BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ

Get Started. It's Free
or sign up with your email address
BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ by Mind Map: BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ

1. ETİK

1.1. Etik ilkeler

1.1.1. Gerçeğe Uygunluk

1.1.2. Bilimsel Araştırmanın Zarar Vermemesi

1.1.3. Sorumluluk ve Haklar

1.1.4. Yazarlar

1.1.5. Kaynak Gösterme ve Alıntılar

1.1.6. Akademik Etkinliklerde Etik ve Bilim İnsanı

1.2. Bilimsel Yanıltma Biçimleri

1.2.1. Yazarlık Hakkı Sorunları (Sorumsuz Yazarlık)

1.2.2. Korsanlık (plajerizm)

1.2.3. Uydurmacılık (fabrikasyon)

1.2.4. Çoklu yayın (duplikasyon)

1.2.5. Bölerek yayınlama (salamizasyon)

2. BİLİMSEL ARAŞTIRMANIN TEMELLERİ

2.1. Bilimsel Yöntem

2.1.1. Eylemsel İşlemler

2.1.1.1. Deney

2.1.1.2. Ölçme

2.1.1.3. Gözlem

2.1.2. Düşünsel İşlemler

2.1.2.1. Tümevarım

2.1.2.2. Tümdengelim

2.1.2.3. Diyalektik

2.2. Bilimin Ölçütleri

2.2.1. Gözlenebilirlik

2.2.2. Ölçülebilirlik

2.2.3. İletilebilirlik

2.2.4. Tekrarlanabilirlik

2.3. Bilimsel Araştırma

2.3.1. Bilimsel Araştırma Paradigmaları

2.3.1.1. Pozitivist Paradigma

2.3.1.1.1. Doğru bilginin duyular ve deney yolu ile elde edileceğini savunmaktadır.

2.3.1.2. Post Pozitivist Paradigma

2.3.1.2.1. İlgilenilen durumun neden çalıştığı, neden o tavırla/o bakış açısıyla çalıştığını incelemeyi amaçlamaktadır.

2.3.1.3. Eleştirel Paradigma

2.3.1.3.1. Derinlemesine inceleme ve sorgulama ile betimlemenin ve anlamanın ötesinde, bu anlamaya bağlı bir değişim ve farklılık yaratmak amaçlanır.

2.3.2. Bilimsel Araştırmanın Amaçları

2.3.2.1. Olayların tanımlanması, sınıflanması

2.3.2.2. Olaylar arasındaki ilişkileri bulmak

2.3.2.3. Olayları anlamak ve açıklamak

2.3.2.4. Olayların önceden tahmin edilmesi

2.3.2.5. Olayların kontrolü

2.3.2.6. İlişkilerin içindeki sebepleri incelemek

2.3.3. Bilimsel Araştırma Çeşitleri

2.3.3.1. Temel araştırma

2.3.3.1.1. Temelinde felsefe olan deneye ve teoriye dayalı, gözlemlenebilir gerçeklere dayalı araştırmalardır (evrenin işleyişi gibi.).

2.3.3.2. Uygulamalı Araştırma

2.3.3.2.1. Pratik eylemlere dayalı araştırma tipidir.

2.3.3.3. Doğal Çevre ve Laboratuvar Araştırmaları

2.3.3.3.1. Neden-sonuç ilişkilerine dayalı doğal ve yapay ortamda yapılan araştırmalardır.

2.3.3.4. Deneysel Araştırmalar

2.3.3.4.1. Neden-sonuç kurallarını ortaya koyan yapay ortamda araştırmacının kontrolünde yapılan araştırmalardır.

2.3.3.5. Tarihsel Araştırmalar

2.3.3.5.1. Geçmişte yaşanan olay ve olguları incelenmektedir.

2.3.3.6. Betimsel Araştırmalar

2.3.3.6.1. Var olan durum araştırılmaktadır.

2.3.3.7. Sonuç Çıkartıcı Araştırmalar

2.3.3.7.1. Hipotezleri test etmek ve ilişkileri belirleyen araştırmalardır.

2.3.4. Bilimsel Araştırmanın Aşamaları

2.3.4.1. Literatür taraması

2.3.4.2. Araştırma problemi ve araştırma sorusunun seçimi

2.3.4.3. Hipotezlerin belirlenmesi

2.3.4.4. Araştırma yönteminin belirlenmesi

2.3.4.5. Evren ve örneklemin belirlenmesi

2.3.4.6. Veri toplama araçlarının geliştirilmesi

2.3.4.7. Verilerin toplanması

2.3.4.8. Verilerin analizi

2.3.4.9. Raporlaştırma

3. EMİK

3.1. "Kültüre özgü" veya “içeriden bakış” olarak da adlandırılmaktadır.

3.2. Belirli bir kültüre ait olan davranış ve tutumların o kültürün kavramlarıyla açıklanabileceği temeline dayanmaktadır.

3.3. Araştırılan konuyla ilgili o kültürün yerel, içerden, kendi iç mantığından kaynaklanan açıklamaları temel alır.

3.4. Emik yaklaşım odaklı araştırmalar, sosyolojideki etnografik, simgeselci, fenomonolojik çalışmalara benzer ve nitel açıklamaları kullanır.

3.5. Sadece tek bir kültür ele alınmaktadır.

4. RAPORLAŞTIRMA

4.1. Apa Kuralları

4.2. Ön Bölüm

4.2.1. Başlık (kapak) sayfası

4.2.2. Önsöz

4.2.3. İçindekiler

4.2.4. Listeler

4.3. Ana Bölüm

4.3.1. Giriş

4.3.1.1. Problem Durumu

4.3.1.2. Literatür

4.3.1.3. Amaç

4.3.1.4. Önem

4.3.1.5. Varsayım

4.3.1.6. Sınırlılıklar

4.3.2. Yöntem

4.3.2.1. Araştırma Modeli

4.3.2.2. Evren ve Örneklem

4.3.2.3. Veri Toplama Teknikleri

4.3.2.4. Verilerin Analizi

4.3.3. Bulgular ve Yorum

4.3.4. Sonuç

4.3.4.1. Verilerden elde edilen bulgular ve yorumlara göre yazılır ancak tekrarları değildir. Kısa ve öz olmalıdır.

4.3.5. Öneriler

4.3.5.1. Uygulamaya (araştırmacıya) yönelik öneriler

4.3.5.2. Araştırmaya yönelik öneriler

4.4. Son Bölüm

4.4.1. Ekler

4.4.2. Kaynakça

5. ARAŞTIRMA SORUSUNUN BELİRLENMESİ

5.1. Problem Seçimi

5.1.1. Genel Ölçütler

5.1.1.1. Çözülebilirlik

5.1.1.2. Önemlilik

5.1.1.3. Yenilik

5.1.1.4. Etik kurallara uygunluk

5.1.2. Özel Ölçütler

5.1.2.1. Alanda yeterlik

5.1.2.2. Yöntem ve tekniklerde yeterlik

5.1.2.3. Veri toplama izni

5.1.2.4. Zaman ve olanak yeterliği

5.1.2.5. İlgi yeterliği

5.2. Değişken

5.2.1. Nicel Değişken (Boy uzunluğu, Ağırlık)

5.2.1.1. Sayılarla ifade edilebilen değişkenlerdir.

5.2.2. Nitel Değişken

5.2.2.1. Sembollerle ya da sıfatlarla ifade edilebilen değişkenlerdir.

5.2.3. Süreksiz Değişken (Cinsiyet)

5.2.3.1. İki değer arasında sınırlı sayıda değer alan değişkenlerdir.

5.2.4. Sürekli Değişken (Yaş, Ağırlık)

5.2.4.1. İki değer arasında başka bir değeri bulunabilen değişkenlerdir.

5.2.5. Bağımlı (açıklanan) Değişken

5.2.5.1. Bağımsız değişkenlerin etkilemesi beklenen değişkendir (matematik notları).

5.2.6. Bağımsız (açıklayan) Değişken

5.2.6.1. Bağımlı değişkeni etkileyen ve tahminleyen değişkendir (matematik eğitimine ayrılan zaman)

5.2.7. Kontrol Değişkeni

5.2.7.1. Bağımsız değişkenlerin dışında, bağımlı değişkeni etkileme olasılığı yüksek olan değişkenlerdir (ışık, zaman).

5.3. Hipotez (Denence)

5.3.1. İstatistiksel hipotez (H0-tarafsızlık hipotezi, farksızlık hipotezi, sıfır hipotezi, yokluk hipotezi)

5.3.1.1. Bağımlı ve bağımsız değişkenler arasında hiç ilişki yoktur.

5.3.2. Araştırma hipotezi (H1-farklılık hipotezi, alternatif hipotez, karşıt hipotez)

5.3.2.1. Değişkenler arasında ilişki ve farklılıklar vardır.

6. ALANYAZIN TARAMASI

6.1. 4N1K Modeli

6.1.1. Araştırmayı kim yapmıştır?

6.1.2. Araştırmada ne yapılmıştır?

6.1.3. Araştırma neden yapılmıştır?

6.1.4. Araştırma hangi araştırma problemlerini (sorunlarını) çözmek için yapılmıştır?

6.1.5. Araştırma nasıl yapılmıştır?

6.1.6. Araştırmada hangi yöntem(ler) kullanılmıştır?

6.1.7. Araştırma sonucunda ne elde edilmiştir?

6.2. Alanyazın Taramasının Amaçları

6.2.1. Araştırma probleminin sınırlarını belirleme

6.2.2. Yeni bir bakış açısı kazanma ve sentezleme

6.2.3. Faydasız yaklaşımlardan kaçınma

6.2.4. Metodolojik bakış açıları kazanmae

6.2.5. Gelecek araştırmalar için önerilerin belirlenmesi

6.2.6. Konu ya da problemin bağlamını kurma

6.3. Alanyazın Taraması Aşamaları

6.3.1. Problemin açıklanması

6.3.2. Veri Toplama

6.3.3. Veri Değerlendirme

6.3.4. Analiz ve Yorumlama

6.3.5. Kaynakça

6.4. Başarılı Alanyazın Taraması

6.4.1. Sentezlenmiş bilgi

6.4.2. Geniş ve derin

6.4.3. Özlü ve anlaşılır

6.4.4. Kurallı, ciddi ve tutarlı

6.4.5. Bütünleşik bir bölüm

6.5. Başarısız Alanyazın Taraması

6.5.1. Sınırlı betimleme

6.5.2. Dar ve yüzeysel

6.5.3. Karışık ve uzatılmış

6.5.4. Rastgele, keyfi ve düzensiz

6.6. Bilgi Kaynakları

6.6.1. Genel Kaynaklar

6.6.1.1. Günlük gazete ve dergiler, popüler dergiler, kitaplar, magazinler ve dizinler.

6.6.2. İkinci Düzey Kaynaklar

6.6.2.1. Araştırma özetleri ve belirli konularda yayınlanmış kitap ve makaleler. Ansiklopediler ve ders kitapları.

6.6.3. Birinci Düzey Kaynaklar

6.6.3.1. Özgün araştırma makaleleri, raporları ve benzeri çalışmalar. Bilimsel dergiler, kitaplar ve elektronik kaynaklar.

7. ARAŞTIRMA MODELİNİN BELİRLENMESİ

7.1. Nicel Araştırma Modelleri

7.1.1. Tarama Modelleri

7.1.1.1. Örnek olay tarama modeli

7.1.1.2. Genel tarama modeli

7.1.1.2.1. Tekil tarama modeli

7.1.1.2.2. İlişkisel tarama modeli

7.1.2. Deneme Modelleri

7.1.2.1. Deneme öncesi modelleri

7.1.2.1.1. Tek grup son test modeli

7.1.2.1.2. Tek grup ön-test son-test modeli

7.1.2.1.3. Karşılaştırmalı eşitlenmemiş grup son test modeli

7.1.2.2. Gerçek deneme modelleri

7.1.2.2.1. Öntest-Sontest Kontrol Gruplu Model

7.1.2.2.2. Sontest Kontrol Gruplu Model

7.1.2.2.3. Solomon Dört Gruplu Model

7.1.2.3. Yarı deneme modelleri

7.1.2.3.1. Zaman serisi modeli

7.1.2.3.2. Eşit Zaman örneklemli Model

7.1.2.3.3. Eşitlenmemiş kontrol gruplu model

7.1.2.3.4. Öntest-sontest ayrı grup model

7.1.2.3.5. Rotasyon modeli

7.2. Nitel Araştırma Modelleri

7.2.1. Fenomenoloji Yöntemi

7.2.1.1. Olaylar, durumlar, deneyimler veya kavramlar fenomen olarak kabul edilir.

7.2.2. Etnografi Yöntemi

7.2.2.1. Bir halkın veya bir kültür grubunun gelenekleri, inançları, birbiriyle bağlantıları vs tasvir edilir.

7.2.3. Gömülü Teori Yöntemi (temellendirilmiş teori, dayanıklı kuram)

7.2.3.1. Veri toplama sürecinde verilerin içinde bulunan teori ortaya çıkarılır. Bu teorilerin ışığında yeni ve kavram ve teoriler geliştirilebilir.

7.2.4. Durum Çalışması

7.2.4.1. Özel bir durum derinlemesine incelenir.

7.2.5. Eylem Araştırması

7.2.5.1. Uygulamada ortaya çıkan sorunların anlaşılmasına ve çözülmesine yönelik çalışmaları içerir.

7.3. Karma Araştırma Modeli

7.3.1. Üçleme

7.3.1.1. Nitel ve nicel verilerin aynı ve fakat bağımsız olarak kullanılmasıdır.

7.3.2. Açıklayıcı

7.3.2.1. Nicel sonuçların, nitel sonuçlar ile açıklanarak yorumlanmasıdır.

7.3.3. Keşfedici

7.3.3.1. Nitel sonuçların, nicel sonuçlar ile devam ettirilmesidir.

8. EVREN ve ÖRNEKLEM

8.1. Evren

8.1.1. Araştırma sonuçlarının genellenmek istendiği canlı veya cansız elemanlar bütünüdür (coğrafi konum, yaş, gelir gibi).

8.2. Örneklem

8.2.1. Örneklem Büyüklüğü

8.2.1.1. Evrenin niteliği

8.2.1.2. Araştırmanın yöntemsel yaklaşımı,

8.2.1.3. Veri analiz yöntemleri

8.2.1.4. İncelenecek değişken sayısı,

8.2.1.5. Öngörülen hata payı

8.2.2. Örnekleme Yöntemleri

8.2.2.1. Tesadüfi (Olasılıklı) Örnekleme Yöntemleri

8.2.2.1.1. Basit Tesadüfi Örnekleme

8.2.2.1.2. Sistematik Örnekleme

8.2.2.1.3. Tabakalı Örnekleme

8.2.2.1.4. Küme Örnekleme

8.2.2.2. Tesadüfi (Olasılıklı) Olmayan Örnekleme Yöntemleri

8.2.2.2.1. Kolayda Örnekleme

8.2.2.2.2. Yargısal (Amaçlı) Örnekleme

8.2.2.2.3. Ölçüt Örnekleme

8.2.2.2.4. Kartopu Örnekleme

8.2.2.2.5. Aşırı veya Aykırı Durum Örneklemesi

8.2.2.2.6. Maksimum Çeşitlilik Örneklemesi

8.2.2.2.7. Benzeşik Örnekleme

8.2.2.2.8. Tipik Durum Örneklemesi

8.2.2.2.9. Kritik Durum Örneklemesi

8.2.2.2.10. Doğrulayıcı veya Yanlışlayıcı Durum Örneklemesi

8.3. Çalışma Grubu

8.3.1. Tanımlanan evrende belirli bir örnekleme yöntemi kullanılarak örneklem seçmek mümkün olmadığı çalışmalarda, araştırmacı katılımcılardan ya da deneklerden oluşan “çalışma grubu” ile çalışılmasıdır. Daha çok nitel çalışmalarda karşımıza çıkmaktadır.

9. VERİ TOPLAMA ARAÇLARI

9.1. Nicel Araştırmada Veri Toplama Araçları

9.1.1. Anketler

9.1.1.1. Yüz yüze yapılan anketler

9.1.1.2. Telefon ile yapılan anketler

9.1.1.3. Posta yoluyla yapılan anketler

9.1.1.4. İnternet yoluyla yapılan anketler

9.1.2. Ölçekler

9.1.2.1. Nominal (Kategorik/Sınıflayıcı/Saymalı) Ölçek

9.1.2.1.1. Bireylerin veya objelerin ölçülebilen özelliklerine göre gruplara ayrılmasıdır (göz rengi gibi).

9.1.2.2. Ordinal (Sırasal) Ölçek

9.1.2.2.1. Bireyleri veya objeleri ölçülen özellikleri bakımından azlık-çokluk, büyüklük küçüklük bakımından sıralanmasıdır (başarı puanı gibi).

9.1.2.3. Eşit Aralıklı Ölçek

9.1.2.3.1. Başlangıç noktasından itibaren, ölçek eşit aralıklara bölünür. Ancak başlangıç noktası kesin değildir (takvimler gibi).

9.1.2.4. Oransal ( Oranlı/Oran) Ölçek

9.1.2.4.1. Ölçülen özelliğin başlangıç noktası gerçek sıfırdır ve birimleri arasında eşitlik söz konusudur (boy uzunluğu gibi). En gelişmiş ölçek türüdür.

9.1.3. Testler

9.1.3.1. Yetenek testleri

9.1.3.2. Başarı testleri

9.1.3.3. Kişilik testleri

9.1.4. Deneyler

9.1.4.1. Laboratuvar Deneyleri

9.1.4.1.1. Laboratuvar deneylerinde araştırmacı yapay bir ortamda etkisini ölçmek istediği değişkeni uygular ve sonuçlarını alır.

9.1.4.2. Saha Deneyleri

9.1.4.2.1. Saha deneylerinde araştırmacı deneyi doğal çevre koşulları içinde gerçekleştirir.

9.2. Nitel Araştırmada Veri Toplama Araçları

9.2.1. Görüşme/Mülakat

9.2.1.1. Yapılandırılmamış Görüşme

9.2.1.1.1. Sorulan önceden belirlenmemiştir ve görüşmenin doğal akışı içinde açık uçlu sorular sorulur. Oldukça zaman alıcıdır.

9.2.1.2. Yarı-Yapılandırılmış Görüşme

9.2.1.2.1. Belli sırada hazırlanmış sorular dışında ek sorular da sorulabilir. Sorular açık uçlu ve esnektir.

9.2.1.3. Yapılandırılmış Görüşme

9.2.1.3.1. Sorular ve soruların sırası bellidir. Her bireye aynı sırada ve aynı olacak şekilde kapalı uçlu sorular sorulur.

9.2.2. Gözlem

9.2.2.1. Not alma

9.2.2.2. Görüntü kayıt cihazları

9.2.2.3. Ses kayıt cihazları

9.2.2.4. Fotoğraflar

9.2.3. Doküman İncelemesi

9.2.3.1. Araştırılan konu hakkında bilgi içeren yazılı, görsel ya da işitsel materyallerin çözümlenmesidir. Elde edilen veriler mutlaka kaynak gösterilerek yazılmalıdır.

9.3. Ölçme Araçlarının Özellikleri

9.3.1. Geçerlik

9.3.1.1. Kapsam Geçerliği

9.3.1.1.1. Testin ölçmek istediği özellikleri ve davranışları ne derecede kapsadığı ile ilgilidir.

9.3.1.2. Kriter Geçerliği

9.3.1.2.1. Kullanılan ölçme aracından elde edilen sonuçların daha önceden elde edilen başka ölçümlerle ilişki derecesidir.

9.3.1.3. Yapı Geçerliği

9.3.1.3.1. Bir teoriye dayalı olarak geliştirilmiş bir ölçeğin o teoride yer alan yapıları ne derecede ölçebildiğidir.

9.3.1.4. Görünüş Geçerliği

9.3.1.4.1. Bir ölçekte yer alan ifadelerin her okuyucu ve araştırmacı tarafından aynı şekilde anlaşılmasıdır.

9.3.2. Güvenirlik

9.3.2.1. Test-tekrar test yöntemi

9.3.2.1.1. Aynı ölçeğin belli bir süre sonra aynı kişilere yeniden uygulanması ve aralarındaki korelasyona bakılmasıdır.

9.3.2.2. Eş değer (paralel)formlar yöntemi

9.3.2.2.1. Ölçeğe madde türü ve sayısı ile kapsamı aynı olan bir eş değer ölçek geliştirilmesidir.

9.3.2.3. Puanlayıcı Güvenirliği

9.3.2.3.1. Puanlamayı gerektiren konularda farklı puanlayıcıların sonuçlarının birbirleri ile tutarlı olmasıdır.

9.3.2.4. İç tutarlılık yöntemleri

9.3.2.4.1. Bölünmüş Yarılar Güvenirliği

9.3.2.4.2. Kuder-Richardson Güvenirliğİ

9.3.2.4.3. Cronbach Alfa Güvenirliği

9.3.2.5. Güvenirlik Özellikleri

9.3.2.5.1. Duyarlılık

9.3.2.5.2. Karalılık

9.3.2.5.3. Tutarlılık

9.3.3. Güvenirlik ve Geçerlik Arasındaki İlişki

9.3.3.1. Bir ölçek güvenilir olabilir fakat geçerli olmayabilir.

9.3.3.2. Ölçeğin geçerli olabilmesi için önce güvenilir olması gerekir.

9.3.4. Ölçmede Hata

9.3.4.1. Sabit Hata

9.3.4.1.1. her ölçme işleminde aynı miktarda hata yapılır.

9.3.4.2. Sistematik Hata

9.3.4.2.1. Ölçmeciden veya ölçme aracından kaynaklanır.

9.3.4.3. Tesadüfi Hata

9.3.4.3.1. Katılımcıların ilgisizliği, ölçme ortamı gibi nedenlerin sebep olduğu hatadır.

10. VERİ ANALİZİ

10.1. Nicel Veri Analizi

10.1.1. Betimsel Analiz

10.1.1.1. Frekans ve yüzde

10.1.1.2. Aritmetik ortalama

10.1.1.3. Mod(tepe değer)

10.1.1.4. Ortanca(medyan)

10.1.2. Parametrik Analizler

10.1.2.1. Korelasyon

10.1.2.2. T testi (ortalama farkı testi)

10.1.2.2.1. Bir veya iki grubu karşılaştırır

10.1.2.3. Varyans Analizi (Anova)

10.1.2.3.1. Üç veya daha fazla grubu karşılaştırır

10.1.2.4. Faktör Analizi

10.1.2.4.1. Keşfedici faktör analizi

10.1.2.4.2. Doğrulayıcı Faktör Analizi

10.1.2.5. Kümeleme Analizi

10.1.2.6. Regresyon Analizi

10.1.3. Non-Parametrik Analizler

10.1.3.1. Ki-kare Analizi

10.1.3.1.1. Değişkenler arasındaki ilişkiyi saptar.

10.1.3.2. Mann-Whitney U Analizi

10.1.3.3. Wilcoxon Testi

10.1.3.4. Kruskal Wallis Testi

10.1.3.4.1. Üç veya daha fazla grubu karşılaştırır.

10.1.3.5. Friedman testi

10.2. Nitel Veri Analizi

10.2.1. Betimsel Analiz

10.2.1.1. Toplanan veriler önceden belirlenen temalara göre analiz edilir. Veriler özetlenir ve yorumlanır. Elde edilen bulgular düzenlenerek sunulur.

10.2.2. İçerik Analizi

10.2.2.1. Toplanan veriler analiz sürecinde oluşan temalara göre analiz edilir. Veriler daha derin bir şekilde işlenir. Toplanan verileri açıklayabilecek kavramlar ve ilişkilere ulaşılır.

10.3. Veri Analiz Programları

10.3.1. SPSS, BMDP, MATLAB, Minitab, SAS ve STATA gibi programlar yaygın olarak veri çözümleme sürecinde kullanılmaktadır.