Doktryny Polityczne i Ideologie

1. Liberalizm

1.1. Twórcy i przedstawiciele: John Locke, Adam Smith, Monteskjusz

1.2. Wolność jednostki – zasady życia politycznego i gospodarczego powinny jak w najmniejszym stopniu ograniczać wolność jednostek

1.3. Swobody jednostki ograniczać może tylko wolność drugiego człowieka (wolność innych ludzi)

1.4. Człowiek ma prawo do samodzielnego kształtowania własnego życia i dążenia do szczęścia zdefiniowanego na swój sposób

1.5. Wolność słowa – gwarant chroniący przed nadużyciami władzy

1.6. Zatomizowane społeczeństwo – nadrzędność człowieka w stosunku do społeczeństwa

1.7. Jednostka przedsiębiorcza

1.8. Odrzucenie koncepcji państwa opiekuńczego

1.9. Państwo minimalne – silne, praworządne, ale ograniczone w swych prawach do pilnowania porządku i spokoju obywateli oraz zapewnienia ochrony uprawnień jednostki

1.10. Jak najmniej państwa w gospodarce

1.11. Hierarchiczna struktura społeczna – miejsce jednostki w społeczeństwie zależy od jej zaradności

1.12. Gospodarka wolnorynkowa, przejrzyste podatki

2. Chadecja

2.1. Podstawa tej ideologii to encyklika „Rerum novarum” Leona XIII

2.2. Godność i wolność osoby ludzkiej – jednostka obdarzona jest świadomością i wolną wolą; człowiek w swoim postępowaniu powinien kierować się zasadami moralnymi, takimi jak: godność osoby, solidarność, rodzina, pokój, pluralizm

2.3. Chrześcijańska etyka

2.4. Rodzina jako fundament wszelkich działań i nośnik wartości

2.5. Społeczeństwo powinno kierować się harmonią, współpracą

2.6. Solidaryzm – grupy społeczne i jednostki powinny sobie pomagać

2.7. Społeczna gospodarka wolnorynkowa, która jednak nie wyklucza umiarkowanej ingerencji państwa w procesy gospodarcze

2.8. Zasada subsydiarności (pomocniczości) – demokracja przedstawicielska, w której obywatelom, małym społecznościom powinno być pozostawione prawo swobodnego działania i decydowania o swych sprawach; państwo ma służyć pomocą jedynie w sytuacjach, gdy sami nie będą w stanie dać sobie rady

3. Nacjonalizm

3.1. Roman Dmowski

3.2. Naród jako najdoskonalsza forma życia zbiorowego

3.3. Tradycja, język, kultura narodowa

3.4. Idea państwa narodowego

3.5. Idea solidaryzmu państwowego – silna wieź emocjonalna ze wspólnotą narodową

3.6. Egoizm narodowy – interesy danego narodu są nadrzędne w stosunku do wszystkich innych celów

3.7. Lojalność wobec swego narodu

3.8. Współpraca wszystkich grup społecznych dla dobra i interesu wspólnoty narodowej

3.9. Sprzeciw wobec internacjonalizmu (współpracy z innymi narodami)

4. Nazizm

4.1. Zasada wodzostwa – pełnia władzy nad narodem i państwem

4.2. Poglądy nazistowskie i rasistowskie – Hitler był zwolennikiem koncepcji darwinizmu społecznego – w społeczeństwie różne gatunki, tak jak w świecie przyrody, walczą o przetrwanie. Ludzkość dzieli się na rasy i narody lepsze oraz gorsze.

4.3. Wątki antysemickie – Żydzi przyczyną zła na świecie

4.4. Wiara w wyższość rasy nordyckiej

4.5. Zdobywanie „przestrzeni życiowej” realizowanej poprzez usuwanie narodów i ras zaliczanych do „podludzi”, które zajmowały cenne terytoria

5. Doktryny prawicowe

5.1. Nierówności społeczne jako nieodłączna cecha społeczeństwa

5.2. Utrzymanie struktury społecznej, w której występują warstwy o różnym poziomie majątkowym

5.3. Podkreślanie takich wartości jak kultura, religia, tradycje narodowe i państwowe; podkreślanie rangi wartości moralnych

5.4. Obecnie, podział na lewicę, prawicę i centrum może przebiegać także w obrębie ruchu lub ugrupowania politycznego. Występowanie różnic doktrynalnych w obrębie jednego ugrupowania jest zjawiskiem typowym dla systemu demokratycznego. Stąd w programach politycznych partii mogą występować odmienne doktryny w odniesieniu do rożnych problemów (społecznych, gospodarczych, politycznych).

6. Konserwatyzm

6.1. Ideologia powstała na przełomie XVIII i XIX w. – jej wykształcenie się jest związane z sprzeciwem wobec rewolucji francuskiej

6.2. Utrzymanie dotychczasowego porządku społecznego

6.3. Zmiany powinny nastąpić na drodze ewolucji; gwałtowne reformy są niebezpieczne; możliwe są tylko ostrożne i cząstkowe reformy

6.4. Rewolucja jest katastrofą – oznacza zerwanie ciągłości

6.5. tradycja – rodzina – religia

6.6. Tradycjonalizm – tradycja i religia wyznacznikiem sposoby życia

6.7. Hierarchizm – nierówności mają charakter naturalny, a pozbawione hierarchii społeczeństwo nie mogłoby dobrze funkcjonować

6.8. Silna władza wykonawcza

6.9. Społeczeństwo jako żywy organizm (teoria organiczna) – rozwija się stopniowo i samoistnie

6.10. Krytyka nowoczesnej kultury, konsumpcyjnego stylu życia

7. Socjaldemokracja

7.1. Równość, sprawiedliwość społeczna

7.2. Główną przyczyną nierówności jest brak sprawiedliwości, a nie wady samego człowieka

7.3. Państwo opiekuńcze – nierówności mogą być usuwane stopniowo, dzięki wprowadzaniu reform społecznych

7.4. Duży nacisk na prawa socjalne – np. prawo do godziwego wynagrodzenia

7.5. Redystrybucja dóbr i dochodów oraz programy socjalne jako zabezpieczenie niesprawiedliwości wolnego rynku – interwencjonizm państwowy

7.6. Wysokie podatki dla ludności o najwyższych dochodach, aby uzyskane środki przeznaczyć na cele socjalne

7.7. Ustrój demokratyczny oparty na pluralizmie, parlamentaryzmie i samorządności

8. Komunizm

8.1. Karol Marks i Fryderyk Engels „Manifest komunistyczny” (1848 r.), Włodzimierz Lenin

8.2. Bezklasowy ustrój społeczny - absolutna równość wszystkich ludzi

8.3. Własność prywatna zastąpiona własnością kolektywną

8.4. Społeczna własność środków produkcji

8.5. Teoria dyktatury proletariatu

8.6. Konieczność rewolucyjnego obalenia kapitalistycznego państwa

8.7. Inną wersją ideologii komunistycznej był maoizm (Chiny).

8.8. Zwycięstwo ZSRR w II wojnie światowej oraz problemy społeczne świata w 2 połowie XX wieku spowodowały ekspansję komunizmu w niektórych państwach europejskich i pozaeuropejskich jak: Bułgaria, Czechosłowacja, Jugosławia, NRD, Polska, Rumunia, Węgry, Chiny, Korea Pn., Mongolia, Wietnam. Tworzone tam ustroje były bardziej bądź mniej zbliżone do modelu radzieckiego.

9. Faszyzm

9.1. Doktryna państw totalitarnych

9.2. Benito Mussolini

9.3. Wrogość wobec innych partii politycznych, systemu parlamentarnego, innych narodów

9.4. Silna władza wykonawcza

9.5. Kult siły, militaryzacja

9.6. Wódz dysponuje pełną władzą nad państwem, partią, społeczeństwem i każdą jednostką

9.7. Zakaz działania opozycji – system monopartyjny

9.8. Pochwała ekspansji

9.9. Jednostka ma ograniczone prawa

10. Doktryny lewicowe

10.1. zniesienie wszelkich przejawów dyskryminacji; postulat większych praw dla kobiet i mniejszości narodowych; zlikwidowanie segregacji rasowej

10.2. niwelowanie różnic majątkowych – wprowadzenie większych podatków dla najbogatszych, zasiłki dla ubogich; systemy stypendialne wyrównujące szanse startu życiowego młodzieży pochodzącej z rodzin o niskich dochodach

11. Doktryny centrowe

11.1. utrzymanie równowagi pomiędzy interesami różnych grup społecznych i warstw

11.2. organizacje społeczne, stowarzyszenia, fundacje o charakterze charytatywnym mają na zadanie niwelowanie różnic majątkowych (a nie państwo!)