1. ระบบประสาทปลาย
1.1. เป็นระบบประสาทซึ่งเชื่อมต่อจากส่วนต่างๆของสมองและไขสันหลังไปยังส่วนต่างๆของร่างกาย
2. 1.ประสาทสมอง (Cranial nerve)
2.1. มี 12 คู่
2.2. ทอดออกมาจากพื้นล่างของสมองผ่านรูต่างๆ
2.3. ประสาทสมองบางคู่จะทำหน้าที่รับความรู้สึก (Sensory nerve)
2.4. บางคู่ทำหน้าที่เกี่ยวกับการเคลื่อนไหว (Motor nerve)
2.5. บางคู่ทำหน้าที่ทั้งรับความรู้สึกและทำการเคลื่อนไหว (Mixed nerve)
3. Cranial nerve ทั้ง 12 คู่
3.1. มีชื่อตามตำแหน่งที่ตั้งและตามหน้าที่การทำงาน ได้แก่
3.1.1. 1.Olfactory nerve (s)
3.1.1.1. รับกลิ่นโดยมีเซลล์รับกลิ่นอยู่ที่ Mucous membrane ของจมูก
3.1.2. 2. Optic nerve (s)
3.1.2.1. การมองเห็นมีเซลล์รับอยู่ที่ retina ของนัยน์ตา
3.1.3. 3. Oculomotor nerve (m)
3.1.3.1. กล้ามเนื้อลูกตา (External eye muscle) ทำให้มีการเคลื่อนไหว
3.1.4. 4. Trochlear nerve (m)
3.1.4.1. เลี้ยงกล้ามเนื้อลูกตา (Superior oblique muscle) ทำให้มีการเคลื่อนไหว
3.1.5. 5. Trigeminal nerve (s, m)
3.1.5.1. รับความรู้สึกบริเวณหน้า ศรีษะ ฟัน ความรู้สึกเจ็บปวด สู่เนื้อเยื่อตั้งแต่ศรีษะ ปาก ฟันเ พื่อควบคุมการเคี้ยว
3.1.6. 6. Abducent nerve (m)
3.1.6.1. ควบคุมการหดและการคลายตัว ของกล้ามเนื้อ
3.1.7. 7. Facial nerve (s, m)
3.1.7.1. ลิ้นส่วนหน้าะประมาณ 2/3 รู้รสควบคุมการหดตัวและคลายตัวกล้ามเนื้อบริเวณหน้าและศีรษะ
3.1.8. 8. Acoustic หรือ Auditory nerves (s)
3.1.8.1. มี 2 แขนง คือ Vestibular nerve ควบคุมการทรงตัวและ Cochlear nerve ทำให้ได้ยิน
3.1.9. 9. Glossopharyngeal nerve (s, m)
3.1.9.1. เลี้ยงลิ้นส่วนหลังประมาณ 1/3 รับความรู้สึกจากลิ้น เร้าให้หลั่งน้ำลาย กล้ามเนื้อของหลอดคอเคลื่อนไหว
3.1.10. 10. Vagus nerve (s, m)
3.1.10.1. เส้นประสาทรวมหลายเส้น สู่อวัยวะต่างๆ เช่น หูด้านนอก pharynx. larynx, trachea, bronchii เป็นต้น ทำหน้าที่เกี่ยวข้องกับระบบประสาทอัตโนมัติ
3.1.11. 11. Spinal accessory nerve (m)
3.1.11.1. หล่อเลี้ยงกล้ามเนื้อ Trapezius และ Sternocleidomastoid ทำให้ศีรษะและไหล่เคลื่อนไหว
3.1.12. 12. Hypoglassal nerve (m)
3.1.12.1. สู่กล้ามเนื้อของลิ้น ควบคุมการหดตัวและคลายตัวของกล้ามเนื้อลิ้น ทำให้มีการเคลื่อนไหว