1. Introducción
1.1. Ars dicendi
1.2. O orador (orator) é o artífice (artifex), quen elabora e pronuncia o discurso (oratio)
1.3. Rhetorica
1.3.1. Regras da oratoria
1.4. Eloquentia
1.4.1. Coñecemento e dominio desas regras
1.5. Dicendi peritus
1.6. Posidonio de Rodas
1.6.1. Artes liberais
1.6.1.1. Retórica, dialéctica, gramática, música, aritmética, xeometría e astronomía
1.6.1.1.1. Trivium
1.6.1.1.2. Quadrivium
1.7. Primeiras teorías sobre as técnicas expositivas útiles para o orador
1.7.1. Córax e Tisias
1.7.2. Desenvoltas por
1.7.2.1. Protágoras e Gorxias
1.7.3. Sistematizadas por
1.7.3.1. Aristóteles
1.7.3.1.1. Ars rhetorica
1.8. Conquistas romanas, S.III - II a.C.
1.8.1. Apoio nobreza filohelena
1.8.2. Facción conservadora
1.8.2.1. Elocuencia: ferramenta coa que manexar facilmente ó pobo
1.8.2.1.1. Expulsión retores gregos e romanos
1.9. Mestres de retórica volven a Roma
1.9.1. Forma parte dos plans de estudios dos mozos da nobreza
2. Principios da retórica grega
2.1. Tipos de discurso
2.1.1. Retórica: Ars aprendida mediante regulae
2.1.1.1. Asimilación total dos romanos
2.1.1.1.1. Traducir e adaptar ó latín a terminoloxía grega
2.1.2. Aristóteles
2.1.2.1. Tò dikanikòn génos = lat. genus iudiciale
2.1.2.1.1. Discurso perante os xuíces dun tribunal
2.1.2.1.2. Feito pasado
2.1.2.1.3. Desenvolvemento total dos alegatos da acusación e da defensa
2.1.2.2. Tò symbouleutikòn génos = lat. genus deliberativum
2.1.2.2.1. Discurso político pronunciado perante unha asemblea popular
2.1.2.2.2. Acción futura
2.1.2.3. Tò epideiktikòn génos = lat. genus demonstrativum
2.1.2.3.1. Genus laudativum
2.1.2.3.2. Discurso pronunciado ante una reunión solemne en loubanza dunha persoa, dunha comunidade, dunha actividade ou dunha cousa que se quere celebrar
2.1.2.3.3. Discurso pronunciado con intención de censurar e desacreditar
2.2. Partes da oratoria (oratoriae partes)
2.2.1. Inventio
2.2.1.1. Buscar ideas verosímiles
2.2.2. Ordo ou dispositio
2.2.2.1. Distribución das ideas no discurso
2.2.3. Elocutio
2.2.3.1. Selección dos termos axeitados, orde na frase, ritmo, emprego de figuras retóricas, etc.
2.2.4. Memoria
2.2.4.1. Dominar o discurso e cada unha das súas partes
2.2.5. Pronuntiatio,declamatio o actio
2.2.5.1. Exposición oral do discurso: voz, expresión corporal...
2.3. Partes do discurso (orationis partes)
2.3.1. Exordium
2.3.1.1. Comezo do discurso
2.3.1.2. Obxecto
2.3.1.2.1. Benevolentiam captare
2.3.2. Narratio
2.3.2.1. Exposición dos feitos
2.3.2.2. Elementa narrationis
2.3.3. Argumentatio
2.3.3.1. Probas favorables
2.3.3.1.1. Confirmatio
2.3.3.1.2. Probatio
2.3.3.2. Probas desfavorables
2.3.3.2.1. Refutatio
2.3.3.2.2. Confutatio
2.3.4. Epilogus ou peroratio
2.3.4.1. Parte final do discurso
2.3.4.1.1. Refrescar memoria facendo unha recapitulación
2.3.4.1.2. Influír nos sentimentos do auditorio
2.4. Finalidade do discurso
2.4.1. Persuadere
2.4.1.1. Demostrar (docere)
2.4.1.2. Deleitar (delectare)
2.4.1.3. Impresionar (movere)
3. A Oratoria en Roma
3.1. Forum
3.1.1. Comitium
3.1.1.1. Lugar de celebración dos Comitia tributa (asamblea lexislativa de Roma)
3.1.1.2. Rostra
3.1.1.2.1. Tribuna construída coas proas das naves gañadas ó inimigo o ano 338 a.C. na batalla de Actium
3.1.2. Curia
3.1.2.1. Sede do Senado
3.1.3. Puteal de Libón
3.1.3.1. Onde o pretor tiña o seu tribunal e concedía audiencia ós querelantes
3.2. República romana
3.2.1. Favoreceu o desenvolvemento da oratoria
3.2.2. Antes os oradores improvisaban os seus discursos máis preocupados polo contido do que expoñían que pola forma
3.2.3. S. III a.C : a oratoria comeza a influír nos que se presentaban como detactores do helenismo
3.3. Primeiro tratado de retórica escrito en latín
3.3.1. Anónimo
3.3.1.1. Rhetorica ad Herennium
3.4. Escolas de retórica
3.4.1. Asiática
3.4.1.1. Estilo florido e exuberante
3.4.1.1.1. Hortensio
3.4.2. Ática
3.4.2.1. Sobriedade de estilo
3.4.2.1.1. Licinio Calvo
3.4.3. Rodia
3.4.3.1. Próxima á asiática, pero máis moderada
3.4.3.1.1. Cicerón
4. Vida de Cicerón
4.1. Xuventude
4.1.1. 106 a.C, Alpino
4.1.2. Grandes habilidades para o estudo
4.1.3. 16 anos
4.1.3.1. Trasládase á metrópole
4.1.4. Estudos
4.1.4.1. Leis e filosofía romanas
4.1.5. Baixo a tutela de Quinto Mucio Escévola
4.1.5.1. Gran maestría nas artes da disputa e a persuasión
4.2. Antes da Conxuración de Catilina
4.2.1. Fama como bo político
4.2.1.1. Abogado durante un proceso legal
4.2.1.1.1. Sexto Roscio
4.2.2. Carreira militar
4.2.2.1. Pompeio Estrabón
4.2.3. Retiro en Atenas e Rodas (saúde e estudos)
4.2.3.1. Roma
4.2.3.1.1. Terencia
4.2.4. Cuestor 76 a.C. (30 anos)
4.2.4.1. Sicilia
4.2.4.1.1. Verres
4.2.5. Cursus honorum (idade mínima)
4.2.5.1. Edil 69 a.C.
4.2.5.2. Pretor 67 a.C.
4.2.5.3. Cónsul 63 a.C
4.2.6. Homo novus
4.3. Conxuración de Catilina
4.3.1. Lucio Serxio Catilina
4.3.1.1. Intentos frustrados de formar parte do consulado
4.3.1.1.1. Conxuración
4.3.2. Conxura exposta aos embaxadores dos alóbroges
4.3.2.1. Informan a Cicerón
4.3.3. 5 conspiradores escriben cartas aos alóbroges
4.3.3.1. Cicerón as le no Senado
4.3.3.1.1. Sesión senatorial decisiva
4.4. Despois da Conxuración de Catilina
4.4.1. 59 a.C. Primeiro triunvirato
4.4.1.1. Craso, Pompeio e César
4.4.1.2. Cicerón queda fóra
4.4.1.2.1. Intencións inconstitucionais da alianza
4.4.2. Clodio (apoio de César)
4.4.2.1. Ilegal condenar a morte sen xuízo previo
4.4.2.1.1. Exilio de Cicerón
4.4.3. 57 a.C Regreso a Roma
4.4.3.1. Pompeio e Milón
4.4.4. 56 a.C renovación do triunvirato
4.4.4.1. Cicerón fai as paces con César
4.4.5. Cicerón
4.4.5.1. Non participa na vida política directamente
4.4.5.2. Escribe retórica e filosofía
4.5. Últimos anos
4.5.1. 51 a.C Procónsul en Cicilia (Asia menor)
4.5.2. Rivalidade entre César e Pompeio
4.5.2.1. Bando de Pompeio
4.5.2.1.1. Derrotado en Farsalia
4.5.3. Túsculo (letras e filosofía)
4.5.3.1. Divorcio da súa primeira muller
4.5.3.2. Morte da súa filla
4.5.3.3. Decepción (César non restaura institucións republicanas)
4.5.4. 44 a.C Asasinato de César
4.5.4.1. Cicerón volve á vida política
4.5.4.1.1. Enfréntase a Marco Antonio (representante da herdanza cesariana)
5. Obra de Cicerón
5.1. Cartas
5.1.1. +900
5.1.1.1. Petrarca s.XV
5.1.2. Temas
5.1.2.1. Acontecementos íntimos ou familiares, oficiais, políticos, etc.
5.1.3. Tipos
5.1.3.1. Epistulae ad familiares
5.1.3.2. Epistulae ad Atticum
5.1.3.3. Epistulae ad Quintum fratrem
5.1.3.4. Epistolae ad Marcum Brutum
5.2. Retórica
5.2.1. Coñecementos que adquirira estudiando a retórica grega e investigando a historia da oratoria romana, xunto cos que extraera da súa experiencia persoal como avogado e estadista
5.2.2. De oratore (sobre a formación do orador) e Orator (retrato do orador ideal)
5.2.2.1. Cualidades innatas que debe reunir un orador ás que se engade unha formación que abrangue tódolos campos do saber e o coñecemento das técnicas do discurso
5.2.3. Brutus
5.2.3.1. Compendio histórico composto en forma dialogada no que toman a palabra Cicerón, Ático e Bruto
5.2.4. De optimo genere oratorum
5.2.4.1. Mellor tipo de elocuencia
5.2.5. Partitiones oratoriae
5.2.5.1. Divisións dos discursos
5.2.5.2. Diálogo
5.2.5.2.1. Marco
5.2.6. Topica
5.2.6.1. Lugares comúns dos discursos
5.3. Discursos
5.3.1. Discursos xudiciais
5.3.1.1. De defensa
5.3.1.1.1. En favor de amigos, protexidos ou simples clientes
5.3.1.2. De acusación
5.3.1.2.1. In Verrem (Verrinas)
5.3.2. Discursos políticos
5.3.2.1. Pronunciados perante o Senado ou a Asemblea do pobo
5.3.2.1.1. Catilinarias
5.3.2.1.2. Filípicas
5.4. Filosofía
5.4.1. Escolas
5.4.1.1. Academia (Platón)
5.4.1.1.1. Foi de Platón de quen tomou os títulos, os temas e a forma dialogada para os seus tratados políticos
5.4.1.2. Liceo (Aristóteles)
5.4.1.3. Estoa (estoicos)
5.4.1.4. Inclinase cara ó escepticismo académico
5.4.2. Morte da súa filla Tulia
5.4.2.1. Consolatio
5.4.2.1.1. Inmortalidade da alma
5.4.3. Demais diálogos
5.4.3.1. Teoría do coñecemento
5.4.3.2. Filosofía da natureza
5.4.3.3. De finibus bonorum et malorum
5.4.3.4. De officiis
5.4.3.5. De natura deorum
5.4.3.6. Cato Maior De senectute
5.4.3.7. Laelius De amicitia
5.4.4. Vocabulario apto para a expresión de temas filosóficos
5.4.4.1. Enriquecemento da lingua latina
5.5. Retórica posterior a Cicerón
5.5.1. Exercicios
5.5.1.1. Suasoriae
5.5.1.1.1. Consultas imaxinarias feitas a personaxes famosos, históricos ou lendarios, que deben explicar as razóns que os levan a tomar unha decisión nun momento determinado
5.5.1.2. Controversiae
5.5.1.2.1. Contribuían a desenvolver a axilidade mental, a facilidade de palabra e a capacidade dialéctica do alumno e dábanlle a disciplina necesaria para expoñer os argumentos do modo máis axeitado
5.5.2. Autores
5.5.2.1. Marco Anneo Séneca o Retórico (55 a.C.-39-d.C.)
5.5.2.1.1. Naceu en Corduba e foi o pai de Séneca o filósofo. Escribiu unhas Controversiae e unhas Suasoriae
5.5.2.2. Gaio Cornelio Tácito (55-120 d.C.)
5.5.2.2.1. Foi un coñecido historiador que escribiu De oratoribus, na que se compara a elocuencia da época republicana ca do seu propio tempo
5.5.2.3. Marco Fabio Quintiliano (30-100 d.C.)
5.5.2.3.1. Dirixiu a primeira escola sufragada polo Estado durante o reinado de Vespasiano
5.5.2.3.2. Escribiu De institutione oratoria e De causis corruptae eloquentiae
5.6. Marco Tulio Tirón
5.6.1. Escravo > Liberto
5.6.2. Pai da taquigrafía
5.6.3. Notae tironianae / Annotationes tironianae
5.7. Lorem Ipsum
5.7.1. Un tipógrafo que necesitaba un libro de mostra para enseñar as diferentes clases de tipos, e empregou un texto sen sentido, que non chamase máis a atención que as características do que creara
5.7.1.1. A Biblia foi descartada para tal propósito
5.7.1.1.1. Escolleu o texto de Cicerón Lore ipsum
5.7.2. No texto do orador está escrito dolorem en lugar de lorem
5.7.3. Texto de recheo estándar