1. คุณสมบัติ
1.1. ๏ เป็นโปรแกรมที่กำหนดไว้แล้ว ใช้ควบคุมการทำงานของฮาร์ดแวร์ ๏ ฮาร์ดแวร์ไม่สามารถทำงานนอกเหนือโปรแกรมที่กำหนดไว้ได้ ๏ ซอฟต์แวร์สามารถ - ติดตั้งใหม่ได้ - ถอนการติดตั้งได้ - เพิ่มเติมได้ ๏ ซอฟต์แวร์ที่ดีควรมีความถูกต้อง น่าเชื่อถือ เป็นมิตรต่อผู้ใช้ มีประสิทธิภาพ มั่นคงปลอดภัย
2. แบ่งเป็น 2 ประเภท
2.1. ซอฟต์แวร์ระบบ
2.1.1. คือ โปรแกรมที่ทำหน้าที่ติดต่อกับส่วนประกอบต่างๆของฮาร์ดแวร์คอมพิวเตอร์โดยตรง และอำนวยฟังก์ชั่นทำงานพื้นฐานต่างๆที่เกี่ยวข้องกับฮาร์ดแวร์
2.2. ซอฟต์แวร์ประยุกต์
2.2.1. เป็นโปรแกรมที่ถูกพัฒนาขึ้นเพื่อตอบสนองความต้องการของผู้ใช้ในด้านต่างๆ เช่น การจัดทำเอกสาร การทำงานเฉพาะด้าน หรือ เพื่อความบันเทิง ฯลฯ
2.2.2. ประเภทของซอฟต์แวร์ประยุกต์
2.2.2.1. ซอฟต์แวร์สั่งทำเฉพาะ
2.2.2.1.1. หมายถึง ซอฟต์แวร์ที่ถูกสั่งให้พัฒนาเพื่อองค์กรใดองค์กรหนึ่ง สำหรับทำงานเฉพาะด้านขององค์กรนั้นๆ ผู้พัฒนาโปรแกรมต้องเข้าไปศึกษารูปแบบการดำเนินงาน หรือความต้องการขององค์กรนั้นๆเพื่อจัดทำซอฟต์แวร์ขึ้น
2.2.2.2. ซอฟต์แวร์สำหรับงานทั่วไป
2.2.2.2.1. ๏เป็นซอฟต์แวร์ที่พัฒนาขึ้นเพื่อขายหรือแจกจ่ายแก่ผู้ใช้ทั่วไป ไม่เจาะจงว่าเป็นรายใดรายหนึ่ง ๏ ซอฟต์แวร์แต่ละประเภทจะมีหน้าที่การทำงานเฉพาะด้าน ตามวัตถุประสงค์ของการใช้งานแต่ละประเภท เช่น งานจัดทำเอกสาร งานกราฟฟิกส์ เป็นต้น ๏สามารถซื้อจากตัวแทนจำหน่ายหรือร้านค้า หรือดาวน์โหลดได้จากอินเทอร์เน็ต
2.2.3. โปรแกรมประมวลคำ เป็นซอฟต์แวร์ประยุกต์สำหรับงานจัดทำเอกสารเป็นหลัก สามารถจัดรูปแบบเอกสารได้หลากหลาย มีเครื่องมือมากมายสำหรับการสร้างเอกสาร โปรแกรมประมวลผลคำในปัจจุบันมีส่วนติดต่อแบบ GUI โดยอยู่บนพื้นฐานของแนวคิดที่ว่า What you see is what you get ปัจจุบันมีการเพิ่มขีดความสามารถของโปรแกรมประมวลคำอีกมากมาย เช่น สร้างกราฟ ส่งอีเมล สร้างเว็บเพจ ตรวจสอบการสะกดคำ พจนานุกรม ฯลฯ
2.2.4. โปรแกรมแผ่นตารางทำงาน เน้นด้านเอกสารที่เกี่ยวกับการจัดการข้อมูลและคำนวณ สามารถสั่งให้คำนวณตามสูตรหรือเงื่อนไขที่กำหนดเองได้ มีการทำงานแบบ ถ้า-แล้ว
2.2.5. โปรแกรมนำเสนอ เป็นซอฟต์แวร์ที่สำหรับงานนำเสนอ ซอฟต์แวร์ประเภทนี้จึงเป็นซอฟต์แวร์ที่นอกจากแสดงลักษณะที่จะสื่อความหมายได้ง่ายแล้วจะต้องสร้างแผนภูมิ กราฟ รูปภาพ การเคลื่อนไหวได้
2.2.6. โปรแกรมจัดการฐานข้อมูล ฐานข้อมูล คือ แนวคิดของการจัดเก็บข้อมูลไว้ที่เดียวกันอย่างมีแบบแผนในการจัดเก็บ ซอฟต์แวร์จัดการฐานข้อมูล คือ ซอฟต์แวร์ที่ช่วยเก็บการเรียกค้นมาใช้งาน การทำรายงาน การสรุปผลข้อมูล
2.2.7. โปรแกรมประมวลผลภาพ ทำหน้าที่จัดแต่ง หรือตัดต่อภาพได้ตามต้องการ
2.2.8. โปรแกรมสำหรับงานออกแบบ เป็นโปรแกรมออกแบบกราฟฟิกส์สมรรถนะสูง โดยต้องทำงานบนเครื่องคอมพิวเตอร์มีประสิทธิภาพสูงใช้ช่วยงานออกแบบของสถาปนิก และวิศวกร ใช้ออกแบบสิ่งต่างๆ เช่น แบบอาคาร แบบเครื่องบิน
2.2.9. ซอฟต์แวร์สำหรับการสื่อสารและระบบเครือข่าย เป็นซอฟต์แวร์ที่ทำหน้าที่ในการเชื่อมต่อระบบเครือข่าย เพื่อให้คอมพิวเตอร์สามารถสื่อสารกันได้ภายในเครือข่าย และให้ผู้ใช้คอมพิวเตอร์สามารถสื่อสารกันได้บนเครือข่ายนั้น เช่น Web browser, Line, Skype ฯลฯ ๏ Web browser เป็นโปรแกรมที่ให้บริการในการติดต่อกับเว็บไซต์และแสดงผลหน้าเว็บของเว็บไซต์นั้น สามารถแสดงผลแบบ Multimedia ปัจจุบันโปรแกรมประยุกต์ต่างๆได้พัฒนาให้สามารถทำงานบนเว็บเบราเซอร์โดยผ่านอินเทอร์เน็ตอย่างแพร่หลาย ตัวอย่างเช่น IE, Google Chrome ฯลฯ
2.2.10. Graphic Software ๏ Virtual Reality ประกอบด้วย Hardware และ Software เพื่อจำลองสภาพแวดล้อม ให้ผู้ใช้รู้สึกได้ว่าอยู่ในสถานการณ์นั้นจริง
3. ระบบปฎิบัติการ
3.1. เป็นโปรแกรมที่ทำงานเป็นตัวกลางระหว่างผู้ใช้และฮาร์ดแวร์คอมพิวเตอร์ โดยมีวัตถุประสงค์หลายด้าน ดังนี้ ๏ จัดสภาพแวดล้อมให้ผู้ใช้สามารถปฏิบัติงานบนเครื่องคอมพิวเตอร์ได้ ๏ ควบคุมและจัดการทรัพยากรต่างๆให้ถูกใช้งานอย่างมีประสิทธิภาพ ๏ ให้บริการกับผู้ใช้และซอฟต์แวร์ประยุกต์ในด้านอื่นๆ
3.2. ชนิดของระบบปฏิบัติการ
3.2.1. ระบบปฏิบัติการบนเครื่องเดี่ยว เป็นระบบที่ใช้กันทั่วไปใน PC, Laptop, Smartphone เช่น Dos, Windows, Windows phone, Android, Symbian, iOS ฯลฯ
3.2.2. ระบบปฏิบัติการแบบเครือข่าย เป็นระบบที่ใช้คอยควบคุมการทำงานของคอมพิวเตอร์ที่มีการเชื่อมต่อกัน เช่น Windows NT Server, UND, Linux ฯลฯ
3.3. หน้าที่
3.3.1. จัดสภาพแวดล้อมให้ผู้ใช้สามารถปฏิบัติงานบนเครื่องคอมพิวเตอร์ได้ โดยเตรียมส่วนติดต่อกับผู้ใช้ ๏ ติดต่อแบบพิมพ์คำสั่ง - ผู้ใช้จะส่งคำสั่งโดยการพิมพ์ ๏ ติดต่อแบบกราฟิคส์ - ผู้ใช้ส่งคำสั่งโดยการเลือกที่ภาพ ๏จัดการทรัพยากร (การประมวลผล, การจัดการหน่วยความจำ, จัดการแฟ้มข้อมูล, จัดการอินพุต/เอาท์พุต, จัดการระบบเครือข่าย)
3.3.2. ให้บริการกับผู้ใช้และซอฟต์แวร์ประยุกต์ในด้านอื่นๆ ๏ บริการด้านการติดต่อกับฮาร์ดแวร์ ๏ บริการด้านการเรียกใช้งานโปรแกรมและข้อมูล ๏ บริการด้านการควบคุมการประมวลผล เช่น หยุดการประมวลผลโปรแกรมเมื่อต้องการ ๏ บริการด้านความปลอดภัย ๏ฯลฯ
3.4. ตัวอย่างระบบปฏิบัติการ เช่น ๏ ระบบปฏิบัติการ DOS - เป็นระบบปฏิบัติการแบบเก่า มีลักษณะเป็น Text mode ที่ทำงานแบบ Command-line - การจัดการโปรแกรมเป็นแบบ Single-tasking - เริ่มต้นจาก PC-DOS ใช้สำหรับเครื่อง IBM-PC แล้วมาเป็น MS-DOS ๏ ระบบปฏิบัติการ Microsoft Windows - เป็นระบบปฏิบัติการ ซึ่งพัฒนาโดยบริษัทไมโครซอฟต์ เปิดตัวเมื่อปี ค.ศ. 1985 - ครองความนิยมในตลาดคอมพิวเตอร์ส่วนบุคคล มากกว่า 90% ของการใช้งานทั่วโลก
3.5. ระบบปฏิบัติการแบบ Open Source ๏ มีลักษณะ Open-source software - สามารถดาวน์โหลดไฟล์โปรแกรมและไฟล์ต้นฉบับได้ฟรี - สามารถเปลี่ยนแปลงแก้ไขต้นฉบับได้ตามต้องการ - สามารถแจกจ่ายไปให้ผู้อื่นโดยไม่ต้องขออนุญาต - เมื่อแก้ไขส่วนใด ต้องประกาศให้ผู้อื่นทราบด้วย ๏ ระบบปฏิบัติการที่เป็น Open Source - Linux, FreeBSD ฯลฯ - ใช้ร่วมกับซอฟต์แวร์ฟรีอื่นๆ
4. ระบบควบคุมอุปกรณ์
4.1. คือ ซอฟต์แวร์ที่พัฒนาขึ้นเพื่อใช้ในการควบคุอุปกรณ์ต่อพ่วง - อุปกรณ์ต่อพ่วงประเภทเดียวกัน อาจถูกออกแบบและพัฒนามาแตกต่างกัน -ถ้าระบบปฏิบัติการไม่มีระบบควบคุมอุปกรณ์เหล่านั้น จำเป็นต้องติดตั้งระบบควบคุมอุปกรณ์เพิ่ม
5. โปรแกรมอรรถประโยชน์
5.1. เป็นโปรแกรมที่ทำงานบนระบบปฏิบัติการที่ช่วยเสริมให้การใช้งานระบบปฏิบัติการ มีประสิทธิภาพ และสะดวกมากขึ้น ๏ยูทิลิตี้สำหรับระบบปฏิบัติการ - ประเภทการจัดการไฟล์ - ประเภทการกู้คืนไฟล์ - ประเภทการถอนโปรแกรม - ประเภทการจัดพื้นที่เก็บข้อมูล - ประเภทรักษาหน้าจอ - อื่นๆ ๏ยูทิลิตี้อื่นๆ - โปรแกรมป้องกันไวรัส -โปรแกรมไฟร์วอลล์ - โปรแกรมบีบอัดไฟล์
6. ไวรัสคอมพิวเตอร์
6.1. คือ โปรแกรมคอมพิวเตอร์ที่บุกรุกเข้าไปในเครื่องคอมพิวเตอร์ โดยไม่ได้รับความยินยอมจากผู้ใช้ ส่วนมากมักมีประสงค์ร้ายและสร้างความเสียหายให้กับระบบของเครื่องคอมพิวเตอร์ ไวรัส สามารถทำสำเนาของตัวเองเพื่อแพร่ออกไปโดยการสอดแทรกตัวสำเนาไปในรหัสคอมพิวเตอร์ส่วนที่สามารถปฏิบัติการได้หรือข้อมูลเอกสาร ไวรัส โดยทั่วไปจะไม่ส่งผลก่อให้เกิดความเสียหายต่อฮาร์ดแวร์โดยตรง แต่จะทำความเสียหายต่อซอฟต์แวร์และข้อมูล ไวรัสบางประเภทอาจสร้างความรำคาญตอนใช้งานเท่านั้น
6.2. ประเภทของไวรัสคอมพิวเตอร์
6.2.1. ๏ บูทไวรัส เป็นไวรัสคอมพิวเตอร์ที่แพร่เข้าสู่เป้าหมายในระหว่างเริ่มทำการบูทเครื่อง มักติดต่อกันผ่านสื่อบันทึกข้อมูล ๏ ไฟล์ไวรัส ใช้เรียกไวรัสที่ติดไฟล์โปรแกรม ๏ มาโครไวรัส คือไวรัสที่ติดไฟล์เอกสารชนิดต่างๆ ซึ่งมีความสามารถในการใส่คำสั่งมาโครไว้สำหรับทำงานอัตโนมัติในไฟล์เอกสารด้วย ๏ หนอน เป็นรูปแบบหนึ่งของไวรัส มีความสามารถในการทำลายระบบในเครื่องคอมพิวเตอร์สูงที่สุดในบรรดาไวรัสทั้งหมด สามารถกระจายตัวได้รวดเร็วผ่านทางระบบอินเทอร์เน็ต ๏ ม้าโทรจัน เป็นโปรแกรมจำพวกหนึ่งที่ถูกออกแบบขึ้นมาเพื่อแอบแฝงการกระทำบางอย่างในเครื่องของเราจากผู้ไม่หวังดี ๏ ซอฟต์แวร์สอดแนม (สปายแวร์) เป็นซอฟต์แวร์ที่ออกแบบเพ่อสังเกตการณ์หรือการดักจับข้อมูล
6.3. การป้องกันและแก้ไขไวรัส
6.3.1. โปรแกรมป้องกันไวรัส เป็นโปรแกรมที่สร้างเพื่อป้องกันและกำจัดไวรัส