ÖĞRETİM İLKE ve YÖNTEMLERİ
by Hasret Türkücü
1. ÖĞRETİM İLKELERİ
1.1. -Hedefe görelik -Öğrenciye göre olma -Bilinenden bilinmeyene ilerleme -Somuttan soyuta ilerleme -Basitten karmaşığa ilerleme -Yakından uzağa gitme -Açıklık (ayanilik) -Etkin katılım (aktivite) -Ekonomiklik (tasarruf) - Yaşama yakınlık (hayatlılık) -Bütünlük -Aktüalite (güncellik) -Otoriteye özgürlük ve özgürlük -Bilginin güvence altında
2. ÖĞRETİM STRATEJİLERİ
2.1. SUNUŞ YOLUYLA ÖĞRETİM Ausubel ileri atmamız. Düzenlenme iş bilginin aktarılması, kavram ilke ve genellemeler içinde açıklanmasında kullanılır. Bilişsel öğrenme kuramına dayalıdır ve anlamlı öğrenmeyi savunur.
2.1.1. Bilgi düzeyi Hedeflerde, ön öğrenmeler eksik olduğunda kullanılır. Tümdengelim Bilgiler şeklinde sunulur. Önce genel kavram ve ilkeler, sonra bol örnekler sunulur. (Kural-örnek) Öğretmen-öğrenci arasında yoğun bir etkileşim vardır. Üç aşaması vardır: -Ön organize edicilerin sunulması - Yeni konunun sunulması - Bilişsel örgütlemenin güçlendirilmesi
2.2. BULUŞ YOLUYLA ÖĞRETİM: Bruner ileri doğru. İlke yaşantılar sağlanarak ettik genellemelere Öğrenci tâbi tutularak kendisinin ulaşması, keşfetmesi amaçlanır. Kavrama ve daha üst hedeflerde kullanılır. Öğrenci bilgisi tümevarım yoluyla keşfedilir. (Örnek-kural) Uzun zaman yemekleri, kalabalık gruplarda zordur.
2.2.1. Aşamaları incelemesi: Öğretmen örnek sunar, öğrenci örnekleri. Öğretmen ek örnekleri sunar, öğrenci ekleri, öncekilerle ilişkilendirir. Öğretmen ek örnekleri ve örnek olmayan önerileri sunar. Öğrenci karşılaştırır, örnek olmayanları belirler. Öğrenci örnekleri ilişkilendirir ve yorumlar. Öğrenci ilke ve genellemeler yeniden ulaşır. Öğrenci yeni örnekler verir.
2.3. ARAŞTIRMA-İNCELEM E YOLUYLAÖĞRETİM: J.Dewey ilerletmek. Uygulama ve daha üst hedeflerde kullanılır. Öğrencilerin gerçek yaşamla ilgili sorunlar üzerinde bilimsel problem çözme aşamalarını kullanılması amaçlanır.
2.3.1. Aşamaları incelemesi: Problemin farkına varma ve onu sınırlama Çözümle ilgili kaynaklar tarama ve bilgi toplama Problemin çözümü için denenceler kurma Uygun etme araçları hazırlama, veri toplama ve organize etme Denenceleri test etme Çözüme ulaşma
3. ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ
3.1. ANLATIM (Takrir): Bilgilerin tarafından öğretmen sözel olarak öğrenciye aktarılmasıdır. Kısa sürede, kalabalık gruplara, yoğun bilgi aktarmayı sağlar. Öğrenci katılımı az olduğu için etkili ve kalıcı öğrenmek sağlamaz. Bilgi düzeyi hedefler kazandırır.
3.2. TARTIŞMA: Öğrencileri düşünmeye yöneltmek, farklı görüşleri açığa çıkarmak, pekiştirmek için kullanılır. Bilişsel becerilerle birlikte duyuşsal özellikler de kazandırır.
3.2.1. Tartışma yönteminde kullanılan bazı teknikler: Münazara: Bir jüri karşısında iki grubun, önceden serbest herhangi bir konu hakkındaki zıt görüşleri savunmalarıdır. Panel: Bir uzmanlar grubu, 3-5 kişiden dinleyiciler karşısında, çekici bir konudaki düşüncelerini,konunun farklı boyutlarını açılardan sunmalarıdır. Forum: Farklı görüşlere sahip bir konudaki konuları tartışarak bir sonuca varmayı amaçladıkları süreçtir. İzleyicilerde görüş belirtip, soru sorabilir. Kollegyum: Biri uzman, diğer öğrencilerden oluşan iki grup var. Sorular uzman soru yöneltir. Tur Paneli: İşlenen soru tekrar etmek, Öğrenciler de konuya ilgilerini devam ettirme k için sınıf iki gruba bölünür. Bir grup soru sorar, cevaplar. Sonra silindir değişir. Sempozyum (Bilgi şöleni): Öğrenci veya dinleyici grubu inceleme veya düşünme açısı taşıyan bir konunun uzmanlar tarafından tartışılmasıdır. Sempozyum sonunda tebliğ dağıtılır. Dinleyicilerde bilimsel olarak ilgi uyandırır. Açık Oturum: Güncel ve geniş kitleleri ilgilendiren konuların okuyabileceği şekilde tartışılmasıdır. Belirlenen konusu farklı görüşlere sahip kişilerle etkileşim içinde defalarca söz alır. Seminer: Alanında uzman, belli bir konuyla ilgili, özel bir kitleye sunu yapılmasıdır. Hizmet içi eğitim seminerleri gibi. Bazen öğrencilerden, bilimsel araştırmaları yapın dinleyiciler karşısında sunmaları istenebilir. Brifing: Üst bir yetkiliye çeşitli araç-gereçler kullanarak özet bilgiler verilmesidir. Bir konunun kullanımı veya bir kurumun işleyişi hakkında ilgililere bilgi vermektir .
3.3. ÖRNEK OLAY: Gerçek hayatta karşılaşılan veya karşılaşılması muhtemel olan sorunlu bir sınıf ortamında tartışılarak çözüm tamamdır. Öğrenci kıyafetleri, ilgi çekici ve farklı çözümlere ulaşmayı taahhüt eden problemler seçilmelidir.
3.4. GÖSTERİP YAPTIRMA: Bir konuya söz konusu açıklanması ve konuş beceriye dönüştürülmesini, bir işin nasıl yapılacağının öğrenciye kazandırılması. Uygulama düzeyinde hepsi komotor beceriler içinde, öğrenmesini sağlar.
3.5. PROBLEM ÇÖZME: Gerçek yaşamda karşılaşılan problemlere bilimsel test çözümler üretmeye yarar. Üst düzey düşünme, karar verme,yaratıcı düşünme gibi beceriler kazandırır. Bilimsel sorunu aşamaları kullanılır. Farklı çözümlere ulaşılması amaçlanır.
3.6. BİREYSEL ÇALIŞMA: Öğrenci merkezlidir ve öğrenme öğrenme öğrencinin site göre düzenleme fırsatı verir. Öğrencinin ilgi, ihtiyaç ve yetenekleri alınır. Hızlı ve yavaş öğrenen öğrencilere yöneliktir. Sosyalleşmeyi azaltabilir.
4. ÖĞRETME-ÖĞRENME KURAMLARI / MODELLERİ / YAKLAŞIMLARI
4.1. Tam Öğrenme: Bloom tarafından ileri sürülmüştür. İhtiyaç duyulan zaman ve nakliye hizmeti verilerek tüm öğrenciler hedeflere ulaşması amaçlanır.Bireysel farkların etkisi azaltılır. 3 değişkeni vardır: - Öğrenci Nitelikleri: Bilişsel giriş davranışları + Duyuşsal giriş özellikli. (İlgi, tutum, özgüven) - Hizmet Öğretim: İpucu, dönüt, düzeltme, pekiştirme, etkin katılım. - Öğrenme Ürünleri: Süreç sonunda ortaya "bilişsel ve duyuşsal kazanımlar.
4.2. Yapılandırmacı Öğrenme: Piaget'nin zihinsel gelişim ilkelerine dayanır. Geleneksel öğretime karşıdır. Yeni bilgiler önceki bilgiler üzerine inşa edilir. Öznel bilgi var. Öğrenci, sure aktif olarak katılmalı, devam eden ve deneyimlerle bilgiyi elde etmeli, bilgiyi yeniden oluşturmalıdır. Değerlendirme de süreç alınır.
4.3. 5E Modeli: Yapı olarak yapılandırmacı hastanesi uygulamalarını triyi yansıtan öğrenme planıdır. Giriş (Öğrenciye ilgi çekici, merak uyandırıcı sorular yöneltilir.), Keşfetme (Tahminler testi yapılır, çözüme ulaşılır.), Açıklama (İlke ve genellemeler e ulaşılır.), Derinleştirme (Bilgiler yeni durumlara bak, yeni kayıt ulaşılır.), Değerlendirme (Öğrenci kazanımları değerlen dirilir.)
4.4. İşbirlikli (Kubaşık) Öğrenme: Vygotsky ve Dewey ilerletme. Öğrencilerin küçük gruplar oluşturarak, ortak bir amaç öğrenmelerini (bir problemi çözmek yerine getirmek üzere) birlikte çalışma yoluyla bir konuyu öğrenmelerini için. Öğrenciler olumlu bağımlılık ve bireysel sorumluluk kazanırlar. Heterojen gruplar oluşturarak ve küme biçim oturulmalıdır.
4.5. Proje Temelli Öğrenme: Dewey, Kilpatrick ve Bruner ileri fırlatma. Öğrencilerin bireysel veya küçük gruplar halinde, gerçek yaşamda karşılaşılan problemleri sahip olan yaratıcı yaratıcı ve hayal gücü disiplinler arası bağlantılar kurarak çözümlemelerini ve dolu bir ürün ortaya koyduğu bir yakalayıcıdır. Sınıf içi ve sınıf dışı araştırılabilir. Süreç sonunda bir ürün (rapor) ortaya konulur ve ulaşılan bilgiler sunulur. Ürün ve süreç değerlendirilir.
4.6. Okulda Öğrenme: Carroll ileri alabilir. "Öğrenemeyen öğrenci yoktur, hızlı ve yavaş öğrenen öğrenci vardır. "Modeldeki belirleyici değişken zamandır. Zaman Öğrenme düzeyi, öğrenme için harcanan zamanın öğrenme için gereken zamana oranıdır. Modelin değişkenleri: Yetenek (Öğrencinin ihtiyaç duyduğu zaman) Öğretimden Yararlanma Yeteneği (Önkoşul öğrenildi sahip olma) Sebat (Öğrencinin güdülenmiş olarak harcadığı zaman) Fırsat (Öğrenciye sunulan zaman) Öğretimin Niteliği (Öğretim ek zaman gerektirmemesi)
4.7. Öğretim Durumları Modeli: Gagne ilerletme. Öğrenme beyinde başarılı ve gözlenebilenlerle anlaşılır.5 tür öğrenme ürünü vardır: Sözel bilgi, Zihinsel Beceri, Bilişsel Strateji, Tutumlar ve Psikomotor Beceriler. (Zihinsel beceriler 5'e ayrılır: Ayırt etme, Somut Kavramlar, Tanım Kavramlar, İlke ve kurallar, Problem çözme)
4.8. Etkin (Aktif) Öğrenme Modeli: Bireyin öğrenmesinden kendisinin sorumlu olduğu, bireye karar alma ve uygulama örnekleri verildiği bireyin öğrenme sürecine aktif olarak katıldığı öğrenme modelidir . Bu amaçla bireylere okuma, yazma, konuşma, tartışma, yaşantılarla bağlantı kurma, bilgileri günlük yaşama uygulama ve problem çözme işlemlerini kendi uygulamasında uygulama verilmiş olmalıdır.
4.9. Çoklu Zeka Kuramı: Gardner tarafından bir ceza. Zeka, bir veya daha fazla kültürel yapıda değeri olan bir ürüne şekil verme veya problemleri çözme yeteneğidir. Öğrenme sürecini zeka zorluk derecelerinde gerekir. İnsan zekası çok boyutlu ve birbiriyle bir yapıya sahiptir. Türleri: Dilsel-Sözel /Mantık-Matematiksel / Bedensel-Kinestetik / Müzikal-Ritmik / Görsel-Uzamsal / Doğacı / Toplumsal-Sosyal /Özedönük-Bireysel.
4.10. Beyin Temelli Öğrenme: Caine ileri. Beynin işlev ve yapısını anlayarak öğrenmeyi en üst seviye seviye unutmayarak. Her beyin tektir ve öğrenme yaşantılarına etkin katılımını öğrenme. Öğrenme fizyolojik bir olaydır. Beyni etkileyen stres, beslenme, yaş, motivasyon, duygular vb. her şey öğrenmeyi etkiler. Öğrenme ortamında olumlu bir hava olmalı, grupla sağlanmalıdır.
4.11. Yaşamsal (Yaşantısal) Öğrenme: Kolb tarafından ortaya atılmıştır. Öğrenme, yaşantı, biliş, algı ve davranışın kontrolüdür. Bireyler kendi yaşantıları tecrübeleri sayesinde yeni öğrenmeler gerçekleştirirler. Öğrenme Stilleri Öğrenme Biçimleri -Somut yaşantı-Hissetmeye karşı-Yansıtıcı gözlem- İzlemeye karşı-soyut kavramlaştırma-Düşünmeye göre-Aktif yaşantı- Yaparak-yaşayarak öğrenme öğrenme
4.12. Temel Öğrenme Modeli: Glasser tarafından ortaya atılmıştır. Tüm materyal içeriği için dışarıda bir model oluşturmayı sağlar. Öğretim sürecini en iyi düzenleyecekmesidir. Bu tür öğretmen bilgisini aktarmamalı, öğrenmeyi öğretme becerisini de kazandırmalıdır. Öğrenmek öğren Bölümleri: Öğretim hedeflerinin amacı / Giriş davranışlarının düzenlenmesi / Değerlendirme.
4.13. Basamaklı Öğrenme: Nunley ortaya atmıştır. Öğrenme yaşantıları bireysel farklara göre düzenlenmeli, öğrenciler basitten karmaşığa doğru öğrenme bilgisinde sunulmalı ve kendi seçimlerine göre etkinlikte bulunmalıdırlar. Üç tür öğrenme basamağı vardır: C Basamağı: Temel bilgi ve kavramlar öğrenilir. B Basamağı: Uygulama düzeyi beceriler i kapsar. Bireyden problem çözmesi ve yerine getirilmesi beklenir. A Basamağı: Eleştirel ve yaratıcı düşünme, analiz ve değerlendirme.
4.14. Etkili Öğretim Modeli: Slavin ileri doğru. Etkili bir öğretim iyi bir öğretim hizmetiyle başlar. 4 değişkeni vardır: Öğretimin Niteliği: Öğrenciye sunulan bilgiler sistemli ve öncekilerle alınmalı. Öğretim Düzeyini Uygun Hale Getirme: Öğrenme tabletler öğrenci seviyesine uygun hale getirilmeli, önkoşul bilgilerdeki eksikler tamamlanmalıdır. Teşvik Etme: Öğrenci güdülenmeli ve ödüllendirme yapılmalıdır. Zaman: Öğrenciye ihtiyaç duyulan zaman verilmelidir.
5. GRUPLA ÖĞRETİM TÜRLERİ
5.1. Beyin Fırtınası: Kısa sürede, çok sayıda fikir üretilen ve sorunlara orijinal çözümler bulmak yaratıcılıklarını, problem çözme ve karar verme becerilerini geliştirmek için kullanılır.
5.2. Mikro Öğretim: Öğretmen adaylarının eğitiminde, Öğretmenlik uygulamasının videoya kaydedildiği, kayıtların birlikte değerlendirdiği, öğretmen adayına dönüt verildiği için değerlendirmeye adayının dersi tekrar hazırlayıp diye tekniktir.
5.3. Gösteri (Şeytan Danışmanı): İzleyici grubun önünde bir işin nasıl yapılacağını göstermek ve genel ilkeleri açıklamak için kullanılan bir tekniktir. Gösterip-terimi kullanılmaktadır.
5.4. Benzetim (Simülasyon): Öğrenciyi gerçek hayatta ve gerçek araçlarla yetiştirmenin güç ve tehlikeli veya maliyetin yüksek olduğu durumlarda kullanılan bir tekniktir. (Tatbikat)
5.5. Altı Şapkalı Düşünme: Bireylerin düşünme beceriler geliştirmiş, bir konuya boyama farklı bakış açısı kazandırmak ve yaratıcılığı geliştirmek için kullanılır. Bireylere nasıl düşünmeleri, herhangi bir karar verme bir zamanlar olaya farklı açılardan bakabilmeyi öğretir.
5.6. Soru-Cevap: Öğrencilerin düşünme becerilerini geliştirir ve konuşma alışkanlığı kazandırır. Onun derste kullanılabilir.
5.7. Dram: Öğrencilerin hangi durumda, nasıl davranmaları ve bilgileri oyunla öğrenmelerini sağlar.
5.8. Rol Oynama: Öğrencilerin kendi duygu ve düşüncelerini başka bir kişiliğe gerek ifade etmelerini sağlar. Empati becerisi kazandırır.
5.9. Görüş Geliştirme: İçeriğinde belirgin çelişkiler veya zıtlıklar dahilinde öğretmek; öğrencilere değişmeye açıklık kazandırmak kullanılır. Birey, diğer kişilerden yararlanarak görüşlerini geliştirir veya değiştirir ya da karşı çıktığı uzatmak benimser hale gelir.
5.10. İstasyon: Herhangi bir aşamada aşamalardan geçerek ve tamamlayıp sürdürerek grupların bir görüş veya ürün oluşturmalarını sağlar. İşbirliği yapma, yaratıcı düşünceyi geliştirme, başlanmış bir işe katkı sağlama, yarım kalan işi tamamlama kurallara uyma beceriler geliştirmektir.
5.11. Konuşma Halkası: Duyuşsal farkları görmeyi, farklı görüşlere saygı duymayı kazandırır. Empati becerisi kazandırır.
5.12. Eğitsel Oyun: Öğrenilen içerik pekiştirilmesini, rahat ve neşeli bir şekilde tekrar edinme imkanı bir tekniktir. Sınıf içi çalışmalar ayazı getirir. Öğrencilerin bilişsel, duyuşsal, devinişsel, sosyal ve psikolojik yönden gelişimlerini inceler.
5.13. Analoji: Bilinen bir hatıra veya olaydan hareketle, bilinmeyen ancak benzer olan başka bir e-posta veya olayı anlamaya çalışmadır.Bilinmeyeni,benzeri olan bilinenle açıklamak tır.
5.14. Kartopu: Öğrencinin bir problemi önce tek başına düşünmesi daha Sonra iki öğrenci bir arada görüşlerini tartışması, dörtlü grupta bu görüşlerin karşılaştırılması ,sekizli gruplarda tartışılıp karara varılması ve görüşlerin sınıfa sunulmasını kapsar. (1-2-4-8)
5.15. Bilişsel Çıraklık: Öğrencinin bir uzmanı gözleyerek başladığı ve uzmanın temizlenmesi azalan desteği ile o işi kendi başına, hatta kendi biçemiyle yapar duruma geldiği öğrenmektir.
6. BİREYSEL ÖĞRENİM TEKNİKLERİ
6.1. Programlı Öğretim: Davranışçı dayalıdır. Öğretilecek bilgiler aşamalı olarak ve öğrenci hızına göre kazandırılır , yanlışlar düzeltilir, doğrular pekiştirilir. Bir bilgi öğrenilmeden diğerine geçilmez. Küçük Adımlar / Etkin Katılım / Bireysel Hız / Anında Düzeltme / Başarı ilkelerine dayalıdır.
6.2. Bilgisayar Destekli Öğretim: Öğrenci, bilgisayarla girişerek öğrenir. İlgi çekicidir, öz somutlaştırır, birden çok duyuya hitap eder, ancak sosyalleşmeyi azaltır. Öğrenci keşfetmeli, olduğu gibi kabul etmemelidir. Bu teknik öğretmenin sorumluluklarını daha da artırılmıştır.
6.3. Eğitmen Destekli Öğretim: Öğrenme güçlüğü çekilen konuların öğrenilmesine yönelik bulunan bir tekniktir. Öğrenciye yanlışlarını ve eksiklerini gösterecek kişiye öğretmen denir. Konuyu iyi bilen üst sınıftan bir öğrencinin alt sınıftaki bir öğrenciye yapacağı yardımda eğitmen destekli eğitimdir.
6.4. Bireyselleştirilmiş Öğretim: Kişiler arasındaki bireysel farklardan, öğretmen senin özellikleri göre göre 3-4 kişilik homojen gruplar oluşturmalı ve buna göre planlamalıdır.