế chủ động biến quá trình học thành quá trình tự học
2.1.2.3. Nội dung dạy học không chỉ là những tri thức mà còn bao hàm cả phương pháp nhận thức những tri thức đó
2.2. Bản chất và dấu hiệu đặc trưng của phương pháp dạy học tích cực
2.2.1. Bản chất của DH tích cực
2.2.1.1. Khai thác động lực học tập ở người học để phát triển chính họ
2.2.1.2. Coi trọng lợi ích, nhu cầu cá nhân để chuẩn bị tốt nhất cho họ thích ứng với đời sống xh
2.2.2. Dấu hiệu đặc trưng của PPDH tích cực
2.2.2.1. Dạy và học thông qua tổ chức các hoạt động học tập của HS và chú trọng rèn luyện phương pháp tự học “Học trong hoạt động và bằng hoạt động
2.2.2.2. Dạy và học chú trọng sự quan tâm đến hứng thú của HS, nhu cầu và lợi ích xh
2.2.2.3. Dạy và học coi trọng hướng dẫn, tìm tòi
2.2.2.4. Kết hợp với đánh giá của thầy và tự đánh giá của trò
2.2.2.4.1. Đánh giá chẩn đoán
2.2.2.4.2. Đánh giá hình thành
2.2.2.4.3. Đánh giá tổng kết
2.3. Đánh giá chuẩn đoán
2.3.1. Đánh giá chẩn đoán được thực hiện trước khi hoặc trong suốt quá trình tiến hành một đơn vị bài học nào đó (một chương hay một bài, một vấn đề) nhằm giúp GV nắm được những kiến thức, kĩ năng đã có của HS về vấn đề sắp học. Chỉ ra những điểm mạnh, những gì HS đã nắm vững cũng như những lỗ hồng cần bổ khuyết; khoảng cách khác biệt giữa các đối tượng HS để có cách dạy phù hợp.
2.3.1.1. Đánh giá hình thành: Loại đánh giá này tập trung vào việc xác định những gì cần cải tiến, điều chinh. Nó được thực hiện ở bất kì thời điểm nào trong quá trình dạy học. Thông tin phản hồi thu được sẽ là cơ sở để tiến hành quá trình dạy học tiếp theo hiệu quả hơn.
2.3.1.2. Đánh giá tổng kết: được tiến hành nhằm mục đích xem xét hiệu quả của quá trình dạy học, đối chiếu với những mục tiêu dạy học đã đề ra. Thông thường, đánh giá tổng kết được tiến hành sau khi đã kết thúc đơn vị bài học.
2.4. Các phương pháp dạy học tích cực
2.4.1. Phương pháp thảo luận nhóm
2.4.2. Phương pháp vấn đáp
2.4.3. Phương pháp giải quyết vấn đề
2.4.4. Phương pháp đóng vai
2.4.5. Phương pháp dự án
2.4.6. Phương pháp trò chơi