1. Аналитик ёс зүй нь аналитик философийн арга, арга зүйг ашигладаг ёс зүйн онолын ерөнхий нэр бегөөд орчин үеийн ёс зүйн нэг ундсэн чиглэл. Энэхүү чиглэл нь «хэрхэн амьдрах», «сайн гэж юуг хэлэх», «хуний уурэг юунд орших» зэрэг асуултуудад хариулах бус харин тэдний амьдралын (унэт зуйлийн) байр суринаас хамааруулан гэж уздэг «сонгодог» ёс зуйн онолоос нилээд вер. Аналитик ёс зуйчид ёс зуй бол зевхен хуний биеэ авч явах байдлыг сургадаг, хуний уйлдол, уйл ажиллагааны хэм хэмжоэг тогтоож огдог гэж уздэг узлээс татгалзаж, ес зуйн бодомжуудын утгыг шинжлэхэд гол анхаарлаа хандуулсан.
1.1. Буддизмын ёс суртахууны зорилго нь орчлонгийн зовлонг тэвчиж, еерийн дотоод сэтгэлийн муу бухнийг арилгаж, зов амьдарч, сэгэлээ ариусган, энэрэнгуй нижин сэтгэлтэй байж, хусэл шуналаа тэвчиж, буяныг хураах явдал юм. Буддизмын ёс суртахууны ундсэн ойлголтод зовлонгийн тухай сургаал, буян, нуглийн тухай ойлголт, нигуулсэхуй, асрахуй, энэрэхуй сэтгэл, нисванисын таван хорыг тэвчих узол, уйлийн урийн тухай сургаал зорэг олон асуудлууд ордог. Зовлонгийн тухай сургаалдаа ёс суртахууны асуудлыг "хутагтын дервон унэн"ээр тайлбарлажээ.
2. Монголын ёс зүйн сургаал
2.1. XIII-XIV зууны үеийн ёс суртахууны сургаал.
2.1.1. XIII-XIV зууны үеийн ёс зүйн эх сурвалж бол «Монголын нууц товчоо», «Оюунтулхуур», «Чингисийн есөн ерлегтэй енчин хүүгийн цэцэлсэн шастир», «Чингисийн билиг», «Их засаг» хууль, «Арван буянт номын цагаан туух» зэрэг туух, уран зохиолын эх сурвалж, Сажа бандид Гунгаажалцангийн «Эрдэнийн сан субашид», Чойжи- Одсэрийн орчуулан тайлбар хийсэн Энэтхэгийн их бандида Шантидэвагийн «Бодисадын явдалд орохуй» зэрэг орчуулгын бүтээлээс гадна тэр үед монгол оронд ирсэн гадаадын элч, судлаачдын тэмдэглэл болно. Эдгээрээс үзэхэд, III зууны сүүл үеэс эр зоригтой, өргөсөн тангарагтаа унэнч, эрч хүчтэй баатарлаг хэв шинжийн сургаалууд нь асрахуй, энэрэн нигүүлсэхүй сэтгэлийн талаарх сургаалаар баяжиж ирсэн байна.
2.2. XV-XVII зууны уеийн ес суртахууны сургаал
2.2.1. XV-XVIII зууны уеийн ёс суртахууны унэлэмжийн талаар "Мандухай цэцэн хатны домог", "Убаши хунтайжийн тууж", "Хув Нагваралын тууж" зэрэг зохиолуудаас мэдэж болно. "Гэсэр", "Жангар", "Хан харанхуй", "Бум- Эрдэн»" зэрэг алдарт туульсийг XVII зуунаас уламжлагдсан гэж үздэг. XVI зүүны сүүл үеэр Мэргэн дайчин тайж, Гунгаа-Одсэр бандида, Гууш цорж, Сажадондув зарэг нэртэй орчуулагч зохиолчид тевд хэлнээс ном судар орчуулж шүлэг зохиол бичиж байжээ. Энэ үед буддын шашин соёлоор дамжин багш шавийн нарийн ёс горим тогтжээ.
3. Орчин үеийн ёс зүйн сургааль
3.1. Аналитик ёс
3.2. Фрейдист ёс зуй.
3.2.1. Фрейдизмийг ундэслогч нь австрийн сэтгэл зуйч 3.Фрейд /1856-1939/ юм. Фрейдизмын ёс зуйн нь ухамсаргуй сэтгэлийг судлах ундсэн дээр бий болсон. 3. Фрейд хуний сэтгэц, оюун ухааны амьдралд «ухамсаргуй» хэмээх ойлголтыг анх дэвшуулсэн ба хун нь ухаалаг ухамсартай уйлээр бус, харин ухамсаргуй уеийн сонирхол шаардлагад захирагддаг гэж узсЭн.
3.3. Деонтлоги
3.3.1. Деонтологийг ундэслэгч нь Английн нэрт философич И.Бентам, гол телеелегчид В.Д.Росс, Э.К.Эвинг, Г.Причард нар юм. Деонтологи узэл нь сэдлийн болон консеквенциал узлийн аль алиныг няцаадаг. Хэрэв уйл ажлын зов буруу нь тунийг теруулсэн сэдлээс хамаарч байвал туунийг сэдлийн ёс зуй(Кантын ес зуй хэлж болно) гэх ба уйл ажлын зев буруу нь туний ур дунгээс хамаардаг бол тууний гкосеквенциал ес зуй (тухайлбал, утилитаризм) гэнэ.
4. Эртний дорно дахины ёс зүй
4.1. Эртний Энэтхэгийн ёс зүй
4.1.1. Йогийн ёс зүйн зорилго нь биеийн болон сэтгэхүйн дасгалуудын тусламжтайгаар хүний оюун санааг муу зуршлаас чөлөөлх явдал юм. Тэдний Үзлээр амьдрал олон янз байдаг нь оюун ухаан булингартсаны уршиг гэдэг. Үүнээс болж худал хуурмаг, муу муухай юм болгон бий болдог. Аливаа юмыг бодлогогүйгээр хүлээн авдгаас оюун ухааны теерегделд ордог. Үүнээс болж тайван байдал алдагдаж, сэтгэл санааны хямралд ордог. Сэтгэл санааны хямрал, муу зан үйлээс челеелегдех гол арга зам нь оюун ухаанаа цэвэрлэх явдал.
4.1.2. Эртний Энэтхэгт философи сэтгэлгээ үүссэн нөхцөл байдал нь түүхийн урт удаан хугацааны явцад олон зууны турш бүрэлдэн бий болсон гэдгийг онцлон анхаарах ёстой. Түүнээс гадна Энэтхэгийн ихэнх соёлын дурсгалуудийн бий болсон он дараалал нь тодорхойгүй байдгаараа онцлогтой. Судлаачид Энэтхэгийн ёс зүйн үүсэл, түүний үечлэлийг цаг хугацааны хувьд харилцан адилгүй бичдэг. Гэвч ихэнх судлаач МЭО YI-Y зууны үеэс эхлэн философи ёс зүйн үзэл нилээд идэвхитэй үүсэн хөгжиж эхэлсэн байна. Эртний Энэтхэгийн соёл иргэншлийн онцлог нь соёлын уламжлалын тасралтгуй байдал, бусад ямар ч соёлтой хутгалдаагуй байсан явдал юм. Энэ нь уламжлалынхаа ундсэн дээр бие даан хөгжих боломжийг бий болгосон.
4.2. Йогийн ёс зүй
4.3. Буддизмын ёс зүй
5. Дундад зууны үеийн шашны ёс зүй
5.1. Христийн шашны ёс зүй
5.1.1. Дундад зуун бол дэлхийн ихэнх улс орнуудын оюун санааны хөгжилд шашны үзэл санаа хүчтэй нөлөөлж байсан үе юм. Дундад зууны христийн ёс зүйн гол төлөөлөгч болох Аврелий Августин, Аквины Фома нарын ес зүйн сургаал нь тухайн үеийнхээ нийгмийн оюун санааны амьдралд гол үүрэгг гүйцэтгэж байв.
5.1.1.1. Аристотелийн ёс зуйн сургаалд тулгуурлан тайлбарлаж, шашин ба ёс суртахууныг синтезлэх зорилго бухий схоластик сургаал боловсруулсан.Тэрээр Аристотелийн ёс суртахууны сургаалийг шашны сургаалтай нэгтгэх оролдлого хийсэн боловч тууний ес суртахууны бутэц нь хэлбэрийн хувьд Аристотелийн ёс суртахууны бутэцтэй тохирдог боловч агуулгын хувьд ялгаатай байв.
5.1.1.2. Августины (МЭО 354-430) ёс зүйн түүхэнд эзлэх байр суурь нь ёс суртахууны талаарх бурхны ундэслэлийн тухай узэл юм. Тэрээр христийн шашнаас хамааралтай ёс зуйн мөрдлөгөөр томъёолон гаргасан. Августины ёс зуйн хэм хэмжээ, онолын мон чанар нь тууний залбиран уншдаг "Мөргөл"-д тодорхой илэрдэг. Августины хувьд бурхан бол бухний эхлэл, бугдийн зорилго богоод сайн сайхан, жаргал цэнгэлийн "эцэг" Юм.