สมเด็จพระเทพเทพศิรินทราบรมราชินี

1. สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ พระบาทสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีเสด็จพระราชดำเนินไปทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้พ้นจากตำแหน่งพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

2. การประชวรและการสวรรคตนับตั้งแต่พระราชโอรสองค์เล็กประสูติ พระองค์ก็ประชวรมากแต่ก็ตรัสว่า "ไม่เป็นอะไรมากหรอก" แม้จะทรงกาสะ (ไอ) มากก็ตาม พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวมีพระราชหัตถเลขาเกี่ยวกับพระอาการประชวรของพระองค์ไว้ดังนี้ “…แต่แม่รำเพย ตั้งแต่คลอดบุตรชายภาณุรังษีสว่างวงศ์มาแล้ว ป่วยให้ไอและซูบผอมมากไป กลัวจะตั้งวัณโรคภายใน” อีกฉบับหนึ่ง ทรงบรรยายถึงการสิ้นพระชนม์ไว้อย่างละเอียดดังนี้ “…เวลาเช้าแม่รำเพยไออาเจียนเป็นโลหิตออกมามาก ออกทางจมูกออกทางปาก ได้ตัวสัตว์ออกมากับทั้งโลหิตตัวหนึ่ง มีอาการคล้ายสัตว์ตัวหนอนเล็กหางเป็นสามแฉก แต่หมอยังแก้ไขก็ค่อยคลายมา โลหิตออกบ้างเล็กน้อยจางไปแล้ว" “ครั้น ณ วันอาทิตย์ขึ้น 4 ค่ำ เดือนสิบ เวลากลางคืน เธอว่าค่อยสบายไอห่างไป นอนหลับได้มาก ตั้งแต่สามยามไปจนถึงสามโมงเช้า ครั้น ณ วันจันทร์ ขึ้นห้าค่ำ เดือนสิบ ตื่นขึ้นอีกเวลาสามโมงเช้า รับประทานอาหารได้ถ้วยฝาขนาดใหญ่ แล้วนั่งเล่นอยู่กับบุตรเล็ก ไอเป็นโลหิตออกมา แล้วก็เป็นโลหิตพลุ่งพล่านมากเป็นที่สุด ออกทั้งทางจมูกทางปาก หลายถ้วยแก้วกระบอก ไม่มีขณะหายใจ พอโลหิตมากแล้วชีพจรทั้งตัวก็หยุดทีเดียวไม่ฟื้นเลย ได้รับประทานจัดการไว้ศพ ในโกศตั้งไว้ที่ตึกต้นสน แต่ตกแต่งตึกเสียใหม่ให้งามดี เพดานและบานประตู บานหน้าต่างปิดลายเงิน ฝาผนังปิดกระดาษลาย และตกแต่งสิ่งอื่นมากพอสมควร ครั้นจะยกขึ้นไปไว้บนพระมหาปราสาท เห็นว่าจะกีดขวางการพระราชพิธีไม่พอที่ แต่เท่านั้นก็ดีอยู่แล้ว ศพจะเอาไว้นาน ต่อเดือนสี่เดือนห้าจึงจะได้เผา เดี๋ยวนี้ก็รับประทานทำบุญต่างๆ มีเทศนาและบังสุกุลอยู่เนืองๆ…ที่ให้เป็นอนุเคราะห์แก่ชายจุฬาลงกรณ์ หญิงจันทรมณฑล ชายจาตุรนต์รัศมี ชายภาณุรังษีสว่างวงศ์ บุตรแม่เพยทั้งสี่ก็มีบ้าง กระหม่อมฉันคิดขอบบุญขอบคุณท่านทั้งปวงครั้งนี้นั้นหนักหนา แม่เพยตายลงครั้งนี้ เมื่อดูอาการก็ควรจะตายอยู่แล้ว ด้วยป่วยโรคนี้มาตั้งแต่เสาะแสะมาถึงห้าปี ตั้งแต่ปีมะเส็งมารักษาก็หลายหมอหลายยาแล้ว ไม่หาย จึงเห็นว่าถึงคราวที่จะสิ้นอายุตายอยู่แล้ว" “อายุนับปี เท่ากับกรมหมื่นมาตยาพิทักษ์บิดานั้น เหมือนกับชายมงคลเลิศซึ่งเป็นพี่ชายว่าโดยละเอียดไป กรมหมื่นมาตยาพิทักษ์ มีอายุนับวันตั้งแต่วันเกิดจนวันตายได้ 9,639 วัน ชายมงคลเลิศนับอายุตั้งแต่วันเกิดจนวันตาย 9,903 วัน มากกว่ากรมหมื่นมาตยาพิทักษ์ 284 วัน มากกว่าชายมงคลเลิศ 20 วัน” หลังจากการเสด็จสวรรคต ได้มีการจัดงานพระราชพิธีพระราชทานพระเพลิงพระบรมศพ ณ พระเมรุ มณฑลพิธีท้องสนามหลวง ในวันศุกร์ที่ 18 เมษายน พุทธศักราช 2405 (วันแรม 4 ค่ำ เดือน 5)[14] โดยพระราชพิธีนี้ ได้มีการริเริ่มการจัดพิธีกงเต็กหลวงขึ้นครั้งแรก จึงมีการจัดพิธีกงเต็กหลวงสืบมา[15]

3. พระอิสริยยศรามราชินีพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช

4. พระราชานุรีรีย์ [แก้ไข] พระราชานุ้ยรีย์ ณ โรงเรียนเทพศิรินทร์เทพศิรินทร์มีความเชื่อมั่นว่า 2538 และได้ผลเป็นผลในปี 2541 โดยอัญเชิญประดิษฐ์ณัฏฐ์มุขโขงอาคารเทิดพระเกียรติสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาแห่งราชอาณาจักรไทยและประดิษฐิกาศุภนิมิตรัตนราชสุดาและเป็นสิ่งที่แสดงถึงเกียรติยศ เทพศิรินทร์ที่ได้รับพระมหากรุณาธิคุณให้เป็นล้นพ้นในพระบรมราชินูปถัมภ์โดยวันที่ 9 กันยาย ของทุกๆวันอันเป็นที่ประจักษ์แก่คณะผู้บริหารคณะครุศาสตรมหาบัณฑิตกิตติมศักดิ์และคณะครุศาสตร์ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 6 โดยเปิดวันพุธว่า "

5. พระราชประวัติ [แก้] สมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินีเสด็จพระราชสมภพเมื่อวันพฤหัสบดีที่ 17 กรกฎาคม พ.ศ. 2377 เป็นพระธรรมาธิราชสมภพในสมเด็จพระบรมราชินูปถัมภ์สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีเสด็จพระราชดำเนินทอดพระเนตรพระบรมราชินีนาถ [2] [3] สตรีชาวบางเขนที่มีเชื้อสายอำมาตย์รามัญกับไทย [4] เป็นธิดาคนหนึ่งของนายบุศย์ชาวบางเขน [4] [5] ซึ่งไม่ปรากฏวงศ์ตระกูลกับคุณแจ่ม [6] หลานสาวขอ อำมาตย์มอญคือพระยารัตนจักร (หงส์ทองสุรคุปต์) [4] (สมิงสอดเบาหัวเมืองหน้าครัวมอญ) คุณม่วงมารดาของคุณแจ่มเป็นน้องสาวต่างมารดาของเจ้าจอมมารดาป้อมในรัชกาลที่ 1 เจ้าจอมเพ็งในรัชกาลที่ 2 และเจ้าจอมมารดาเอมในรัชกาลที่ 2 [7] บางแหล่งข้อมูลก็ว่าคุณแจ่มเป็นธิดาของพระยารัตนจักร [8] พระองค์มีพระพี่น้องต่างพระมารดารวม 8 พระองค์ [9] [10] [11] เมื่อพระองค์อยู่ในช่วงวัยเยาว์ได้เข้ามาอยู่กับสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอพระองค์เจ้าละม่อมกรมพระยาสุดารัตนราชประยูรพระปิตุจฉาเพื่อเข้ามาฝึกหัดการถวายงานพัดและพระองค์ก็สามารถพัดได้ถูก ระทัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวถึงกับโปรดเกล้าฯพระราชทานนามแก่หม่อมเจ้าหญิงนี้ว่ารำเพย [12] อันมีความหมายว่า "ลมเย็นที่พัดค่อย ๆ อ่อน ๆ" [13] มีคนบอกว่าพระพุทธเจ้าทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พ้นจากพระนามของพระเยซูคริสต์องค์พระผู้เป็นเจ้าพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ [13] หม่อมเจ้ารำสุพศิริวงศ์รับราชการในตำแหน่งพระมเหรี่ยงพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ พระบาทสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีเสด็จพระราชดำเนินทอดพระโอษฐาพระมหากรุณาธิคุณพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้พ้นจากตำแหน่ง พระบรมราชินีนาถพระบรมราชินีเสด็จพระราชดำเนินทอดพระเนตร 2395 [2] เมื่อพระองค์เสด็จสวรรคติเมื่อวันจันทร์ที่ 9 กันยายน พ.ศ. 2550 2404 สิริรวมพระชนมายุได้ 28 พรรษาในรัชกาลที่ 5 ทรงสถาปนาพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชปฐมฤกษ์พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 2 [2] และในรัชกาลที่ 6 ทรงสถาปนาพระบาทสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา [2] ] ศ 2396 ตั้งแต่พระชนมายุได้ 18 พรรษาทรงได้รับการสถาปนาเลื่อนพระยศเป็นพระองค์เจ้าพระราชทานพระนามว่ารำเพยภมราภิรมย์อันมีความหมายว่า "บุปผชาติที่เป็นที่ยินดีและเป็นที่พักพิงของมวลหมู่ภมร" [13] และดำรง พระอิสริยยศเป็นพระนางเธอพระองค์เจ้ารำเพยภมราภิรมย์เมื่อ พ.ศ. 2395 [2] เมื่อพระองค์เสด็จสวรรคตเมื่อวันจันทร์ที่ 9 กันยายน พ.ศ. 2404 สิริรวมพระชนมายุได้ 28 พรรษาในรัชกาลที่ 5 ทรงสถาปนาพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชปฐมฤกษ์พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 2 [2] และในรัชกาลที่ 6 ทรงสถาปนาพระบาทสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา [2] ] ศ พระบาทสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีเสด็จพระราชดำเนินทอดพระโอษฐาพระมหากรุณาธิคุณพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้พ้นจากตำแหน่ง พระบรมราชินีนาถพระบรมราชินีเสด็จพระราชดำเนินทอดพระเนตร 2395 [2] เมื่อพระองค์เสด็จสวรรคติเมื่อวันจันทร์ที่ 9 กันยายน พ.ศ. 2550 2404 สิริรวมพระชนมายุได้ 28 พรรษาในรัชกาลที่ 5 ทรงสถาปนาพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชปฐมฤกษ์พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 2 [2] และในรัชกาลที่ 6 ทรงสถาปนาพระบาทสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา [2] ]

6. พระอนุสรณ์ [แก้] วัดเทพศิรินทราวาสราชวรวิหารพระบาทสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯให้สร้างวัดเทพศิรินทราวาส 2419 องค์พระบาทสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ 25 พรรษาพิจิตรพระเทพรัตนราชสุดาสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ ศิรินทราบรมราชินีซึ่งได้สิ้นพระชนม์ตั้งแต่รัชกาลที่ 5 ยังทรงพระเยาว์โรงเรียนเทพศิรินทร์โรงเรียนเทพศิรินทร์ได้รับการสถาป าจากองค์พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเมื่อวันที่ 15 มีนาคม พ.ศ. 2428 ในช่วงแรกของการจัดตั้งโรงเรียนนั้นโรงเรียนเทพศิรินทร์ได้อาศัยศาลาการเปรียญภายในวัดเทพศิรินทราวาสเป็นที่ทำการเรียนการสอน พ.ศ. 2438 สมเด็จพระปรมาภิไธยสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารีเสด็จพระราชดำเนินแทนพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ รู้จักพระรัตนราชสุดากับพระพุทธชินราชและพระพุทธชินราชพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ กิตติมศักดิ์และความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการสร้างจิตสำนึกของประชาชนในประเทศ เพื่อสร้างตึกอาคารเรียนขึ้นด้านข้างของตึกเรียนหลังแรกอีกด้วย