1. De Koningstijd, 753-509 v. Chr
1.1. Volgens de overlevering hebben Romulus en Remus Rome gesticht.
1.1.1. Rome werd de eerste twee eeuwen door koningen geregeerd.
2. De eerste fase van de republiek, ca. 500-270 v. Chr
2.1. De laatste koning, Tarquinius Superbus, werd door de Romeinen verdreven.
2.1.1. Hiermee begon de Republiek. De belangrijkste functies van de koning werden overgenomen door twee consuls, en de grootste macht kwam bij de senaat.
3. Standenstrijd, tussen 494-287 v. Chr
3.1. 494 v. Chr: instituut van volkstribunen werd ingesteld die het recht van veto hadden over maatregelen van de consuls en magistraten.
3.1.1. 450 v. Chr: het bestaande gewoonterecht werd vastgelegd in de 'wetten van de twaalf tafelen'.
3.1.1.1. 367 v. Chr: vooraan moest een van beide consuls een plebejer zijn.
3.1.1.1.1. 287 v. Chr: de lex hortensia maakte een einde aan de standenstrijd. Het hield in dat besluiten van de vergadering van de pjebejers kracht van wet kregen en bindend werden voor het volk.
4. Strijd om de macht in Italie, ca. 500-200 v. Chr
4.1. In 386 werd Rome verwoest door een inval van Gallische stammen. Al langer moesten de Romeinen vaak strijden tegen omringende volken om hun gebied veilig te stellen.
4.1.1. De Etrusken probeerden ook de Romeinen te overwinnen.
4.1.1.1. Rond het begin van de derde eeuw voor Christus hadden de Romeinen overwonnen en Italië ten zuiden van de Po in handen, en in 270 onderworpen ze ook de Griekse steden in het zuiden.
5. De Romeinen veroveren het Middellandse-Zeegebied, ca. 270-133 v. Chr
5.1. Rome en Carthago raakten in de strijd en streden drie oorlogen tegen elkaar, de Punische Oorlogen.
5.1.1. Eerste Punische Oorlog vanaf 264 voor Chr. werd door de Romeinen gewonnen.
5.1.1.1. Tweede Punische Oorlog vanaf 218 voor Chr. werd door de Carthagers onder leiding van Hannibal, die met olifanten en zijn leger over de Alpen naar Italie trok, ook weer verloren. Er vielen toch veel nederlagen voor de Romeinen.
5.1.1.1.1. Na de Tweede Punische Oorlog herstelde Carthago zich economisch gezien goed, maar militair gezien niet. In de Derde Punische Oorlog van 149-146 voor Chr. slaagde Scipio Africanus er eindelijk in Carthago te verslaan.
6. Crisis en bugeroorlog, 133-31 v. Chr
6.1. Na de voorgaande oorlogen veranderde de Romeinse samenleving drastisch. Al het land dat eerst van boeren was werd nu van grootgrondbezitters. Een groot bezitloos stadsproletariaat ontstond.
6.1.1. Tiberius en Gaius Gracchus' voorstellen tot hervorming vielen in de jaren 133-121 voor Chr. Heel veel senatoren waren het niet eens met onder andere hun idee over het beperken van grootgrondbezit. Twee stromingen in de politiek ontstonden: populares, die de opvattingen van de Gracchen navolgden, en de optimates, die tegen waren en via de senaat werkten.
6.1.1.1. Eind Tweede eeuw nam de popularis Marius proletariërs tegen betaling op in de legioenen waardoor er een beroepsleger ontstond. De soldaten waren sinds dien eerst trouw aan hun generaals, en niet aan de senaat.
6.1.1.1.1. In 88-87 voor Chr. kreeg optimaat Sulla de opdracht een militaire operatie naar het Oosten aan te voeren. De volksvergadering kende dit echter aan Marius toe. Sulla overwon de strijd en werd in 82 dictator. In 79 trad hij zelf terug.
7. Het einde van de republiek
7.1. Na de moord op Caesar werd de Republiek hersteld en de macht kwam bij de senaat. Marcus Antonius en C. Octavianus werden de leiders van de 'Caesar partij'.
7.1.1. In 43 voor Chr. vormden ze met Lepidus een groep die de staat wilde herstellen. Ze roeiden vele tegenstanders uit, waaronder Cicero.
7.1.1.1. In 42 voor Chr. werden de moordenaars van Caesar door Antonius en Ocatvianus verslagen. Ze gingen samen een verdeling maken van gebieden, het westen voor Octavianus en het oosten voor Antonius. Lepidus werd buiten spel gezet.
7.1.1.1.1. In 37 voor Christus trouwde Antonius met Cleopatra. Hij gedroeg zich steeds meer als een oosterse vorst. Octavianus wierp zich op als grote beschermer van Rome en opvolger van Caesar. In 32 kwam er oorlog tussen Antonius en Octavianus, en in 31 werden Cleopatra en Antonius verslagen en pleegden zelfmoord. Octavianus werd heer en meestervan het Romeinse Rijk.
8. De eerste eeuwen van de keizertijd, 27 v. Chr. tot 192. na Chr.
8.1. Augustus (de verhevene) was de nieuwe naam van Octavianus, de eerste keizer van het Romeinse Rijk. In 27 voor Chr. werd die naam hem gegeven door de senaat en werden zijn bevoegdheden officieel vastgelegd. Hij streefde naar rust en voorspoed in het land en vrede aan de grenzen, daarom noemt men de tijd van Augustus ook wel Pax Augusta. In 14 na Chr. stierf hij.
8.1.1. Augustus had geen zoon om hem op te volgen en dus nam stiefzoon Tiberius zijn plaats in vanaf 14 tot 37 na Christus.
8.1.1.1. Tiberius werd opgevolgd door zijn achterneef Caligula, die tot 41 na Christus regeerde. Deze keizer gedroeg zich als een despoot en regeerde naar willekeur. Hij kreeg tegenstanders en hij werd dan ook vermoord door een groep samenweerders.
8.1.1.1.1. Tot 54 na Chr. regeerde Claudius, Caligula's oom. Hij werd geestelijk niet zodanig in orde geacht hij belangrijke politieke functies niet kon uitvoeren. Maar uiteindelijk bleek hij veel voor het rijk te kunnen doen qua organisatie en bestuur. Met zijn nicht Agrippina trouwde hij, en zij had al een zoon; Nero. Ze vond dat hij keizer moest worden. Toen Claudius Nero als zoon geadopteerd had, vergiftigde ze Claudius.
9. Het vierkeizerjaar, de Flavische dynastie en de adoptiekeizers: 68-192 na Christus
9.1. Galba kwam in een strijd tussen de keizerlijke garde en de provincies en legers. Otho kreeg het eerste succes. Hij won en versloeg Galba. Vitellius was ondertussen keizer door zijn legioenen tot keizer gekozen. Otho pleegde zelfmoord. Vespasianus werd keizer..
9.1.1. De Flavische dynastie begint met Vespasianud. Hij voerde een sober en doelmatig beleid. Door Titus (97-81) en Domitianus(81-96), zijn zoons, werd hij opgevolgd. Na Domitianus werd de bejaarde senator Nerva (96-98) keizer.
9.1.1.1. De tijd van de adoptiekeizers liep van 98 tot 192 na Christus. Zoals de naam al zegt werd de opvolging via adoptie geregeld. Door Nerva werd Trajanus (98-117) als opvolger gekozen, onder hem bereikte het Romeinse Rijk zijn grootste omvang. Hadrianus, Antonius Pius en Hadrianus volgden. Marcus Aurelius brak met de traditie van opvolging, zijn zoon Commodus werd opvolger. In 192 werd hij vermoord.
10. De late keizertijd, van 193-476 na Chr.
10.1. Septimius Severus won de machtsstrijd na Commodus. Hij slaagde erin rust te houden ondanks dreigingen van de Germanen. In 253 ging het mis toen de dynastie uitstierf. Oorlog, economisch verval en geen machthebber. Dat was de orde van de dag. Tientallen keizers en tegenkeizers volgden, die soldatenkeizers werden genoemdomdat ze uitsluitend op de legers steunden.
10.1.1. Tussen 284 en 305 regeerde Dioletianus, die de macht stevig in handen kreeg. Het Romeinse rijk werd gesplitst in Oost en West. Zijn hervormingen hielden geen stand. In de vierde eeuw werd Constantijn de Grote (306-337) keizer, hij bekeerde tot christendom en maakte het christendom net zo belangrijk als andere godsdiensten. In 380 werd het de staatsgodsdienst en werden andere godsdiensten bestreden.
10.1.1.1. De eeuwen die volgen vormen een bruggetje naar de Middeleeuwen. In 400 werd het rijk in twee gesplitst na vele conflicten met Germaanse stammen. De laatste keizer werd in 476 afgezet. Het West-Romeinse rijk viel met de komst van Germaanse generaal Odoaker. Het Oost-Romeinse rijk bleef in stand tot 1453 met de inname van de Turken.