1. PARMAK EMME
1.1. -Anne rahminde öğrenilmiş bu refleksin çocukların çoğunda görülmesi normaldir. Bazı durumlarda, yaş ilerledikçe devam etmesi sorun yaratabilir. -Psikolojik sorunlar, yeni kardeş, bu sorunun üstüne kontrolsüzce gidilmesi sonucu ortaya çıkar. -Okul dönemi ve sonrasında devam eden bu sorun anne baba tarafından fark edilmeli ve en uygun tedavi yöntemi benimsenmelidir.
2. DIŞA ATIM BOZUKLUKLARI
2.1. Çocukların tuvalet eğitimi aldıktan sonra zaman zaman altına kaçırmaları normaldir. Burada önemli olan nokta, çocuğun yaşı ve altına kaçırmanın sıklığıdır. Çiş kaçırma “enürezis”, kaka kaçırma “enkoprezis” olarak adlandırılmakta, ortak isimlendirmede “dışa atım bozuklukları” terimi kullanılmaktadır.
3. ALT ISLATMA (ENÜREZİS)
3.1. Enürezis 5 yaşından büyük çocukların 3 ay boyunca, haftada en az 2 kez tekrarlayıcı nitelikte, herhangi bir tıbbi duruma bağlı olmaksızın gece veya gündüz çiş kaçırması olarak tanımlanır.
3.1.1. Birincil enuresis sinir-kas kontrolünün geç gelişmesinden veya yetersiz tuvalet eğitiminden kaynaklanır. İkincil enuresis, tuvalet eğitimi kazanıldıktan sonra, bir kardeş doğumu gibi bir gerginlik durumuyla, gerilemesiyle ortaya çıkar.
3.1.1.1. Ailenin sosyo-ekonomik durumu düşük, yetersiz iletişim kuruluyorsa ve çocuk nörotik ve uyumsuzsa, alt ıslatma sorunu daha çok görülebilir.
3.1.1.1.1. Tedavi: Okul çağındaki çocuklarda, ilk önce sorunun kaynağı tespit edilmeli sonra organik ya da psikolojik tedavi uygulanmalı.
4. DIŞKI KAÇIRMA (ENKOPREZİS)
4.1. Enkoprezis, 4 yaşından büyük çocukların en az 3 ay boyunca, ayda en az 1 kez tekrarlayıcı nitelikte, herhangi bir tıbbi duruma bağlı olmaksızın kaka kaçırması veya kakanın uygunsuz yere yapılması olarak tanımlanır.
4.1.1. Yanlış tuvalet eğitimi, ailede sorunlar veya başka psikolojik sorunlardan kaynaklanabilir. Çocuk dışkısını uzun süre tutup sonra birdenbire boşaltır ya da istemsiz olarak kaçırır.
4.1.1.1. -Tıbbı müdahale ile düzeltilebilir. -Psikanalitik olarak dolaylı ya da doğrudan düzeltilebilir. -Davranışsal tedavi uygulanarak düzeltilebilir.
5. ENÜREZİS/ENKOPREZİS İLE GELEN ÇOCUKLARIN AİLELERİNE NASIL YAKLAŞILMALI?
5.1. 1-)Aile ile yapılan görüşmede başvuruyu kimin istediği, kimlerin sorundan daha çok etkilendiği ve ailenin tedavi konusundaki motivasyonu konuşulmalıdır.
5.1.1. 2-)Çiş kaçırmaya veya kaka kaçırmaya neden olabilecek zorlu yaşam olayları ve eşlik eden diğer sorunlar konuşulmalıdır. 3-)Ailenin başvuruya kadar denedikleri yöntemleri gözden geçirmek, ailenin suçlanmasını önler iş birliğini artırır.
5.1.1.1. 4-)Aileye yaklaşımda ilk adım, dışa atım bozukluklarının çok yaygın ve üstesinden gelinebilir bir sorun olduğu konusunda ailenin bilgilendirilmesidir. 5-)Çişini veya kakasını kaçıran çocuğun bunu bilerek isteyerek yapmadığı ve suçunun olmadığı, birçok çocukta bu sorunun olabileceği aileye anlatılmalıdır.
6. DAVRANIŞ BOZUKLUKLARI
6.1. Davranış bozuklukları, çoğu fizyolojik düzeyde sayılabilecek uyum güçlüklerinin süregelmesi ve olumsuz birer alışkanlık halinde yerleşmesi şeklinde tanımlanabilir (Yavuzer, 1999)
6.2. DAVRANIŞ BOZUKLUKLARININ ORTAYA ÇIKMASINI KOLAYLAŞTIRAN FAKTÖRLER
6.2.1. Sosyoekonomik düzeyin düşük olması, sosyokültürel olarak dezavantajlı çevrede yetişme, tek ebeveynle yaşama, ebeveynlerinin suç davranışına şahit olma, alkol ve madde kullanan ebeveyn varlığı, aile içi şiddete şahit olma, çocukluk çağında fiziksel, cinsel ya da duygusal istismar yaşama, ağır düzeyde ihmal mağduru olma, kötü arkadaş çevresinin varlığı, annenin gebelik döneminde alkol, sigara ve madde kullanması, düşük zekâ düzeyi, aşırı ve katı disiplinli ebeveyn tutumları ya da aşırı gevşek ebeveyn tutumu, okul başarısının düşük olması, kronik hastalık ya da organ ve/veya yeti yitiminin olması.
7. KARŞIT OLMA-KARŞIT GELME BOZUKLUĞU
7.1. Çocuklarda en az 6 ay boyunca sürecek şekilde ortaya çıkan; çabuk öfkelenme ve kızgınlık gösterme, sürekli bir şekilde tartışma içerisine girmeye yatkınlık ve karşı gelme; toplumsal norm ve kurallara uymama ve kin ve düşmanlık sergileme belirtileriyle karakterize tablodur
7.1.1. Karşıt olma-karşı gelme bozukluğu olan çocuklar alıngan, gücenik, çabuk içerlenen ve kırılan çocuklardır. Karşıt olma-karşı gelme bozukluğu, sadece ev gibi tek bir ortamda görülebileceği gibi; ev, okul, iş gibi birden fazla ortamda aynı zamanda görülebilir.
7.1.1.1. Karşıt-olma karşı gelme bozukluğu tanısından şüphelenilen çocukların çocuk ve ergen ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanları tarafından değerlendirilmeleri gerekir.
8. TUVALET EĞİTİMİ
8.1. Çocuğun tuvalet alışkanlığı becerisi için mesane ve anüs kaslarının gelişmiş olması gerekmektedir. Çocukların çiş ve kakalarını tutabilme becerilerini kazanması en erken 18-24 aylar arasında olmaktadır. Bu nedenle tuvalet eğitiminin verilmeye başlanacağı en uygun dönem 18 ve 24. aylar arasıdır.
9. TUVALET EĞİTİMİ SIRASINDA YAŞANAN PROBLEMLER
9.1. Tuvalet reddi en sık yaşanan sorunlardan bir tanesidir. Tuvalet reddi olan çocuklar, tuvalete kaka ya da çiş yapmayı reddeden çocuklardır.
9.1.1. Eğitime erken başlanması, • Ebeveyn-çocuk arası çatışma, • Tuvalet yapma ile ilgili korku, • Zor mizaç özellikleri, • Kronik kabızlıkla ilişkili ağrı veya yırtık gibi sorunlar tuvalet reddinin oluşmasına neden olabilir
10. DAVRANIM BOZUKLUĞU
10.1. Davranım bozukluğu, bireyin kendi yaşına uygun olarak uyması beklenen ahlaki kuralları ve toplum kurallarını çiğnemesi, yasalara ve başkalarının temel hak ve hürriyetlerine sürekli ve tekrarlayıcı bir biçimde karşı gelmesi ve saldırmasıdır
10.1.1. BELİRTİLERİ: İnsanlara ve hayvanlara karşı fiziksel saldırganlık, 1-)Mala ve eşyalara zarar verme, 2-)Yalancılık, dolandırıcılık ve hırsızlık ve 3-)Kuralları ciddi ölçüde ihlal etme
10.1.1.1. Davranım bozukluğu belirtileri, 10 yaşından önce başlayıp başlamamasına göre çocuklukta başlayan, ergenlikte başlayan ve başlangıcı belirlenmeyen tür olarak üçe ayrılır ve davranım bozukluğundan bahsedebilmek için belirtilerin en az bir yıldır görülüyor olması gerekir.
11. DAVRANIŞ BOZUKLUKLARI İÇİN NE YAPMALI?
11.1. 1-)Çocuk ve ergenlere bu tanı hakkında bilgi verilmeli ve aile ile birlikte mevcut tablo değerlendirilmelidir. 2-)Eşlik eden diğer psikopatolojilerin de tanı ve tedavisi için çocuk ve ergen ruh sağlığı uzmanları tarafından değerlendirmeye yönlendirmek gerekir.
11.1.1. 3-)Mevcut sorunu, kabul aşamasından sonra değişim için çocuk ve ergeni motive etmek gerekir. 4-)Problemin kabul aşamasından sonra değişime motive olmuş çocuk ve ergenlerde iş birliğini sürdürmek ve çocuğu, aileyi mevcut tablonun düzelmesi için motive etmek gerekebilir.
11.1.1.1. 5-)Bu vakalarda düzelmeyeceğine dair inançlar, çoğu zaman aileleri tüketebilir ve aileler tedavi arayışlarından vazgeçebilir. Bu noktada aileyi cesaretlendirmek ve motive etmek daha da önemli hâle gelmektedir. 6-)Ailede var olan problemlerin tespiti ve aile üyelerinin tedavi için yönlendirilmesi ve bütüncül bir bakış açısı sorunların aşılması için çoğu vakada gereklidir.