Tasarım Kuramları 4

1. Art and Craft Movement- Sanat ve El Sanatları Akımı

1.1. J. Ruskin (1819- 1900). 19. yy başlangıcının kuram açısından temel ilkesi şu sözlerle vurgulanabilirdi; “Süsleme mimarinin en önemli öğesidir. Güzel olmayan gereksizdir. Gotik ve Palladian stili süsleme açısından prensipler geliştirmiştir, bu neden de mimarinin temeli Gotik’tir.”

1.2. El sanatlarına ve el işçiliğine saygı ile yaklaşma, yeni bir düşüncenin doğumuna neden oldu. Ruskin’in bazı fikirlerini onaylayan William Morris (1834- 1896), İngiltere’de böylece yeni bir akımın ortaya çıkmasında öncülük yaptı.

1.3. Morris, yaptığı işler kadar yazıları, konferanslarıyla da ün kazandı. “Ben sanatın eğitilmiş azınlık için yapılmasına, birkaç kişinin özgürlüğüne karşıyım” diyen sanatçı, “paylaşılmayacak olduktan sonra sanat ne işe yarar” diye sorgular insanları.

1.4. Eğer herhangi bir insanın evi, tasarımcısı tarafından saygıyla ele alınıyorsa, bir sandalye, duvar kağıdı, bir vazo gibi nesneler de tasarımın bütünlüğü içinde yer alıyorsa, bunları Morris’in sorgulamalarına borçluyuz. Morris, Orta Çağ fikrine dönen ve tarihselciliği o yönden araştıran kişidir de.

1.5. Ona göre, gerçek sanat, insan tarafından, insan için yapılmış ve yapan kişileri de kullananlar kadar mutlu eden şeydir. Sanat politika ve dinden soyutlanmalıdır.

1.6. William Morris sosyalizmi savunurken “ Bize yol gösteren yapılara, kiliselere, katedrallere bakın… tümü barbarlığın birer sembolü gibi dünyaya güçlerini yayıyor” derdi.

1.6.1. william morris

1.7. William Morris’in sunduğu yada savunduğu sanat, onun tüm sosyalist fikirlerine rağmen, hiç ucuz değildi.

1.8. Ekonomik nedenlerden dolayı da belirli bir toplum gereksinmelerini karşılamaktan öteye gidemedi.

1.9. Bununla beraber “tüm sanatlar zaman ister, güçtür ve aklın kullanılması gerekir. Sanat önemlidir. Makine düşmanıdır. Ucuz işçilik sanatı ucuzlatır” gibi sözleri uzun yıllar sanatçıları etkiledi.

1.9.1. art and crafts movmet furniture (Morris chair)

1.10. William Morris doğaya olan tutkusu ve saygısıyla da anılır. Yapıtlarında (duvar kağıtları, halı, kumaş vb.) doğayı işler ve stilize eder.

1.10.1. art and crafts movmet wallpaper

1.11. Yakın arkadaşı Philip Webb’in kendisi için tasarladığı “kırmızı ev” olarak anılan ev de gerek orta çağ yapılarını anımsattığı, gerekse donatıları ile bir tasarım bütünlüğü gösterdiği için mimarlık tarihinde yer almıştır.

1.11.1. art and crafts movmet red house

1.11.2. art and crafts movmet red house

1.11.3. art and crafts movmet red house

1.11.4. art and crafts movmet red house

1.11.5. art and crafts movmet red house

1.12. William Morris’in ölümünden sonra, İngiltere’de Modern Mimari üzerine kuramsal arayışlar devam etmedi. Öncülük sırası yeniden Avrupa’ya, oradan Amerika’ya geçti. Sanat okulları bu önderliğe katkıda bulundular.

1.13. Morris stili Art Noveau çizgilerine dönüştü ve bir moda anlayışı içinde Art Deco çizgileri ile devam etti. Organik süslemeler cephelerde, merdiven ve balkon korkuluklarında kullanıldı.

1.13.1. Art Deco

1.13.1.1. Art Deco

1.13.1.2. Art Deco

1.14. Ev eşyalarında da aynı çizgilere rastlandı. Art Nouveau’nun maniyerist anlayışı dekoratifliğini tüm sanat dallarında gösterdi.

1.14.1. Art Nouveau

1.15. Art an Crafts Movement

1.16. Bu arada, teknolojinin olumsuz yanlarına tepki, yazar ve şairlerden geldi. Emil Zola gibi yazarlar, medeniyetin sonuçlarını dramatik olarak değindiler.

1.17. Tasarımda makinelere olan aşırı güven ve hayranlık ilk kez Avusturyalı Otto Wagner (1841- 1918), Adolf Loos (1870-1933), Amerikalı Louis Sullivan (1856- 1924), Frank Llyod Wright (1869- 1959) ve Belçikalı Henri van de Velde (1863- 1957) adındaki beş mimar tarafından duyuruldu.

1.18. “ Bütün makineler süslenmeseler de güzeldir. Süsleme suçtur. Makineyi güzel yapan onun gücü, iyi iş yapmasıdır” sloganı sık sık duyulmaya başladı. Mühendisler günümüzün yaratıcılarıdır anlayışı gelişti. Ve böylece tasarımda ilk “Makine Estetiği Devri” başlamış oldu.

1.19. Kuramcılara göre: endüstrinin ortaya çıkardığı çirkinlik, makinelerden değil, onları yapan tasarımcılardan gelmektedir. İnsanın kurtuluşu makinelerin onları yapan tasarımcılardan gelmektedir. İnsanın kurtuluşu makinelerin doğru olarak kullanılmasına bağlıdır.