NAMIK KEMÂL'İN TİYATROLARI

1. Vatan yâhut Silistre

1.1. Eserin konusu; 1853 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Rumeli topraklarındaki Silistre adlı kalenin kahramanca savunulmasıdır.

1.2. Dört perdeden meydana gelen bir oyundur.

1.3. Namık Kemal'in tiyatro türündeki ilk eseridir.

1.4. Türk edebiyatında daha çok "Batılı anlamda sahnelenen" ilk oyun olarak değerlendirilmiştir.

1.5. Oyunun başkarakterleri Zekiye, İslam Bey, Abdullah Çavuş ve Sıtkı Bey'dir.

1.6. Vatan Yahut Silistre; tiyatro tekniği, tipler ve üslup bakımından romantik tiyatro bağlamında ele alınmaktadır.

1.7. Oyunda bir hitabet üslubu hakimdir.

1.8. 1 Nisan 1873 gecesi Gedikpaşa Güllü Agop OsmanlI Tiyatrosu'nda temsil edilmesinden sonra seyirciler büyük bir coşku ile Namık Kemal lehinde tezahüratlar yapmıştır.

1.8.1. Seyirciler bu coşku ile Namık Kemal'in o dönemde çalıştığı gazete olan İbret gazetesinin önüne gelerek Namık Kemal'i görmek istemişlerdir. Namık Kemal'i orada bulamayınca tüm kalabalık adına Namık Kemal'e bir mektup bırakılmıştır. Seyircilerin bıraktığı bu mektup iki gün sonra ibret gazetesinde yayımlanmıştır. Bu yayının ardından İbret gazetesi süresiz olarak kapatılmış ve bu gazetenin dört önemli ismi olan Ebüzziya Tevfik, Namık Kemal, Nuri Bey ve Hakkı Bey Magosa'ya sürgüne gönderilmiştir.

2. Celâllettin Harzemşah

2.1. İslam dünyasını tehdit eden Moğol tehlikesine karşı kahramanca mücadele eden Harzemşahlar Devleti'nin son hükümdarı olan Celâleddin Harzemşah'ın hayatını, kahramanlıklarını ve Moğollara karşı giriştiği mücadele ve gayretleri anlatılmıştır.

2.2. 15 perdeden oluşmaktadır.

2.3. Namık Kemal'in "sahnelenmek üzere değil okunmak üzere yazılmış" tek tiyatro oyunudur. Tanzimat'tan sonraki Türk edebiyatında romantik tiyatroda Abdülhak Hamid'in eserlerinden önceki ilk zirve olarak kabul edilmiştir.

2.4. İslam dünyasını tehdit eden Moğol tehlikesine karşı kahramanca mücadele eden Harzemşahlar Devleti'nin son hükümdarı olan Celâleddin Harzemşah'ın hayatını, kahramanlıklarını ve Moğollara karşı giriştiği mücadele ve gayretleri anlatılmıştır.

2.5. Oyunun en az kendisi kadar meşhur olan bir de mukaddimesi vardır: Mukâddime-î Celâl

2.5.1. Mukâddime-î Celâl'den öne çıkan başlıklar;

2.5.2. Bu mukaddimede tiyatro eğlencelerin en faydalısı olarak tanıtılmıştır.

2.5.3. Bu mukaddimede tiyatronun yanı sıra aynı zamanda roman türü üzerinde de durulmuştur.

2.5.4. Bu mukaddimede halk edebiyatı ürünlerinden biri olan "halk hikayeleri" eleştirilmiş bu ürünler bünyesinde taşıdığı olağanüstü motifler sebebiyle "koca karı masalı" ifadesiyle tenkit edilmiştir.

2.5.5. Bu mukaddimede Türk anlatı geleneğinin süratle romana yönelmesini ve Türk romanının geliştirilmesi için aydınlara büyük sorumluluklar düştüğü vurgulanmıştır.

3. Âktif Bey

3.1. Eserin konusunu; Yunan isyanı, Navarin baskını ve Kırım Savaşı oluşturmaktadır.

3.2. Beş perdelik bir dramdır.

3.3. Eserde kahraman bir kocaya ihanet eden bir kadının aile ve toplum hayatında oynadığı yıkıcı rol üzerinde durulmuştur.

3.4. Eserin içerisinde aruzun yanı sıra hece vezniyle kaleme alınmış şiirler de mevcuttur.

3.5. Namık Kemal'in Vatan yahut Silistre adlı piyesinin oynanması dolayısıyla çıkan hadiseler üzerine sürgüne giderken vapurda tasarlayıp Mago- sa zindanında tamamladığı eseridir.

4. Zavallı Çocuk

4.1. Gençlerin aile baskısıyla evlendirilmeleri ve hazin sonları işlenmiştir.

4.2. Üç perdelik bir trajedidir.

4.3. Oyunun iki ana karakteri, Şefika ve Ata'dır.

4.4. 18. yüzyıl Avrupa romantik edebiyatlarında birçok örneği görülen "verem edebiyatı" ile "intihar edebiyatı" kavramlarını Türk edebiyatında işleyen ilk eserlerdendir.

4.5. Victor Hugo'nun Hernani adlı dramının sonu ile Zavallı Çocuk'un sonu arasında önemli benzerlikler mevcuttur.

4.6. Zavallı Çocuk (Namık Kemal), İçli Kız (Abdülhak Hamit Tarhan), Vuslat (Recaizade Mahmut Ekrem); bu üç önemli tiyatro oyunu yapısal, ve içerik olarak birbirine oldukça benzemektedir.

5. Gülnihâl

5.1. Eserin konusu; taşrada zâlim bir Sancak Bey’i olan Kaplan Paşa’nın halka çektirdiği eziyetler karşısında, yılmadan yapılan mücadelenin hikâyesidir.

5.2. Beş perdelik bir piyestir.

5.3. Oyunun asıl adı Râz-ı Dil'dir.

5.4. Oyunun başkarakteri zalim yönetici Kaplan Paşa'dır.

5.5. Eserin dili sade bir yapıya sahiptir.

5.6. Olayın geçtiği zaman Tanzimat öncesidir

5.7. Vatan yahut Silistre'nin oynanması sırasında ortaya çıkan olaylar nedeniyle hemen sahneye konulamamıştır.

6. Kara Bela

6.1. Eserin konusu Hint tarihinden alınmıştır.

6.2. Beş perde halinde kaleme alınmıştır.

6.3. Oyunun iki ana karakteri Behrever Banu ve Mirza Hüsrev'dir.

6.4. Namık Kemal'in sağlığında basılmamış tek eseridir.

6.5. İlk defa II. Meşrutiyet yıllarında yayımlanabilmiştir.