1. Đấu tranh giai cấp của giai cấp vô sản
1.1. Là cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản chống lại giai cấp tư sản, gồm hai giai đoạn cơ bản: giai đoạn trước khi giành chính quyền và giai đoạn sau khi giành chính quyền
1.1.1. Đấu tranh khi chưa có chính quyền
1.1.1.1. Là một trong những hình thức cơ bản của đấu tranh giai cấp, có nhiệm vụ trước mắt là bảo vệ những lợi ích hằng ngày của giai cấp vô sản, tập hợp lực lượng, giác ngộ quần chúng
1.1.1.1.1. Đấu tranh chính trị
1.1.1.1.2. Đấu tranh tư tưởng
1.1.2. Đấu tranh trong thời kì quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội
1.1.2.1. Cuộc đấu tranh giai cấp của giai cấp vô sản sau khi giành được chính quyền được diễn ra trong điều kiện mới
1.1.2.2. Cuộc đấu tranh giai cấp của giai cấp vô sản trong thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội có nội dung mới
1.1.2.3. Cuộc đấu tranh giai cấp của giai cấp vô sản diễn ra với những hình thức mới
2. Dân tộc
2.1. Là cộng động người người cao nhất và phổ biến nhất hiện nay
2.1.1. Thị tộc
2.1.1.1. Vừa là thiết chế xã hội đầu tiên vừa là hình thức cộng đồng người sớm nhất của xã hội loài người
2.1.2. Bộ lạc
2.1.2.1. Là hình thức cộng đồng người phát triển từ thị tộc và do sự liên kết của nhiều thị tộc có cùng huyết thống tạo thành
2.1.3. Bộ tộc
2.1.3.1. Là hình thức cộng đồng người hình thành khi xã hội có sự phân chia giai cấp. Các bộ tộc được hình thành từ sự liên kết của nhiều bộ lạc sống trên một lãnh thổ nhất định
3. Mối quan hệ giai cấp - dân tộc - nhân loại
3.1. Quan hệ giai cấp - dân tộc
3.1.1. Giai cấp quyết định dân tộc
3.1.1.1. Quan hệ giai cấp quyết định khuynh hướng phát triển và tính chất của dân tộc
3.1.1.2. Giai cấp thống trị trong xã hội cũng là giai cấp thống trị đối với dân tộc
3.1.1.3. Những giai cấp đang lên trong lịch sử, đại biểu cho sự phát triển của lực lượng sản xuất và xã hội cũng là giai cấp đại biểu cho lợi ích chân chính của dân tộc
3.1.2. Vấn đề dân tộc có ảnh hưởng quan trọng đến vấn đề giai cấp
3.1.2.1. Đấu tranh giải phóng dân tộc là điều kiện, tiền đề cho đấu tranh giải phóng giai cấp. Sự nghiệp giải phóng giai cấp phải bắt đầu từ sự nghiệp giải phóng dân tộc
3.2. Quan hệ giai cấp, dân tộc với nhân loại
3.2.1. Giai cấp, dân tộc và nhân loại có mối quan hệ biện chứng với nhau
3.2.2. Trong xã hội có giai cấp, lợi ích nhân loại không tách rời với lợi ích giai cấp, lợi ích dân tộc và bị chi phối bởi lợi ích giai cấp và dân tộc
3.2.3. Vấn đề nhân loại có vai trò tác động trở lại rất quan trọng đối với vấn đề dân tộc. Sự tồn tại của nhân loại là tiền đề, là điều kiện tất yếu thường xuyên của sự tồn tại dân tộc và giai cấp
4. Giai cấp và đấu tranh giai cấp
4.1. Là kết quả của sự vận dụng và mở rộng chủ nghĩa duy vật biện chứng vào xem xét lĩnh vực xã hội
4.2. Sự tồn tại của các giai cấp gắn với những giai đoạn phát triển nhất định của sản xuất
4.3. Đấu tranh giai cấp tất yếu dẫn đến chuyên chính vô sản. Bản thân nền chuyên chính này là bước quá độ tiến tới thủ tiêu mọi giai cấp và tiến tới xã hội không giai cấp
5. Giai cấp
5.1. Định nghĩa giai cấp
5.1.1. Là những tập đoàn người, mà tập đoàn này thì có thể chiếm đoạt lao động của tập đoàn khác, do chỗ tập đoàn đó có địa vị khác nhau trong một chế độ kinh tế - xã hội nhất định
5.1.1.1. Giai cấp là những tập đoàn người có địa vị kinh tế xã hội khác nhau trong một hệ thông sản xuất xã hội nhất định trong lịch sử
5.1.1.2. Dấu hiệu chủ yếu quy định địa vị kinh tế - xã hội của các giai cấp là các mối hệ kinh tế - vật chất giữa các tập đoàn người trong phương thức sản xuất
5.1.1.3. Thực chất của quan hệ giai cấp là quan hệ giữa bóc lột và bị bóc lột, là tập đoạn này chiếm đoạt lao động của tập đoàn khác do đối lập về địa vị trong một chế độ kinh tế - xã hội nhất định
5.1.1.4. Giai cấp không phải là phạm trù xã hội bình thường mà là phạm trù kinh tế - xã hội có tính lịch sử
5.2. Nguồn gốc giai cấp
5.2.1. Nguyên nhân sâu xa
5.2.1.1. Sự phát triển của lực lượng sản xuất làm cho năng suất ao động tăng lên, xuất hiện "của dư", tạo khả năng khách quan, tiền đề cho người này chiếm đoạt lao động của người khác; bên cạnh đó sự xuất hiện của "của dư" còn là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến sự phân công lao động xã hội phát triển
5.2.2. Nguyên nhân trực tiếp
5.2.2.1. Sự xuất hiện của chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất. Chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất là cơ sở trực tiếp của sự hình thành giai cấp. Và chừng nào sự xuất hiện của chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất còn thì còn đó sự tồn tại của các giai cấp và đấu tranh giai cấp
5.3. Kết cấu xã hội giai cấp
5.3.1. Là tổng thể các giai cấp và các mối quan hệ giữa các giai cấp, tồn tại trong một giai đoạn lịch sử nhất định. Gồm hai giai cấp cơ bản và những giai cấp không cơ bản
5.3.1.1. Giai cấp cơ bản là giai cấp gắn với phương thức sản xuất thống trị, là sản phẩm của những phương thức sản xuất thống trị nhất định, ví dụ như giai cấp chủ nô và giai cấp nô lệ
5.3.1.2. Giai cấp không cơ bản là những giai cấp gắn với phương thức sản xuất tàn dư hoặc mầm móng trong xã hội
6. Đấu tranh giai cấp
6.1. Tính chất tất yếu và thực chất của đấu tranh giai cấp
6.1.1. Đấu tranh giai cấp là tất yếu do sự đối lập về lợi ích căn bản không thể điều hòa được giữa các giai cấp
6.1.2. Đấu tranh giai cấp là cuộc đấu tranh giữa các tập đoàn người to lớn có lợi ích căn bản đối lập nhau trong một phương thức sản xuất xã hội nhất định
6.1.3. Thực chất của đấu tranh giai cấp là cuộc đấu tranh của quần chúng lao động bị áp bức, bóc lột chống lại các giai cấp áp bức, bóc lột nhằm lật đổ ách thống trị của chúng
6.2. Vai trò của đấu tranh giai cấp là động lực trực tiếp, quan trọng của lịch sử
6.2.1. Đáp ứng nhu cầu tồn tại và phát triển của con người và xã hội loài người
6.2.2. Nhằm giải quyết mâu thuẫn giữa lực lượng sản xuất phát triển với quan hệ sản xuất lỗi thời, lạc hậu
6.2.3. Không chỉ có tác dụng cải tạo xã hội và xóa bỏ các lực lượng phản động mà còn mà còn có tác dụng cải tạo bản thân các giai cấp cách mạng, đáp ứng yêu cầu của lịch sử