QUY TRÌNH XÂY DỰNG BẢNG HỎI KHẢO SÁT

1. ------------------------------------- Lesson Title: QUY TRÌNH XÂY DỰNG BẢNG HỎI KHẢO SÁT Lesson Duration: 60 min --------------------------------------

2. Phần 1: BẢNG HỎI KHẢO SÁT (SURVEY QUESTIONNAIRE)

2.1. Giới thiệu

2.1.1. - Bảng hỏi khảo sát trong khảo sát khoa học, đặc biệt trong các tổ chức phi chính phủ (NGO), là một công cụ thu thập dữ liệu được thiết kế nhằm ghi nhận thông tin từ nhóm đối tượng khảo sát , bao gồm cộng đồng, nhóm đối tượng mục tiêu, và các bên liên quan, thông qua các câu hỏi đã được xác định sẵn. - Đây là phương pháp chủ yếu được sử dụng để thu thập dữ liệu định lượng (dựa trên thang đo, tỷ lệ, số liệu) hoặc định tính (dựa trên câu trả lời mở), với mục tiêu phục vụ các khảo sát khoa học và đánh giá hiệu quả của các chương trình can thiệp.

2.2. Cơ sở lý thuyết

2.2.1. bảng hỏi khảo sát là một công cụ đo lường định lượng và định tính

2.3. Mục tiêu sử dụng bảng hỏi khảo sát

2.3.1. Thu thập dữ liệu sơ cấp

2.3.2. Đo lường nhận thức, hành vi, nhu cầu hoặc mức độ hài lòng

2.3.3. Phục vụ phân tích định lượng và hỗ trợ phân tích định tính

2.3.4. Đánh giá thay đổi sau can thiệp

2.4. Nguyên tắc thiết kế bảng hỏi khảo sát

2.4.1. Tính rõ ràng và dễ hiểu (Clarity)

2.4.2. Tính phù hợp với mục tiêu khảo sát (Relevance)

2.4.3. Tính tiêu chuẩn hóa (Standardization)

2.4.4. Tính tin cậy và giá trị đo lường (Reliability and Validity)

2.4.5. Tính khả thi trong thực tế (Feasibility)

2.5. Ví dụ một số ứng dụng trong dự án NGO

3. PHẦN 2: QUY TRÌNH THU THẬP VÀ XỬ LÝ DỮ LIỆU (DATA COLLECTION AND PROCESSING PROCEDURE)

3.1. Bước 1: Xác định mục tiêu và câu hỏi khảo sát (Identifying the Objectives and Survey Questions)

3.1.1. Khải niệm

3.1.1.1. Mục tiêu khảo sát

3.1.1.1.1. Ví dụ

3.1.1.2. Câu hỏi khảo sát

3.1.1.2.1. Ví dụ

3.1.1.3. Giả thuyết khảo sát

3.1.1.3.1. Giả thuyết không (H₀)

3.1.1.3.2. Giả thuyết thay thế (H₁)

3.1.2. Mối liên hệ giữa câu hỏi khảo sát và mục tiêu khảo sát

3.1.2.1. Ví dụ

3.1.3. Ứng dụng

3.1.3.1. Ví dụ

3.2. Bước 2: Xác định đối tượng khảo sát (Identifying the Target Respondents)

3.2.1. Xác định đối tượng khảo sát mục tiêu

3.2.2. Tránh sử dụng bảng hỏi không phân biệt đối tượng

3.3. IBước 3: Chọn mẫu đại diện (Sampling Strategy: Selecting a Representative Sample)

3.3.1. Mẫu đại diện (Representative Sample)

3.3.1.1. - Mẫu đại diện là một nhóm nhỏ được lựa chọn từ tổng thể đối tượng khảo sát , nhưng có đầy đủ những đặc điểm cơ bản và tiêu biểu của tổng thể đó. - Trong khảo sát của các tổ chức phi chính phủ (NGO), mẫu đại diện đóng vai trò cốt lõi trong việc đảm bảo tính khách quan, trung thực và khả năng khái quát hóa của kết quả khảo sát. - Thường yêu cầu chọn mẫu theo phương pháp xác suất (probability sampling), như chọn ngẫu nhiên phân tầng, chọn cụm,…

3.3.2. Cơ sở lựa chọn mẫu đại diện

3.3.3. Các tiêu chí của một mẫu khảo sát có giá trị

3.3.3.1. Tính đại diện (Representativeness)

3.3.3.2. Tính khả thi (Feasibility)

3.3.3.3. Giá trị thống kê (Statistical validity)

3.3.4. Cách xác định kích thước mẫu

3.3.4.1. Kích thước mẫu = Số biến (biến quan sát hoặc biến độc lập) × 5–10

3.3.5. Chiến lược thu thập dữ liệu

3.3.5.1. Đảm bảo đúng đối tượng khảo sát

3.3.5.2. Đảm bảo đủ số lượng mẫu và tiến độ thực hiện

3.3.5.3. Lựa chọn phương pháp và công cụ thu thập dữ liệu phù hợp

3.3.5.4. Tổ chức và phân công nguồn lực thực hiện

3.4. Bước 4: Xác định cấu trúc bảng hỏi khảo sát (Establishing the Survey Questionnaire Format)

3.4.1. Phần 1: Phần mở đầu

3.4.1.1. Phần này nhằm giới thiệu, tạo sự tin tưởng và thúc đẩy người trả lời hợp tác

3.4.2. Phần 2: Phần gạn lọc (Screening Questions)

3.4.2.1. Mục tiêu là loại bỏ các đối tượng không phù hợp với tiêu chí khảo sát , đảm bảo mẫu đại diện đúng.

3.4.3. Phần 3: Phần thu thập thông tin chung (Thông tin nhân khẩu học)

3.4.3.1. Dùng để mô tả đặc điểm mẫu và phục vụ phân tích nhân khẩu học. Bao gồm: - Giới tính - Độ tuổi - Trình độ học vấn - Nghề nghiệp - Tình trạng hôn nhân - Nơi cư trú - Thu nhập (nếu cần) - Số năm kinh nghiệm (nếu khảo sát chuyên môn)

3.4.4. Phần 4: Phần thu thập thông tin chính (Core Content)

3.4.4.1. Xác định nhóm nội dung theo biến khảo sát

3.4.4.2. Nguồn tham khảo cho xây dựng nội dung

3.4.4.2.1. Sách về phương pháp xây dựng bảng hỏi

3.4.4.2.2. Nguồn từ các nghiên cứu thực nghiệm trước (để kế thừa công cụ chuẩn hóa)

3.4.4.2.3. Hướng dẫn kỹ thuật và công cụ từ tổ chức quốc tế

3.4.4.2.4. Google Scholar (https://scholar.google.com )

3.4.4.2.5. APA PsycTests Database (https://psycnet.apa.org)

3.4.4.3. Lựa chọn loại thang đo phù hợp

3.4.4.3.1. Thang đo định danh (Nominal)

3.4.4.3.2. Thang đo thứ bậc (Ordinal)

3.4.4.3.3. Thang đo khoảng (Interval)

3.4.4.3.4. Thang đo tỉ lệ (Ratio)

3.4.4.3.5. Thang đo Likert

3.4.4.3.6. Thang Semantic Differential

3.4.4.3.7. Thang đo Guttman (Cumulative scale)

3.4.4.4. Các loại câu hỏi có thể sử dụng

3.4.4.4.1. Câu hỏi đóng (Closed-ended)

3.4.4.4.2. Câu hỏi mở (Open-ended)

3.4.4.4.3. Câu hỏi ma trận (Matrix)

3.4.4.5. Trình tự và kỹ thuật sắp xếp câu hỏi

3.4.5. Phần 5: Phần kết thúc

3.4.5.1. Nhằm cảm ơn và tạo ấn tượng tốt với người trả lời

3.5. Bước 5: Xác định các câu hỏi trong bảng hỏi (Formulating the Survey Questions)

3.5.1. Mục tiêu

3.5.1.1. Bước này nhằm đảm bảo rằng các câu hỏi được đưa vào bảng hỏi có mối liên hệ trực tiếp và rõ ràng với các mục tiêu khảo sát hoặc mục tiêu đánh giá của dự án.

3.5.2. Tiêu chí xác định một câu hỏi khảo sát “cần thiết”

3.5.2.1. Phục vụ trực tiếp cho câu hỏi khảo sát

3.5.2.2. Liên hệ với các biến đo lường cụ thể

3.5.2.3. Có khả năng phân tích thống kê

3.5.2.4. Phù hợp với bối cảnh và đặc điểm đối tượng

3.5.2.5. Tái sử dụng hoặc kế thừa từ công cụ chuẩn hóa

3.5.3. Nguồn gốc và cách hình thành các câu hỏi

3.5.3.1. Dựa vào các lý thuyết và mô hình học thuật đã được công nhận

3.5.3.2. Kế thừa và điều chỉnh từ bảng hỏi có sẵn trong các khảo sát trước

3.5.3.3. Do nhóm khảo sát hoặc dự án thiết kế riêng

3.5.4. Khuyến nghị khi thực hiện tại Medipeace

3.6. Bước 6. Sắp xếp thứ tự các câu hỏi trong bảng hỏi (Ordering the Questions in the Questionnaire)

3.6.1. Mục tiêu

3.6.1.1. Người trả lời cảm thấy tự nhiên, thoải mái khi tham gia khảo sát

3.6.1.2. Tăng tính hợp tác và giảm thiểu tỉ lệ bỏ sót câu hỏi

3.6.1.3. Hỗ trợ quá trình xử lý và phân tích dữ liệu sau này

3.6.2. Nguyên tắc tổ chức thứ tự câu hỏi

3.6.2.1. Từ tổng quát đến cụ thể

3.6.2.2. Từ đơn giản đến phức tạp

3.6.2.3. Từ không nhạy cảm đến nhạy cảm

3.6.2.4. Nhóm câu hỏi theo chủ đề/biến đo lường

3.6.2.5. Câu hỏi lọc (screening/branching) đặt trước

3.6.3. Sử dụng lược đồ (flowchart) hoặc khung logic

3.7. Bước 7. Phỏng vấn thử (pilot testing) và tham khảo chuyên gia

3.7.1. Phỏng vấn thử (Pilot Test)

3.7.1.1. Mục đích

3.7.1.1.1. Phát hiện lỗi trong câu hỏi: không rõ ràng, nhiều nghĩa, dùng từ chưa phù hợp,...

3.7.1.1.2. Kiểm tra độ dài và thời lượng hoàn thành bảng hỏi.

3.7.1.1.3. - Đánh giá mức độ dễ hiểu, mức độ hợp tác của người trả lời.

3.7.1.1.4. Xác minh khả năng thu thập dữ liệu theo đúng mục tiêu khảo sát .

3.7.1.2. Cách thực hiện

3.7.1.2.1. Chọn mẫu thử từ chính nhóm đối tượng khảo sát dự kiến (5–10 người).

3.7.1.2.2. Ghi chú lại các phản 1hồi trong quá trình trả lời (thời gian trả lời, mức độ bối rối, câu hỏi bỏ trống,...).

3.7.1.2.3. Có thể thực hiện kèm phỏng vấn sâu ngắn sau khi hoàn thành để hỏi người tham gia cảm nhận về bảng hỏi.

3.7.2. Tham khảo ý kiến chuyên gia

3.7.2.1. Vai trò

3.7.2.2. Xác định chuyên gia phù hợp

3.7.2.2.1. Giảng viên đại học/cao học có kinh nghiệm trong thiết kế khảo sát định lượng hoặc hỗn hợp

3.7.2.2.2. Chuyên gia theo lĩnh vực nội dung (giáo dục, y tế công cộng, xã hội học…)

3.7.2.2.3. Cán bộ giám sát – đánh giá chương trình (M&E) tại Medipeace hoặc tổ chức đối tác

3.7.2.2.4. Chuyên gia thống kê (nếu cần)

3.7.3. Hình thức tham vấn

3.7.3.1. Mời chuyên gia góp ý trực tiếp trên bản thảo bảng hỏi

3.7.3.2. Gửi bảng hỏi kèm bản mô tả ngắn gọn về mục tiêu và biến đo chính

3.7.3.3. Tổ chức hội đồng chuyên môn nhỏ (nếu dự án lớn)

3.7.4. Gắn kết với nguyên tắc khoa học trong thiết kế bảng hỏi

3.7.4.1. Góp ý về ngôn ngữ, thuật ngữ phù hợp với nhóm đối tượng khảo sát (trẻ em, phụ huynh, giáo viên...)

3.7.4.2. Xác định xem các câu hỏi đã đủ và đúng để đo các khái niệm khảo sát chưa

3.7.4.3. Gợi ý cách sắp xếp câu hỏi, kiểm tra độ nhất quán giữa các nhóm câu liên quan

3.7.4.4. Đề xuất rút gọn, phân nhóm hợp lý để phù hợp với điều kiện khảo sát thực địa

3.7.4.5. Giúp điều chỉnh bảng hỏi sao cho sát với bối cảnh văn hóa – xã hội địa phương, đặc biệt trong vùng dân tộc thiểu số, khó khăn

3.7.5. Điều chỉnh và hoàn thiện bảng hỏi

3.7.5.1. Mục tiêu

3.7.5.1.1. Sửa chữa, chỉnh lý các lỗi được phát hiện sau pilot test và góp ý của chuyên gia.

3.7.5.1.2. Nâng cao tính hợp lệ nội dung (content validity) và độ rõ ràng ngôn ngữ.

3.7.5.2. Nguyên tắc điều chỉnh

3.7.5.2.1. Bảo toàn mục tiêu đo lường

3.7.5.2.2. Đơn giản hóa cách diễn đạt

3.7.5.2.3. Tối ưu hóa độ dài bảng hỏi

3.7.5.2.4. Kiểm tra lại cấu trúc logic

3.7.5.3. Chốt bảng hỏi cuối cùng

3.7.5.3.1. Thống nhất phiên bản bảng hỏi và đặt mã hiệu

3.7.5.3.2. Hướng dẫn sử dụng công cụ và xây dựng tài liệu đi kèm

3.7.5.3.3. Tập huấn điều tra viên (Enumerator Training)

4. New node