Психика және сана

1. .

2. Сана

2.1. Анықтамасы: Адамның өзін және қоршаған ортаны тану және түсіну қабілеті.

2.2. Сананың деңгейлері:

2.2.1. Саналы: логикалық ойлау, шешім қабылдау.

2.2.2. Түссіз саналы (подсознание): автоматты әрекеттер, әдеттер.

2.2.3. Трансценденттік сана: рухани тәжірибелер, медитация.

2.3. Сананың қызметі: • Өз-өзін тану, рефлексия. • Қоршаған ортаны тану және оған бейімделу. • Болашаққа жоспар құру және мақсат қою.

3. Психика мен сананың өзара байланысы

3.1. • Сана психиканың жоғарғы деңгейі ретінде қарастырылады. • Психика сананы қолдайды, ал сана психиканы басқарады. • Психикалық процестердің көпшілігі бейсаналы, бірақ саналы түрде бақылана алады.

4. Сананы түсінуге әртүрлі бағыттар мен теориялар ұсынылған, және олар адамның саналы тәжірибесін, ойлау қабілетін және өз-өзіне деген рефлексиясын зерттеуге негізделген. Мынадай ғалымдар сана туралы ерекше теорияларымен танымал:

4.1. Рене Декарт (философ) — Декарт сана мен тәннің дуализмін ұсынды. Ол сананы «ойлайтын субстанция» деп атады және «Мен ойлаймын, демек мен бармын» (Cogito, ergo sum) деген әйгілі тұжырымымен танымал.

4.2. Уильям Джеймс — Америкалық психолог және философ, санаға «сана ағыны» деген тұжырымдаманы енгізді. Ол сананы үнемі өзгеріп, үздіксіз ағып тұратын процесс деп қарастырды.

4.3. Зигмунд Фрейд — Фрейд сана мен бейсаналықты зерттеді. Ол сананы адамның ойлары мен әрекеттерін басқаратын көрінетін қабат ретінде қарастырып, санадан тыс бейсаналық процестердің маңызды рөлін атап өтті.

5. Психикалық процестері

5.1. Когнитивті: қабылдау, ойлау, есте сақтау, қиял.

5.2. Эмоционалды: эмоция, көңіл-күй, сезім.

5.3. Мотивациялық: ерік, мақсат, қажеттіліктер.

6. Миға қатысты құрылымдар

6.1. Неокортекс: ойлау, қабылдау, тіл.

6.2. Лимбикалық жүйе: эмоциялар мен есте сақтау.

6.3. Мидың бағаны: автоматты өмірлік процестерді басқару.

7. Психикалық жағдайлар: Стресс, депрессия, қозу, босаңсу.

7.1. Психикалық қасиеттер: тұлғаның мінезі, қабілеттері, темпераменті.

8. Психикалық және саналық бұзылыстар

8.1. Шизофрения, биполярлық бұзылыс (психикалық бұзылыстар). • Аутизм, депрессия (сананың бұзылуы).

9. Ол психоанализдің негізін қалаушы және адамның бейсаналы психикалық процестері туралы теорияларымен танымал. Оның жұмысында адамның санасы, бейсаналы мотивтер, арман түсіндірмесі мен психологиялық қорғаныс механизмдері үлкен рөл атқарады.

10. Зигмунд Фрейд

10.1. Сондай-ақ, психология ғылымының дамуына үлес қосқан басқа да ғалымдар бар, мысалы, Джон Уотсон (бихевиоризм), Жан Пиаже (когнитивті даму теориясы), Карл Юнг (аналитикалық психология) және Уильям Джеймс (функционализм).

11. Психиканың даму кезеңдері

11.1. Когнитивтік кезең: Бұл кезеңде ойлау, есте сақтау, қабылдау, назар аудару, тілдік және шешім қабылдау процестері қарастырылады. Когнитивті психология адам ақыл-ойының қалай жұмыс істейтінін зерттейді.

11.2. Нейропсихологиялық кезең: Мидың психикалық функцияларға қалай әсер ететінін зерттейді. Мұнда когнитивті нейроғылым мен психикалық бұзылуларға нейробиологиялық көзқарас маңызды рөл атқарады.

11.3. Әлеуметтік-психологиялық кезең: Бұл кезеңде адамның әлеуметтік ортаға бейімделу процестері, мінез-құлықтың әлеуметтік факторлары мен адамның қарым-қатынасы зерттеледі.

11.4. Даму кезеңі:Адамның психикасының қалыптасуы мен өзгеруі балалық шақтан бастап ересектікке дейінгі аралықта зерттеледі. Жан Пиаже, Эрик Эриксон сияқты ғалымдар осы кезеңде адам когнитивті және әлеуметтік дамуын талдаған.

11.5. Психоаналитикалық кезең: Бұл кезеңде адамның бейсаналық процестері мен ішкі қақтығыстары зерттеледі. Зигмунд Фрейдтің психоанализі осы бағытта басты рөл атқарады.