6. uznają rewolucję za podstawowy sposób działania politycznego. Przez rewolucję ich twórcy rozumieją gwałtowny sposób likwidacji aktualnie istniejącego porządku społecznego i politycznego, najczęściej połączony z użyciem przemocy wobec przeciwników zmian. Typowymi doktrynami rewolucyjnymi są marksizm, leninizm, maoizm czy doktryny wywodzące się z islamskiej doktryny religijnej
7. głoszą przede wszystkim utrzymanie całokształtu stosunków społecznych, a zwłaszcza organizacji politycznej społeczeństwa. Niechętne są zmianom, a jeżeli zmiany są konieczne to godzą się z nimi bez entuzjazmu. Doktryny konserwatywne występują w niemal wszystkich partiach i ruchach społecznych.
8. opowiadają się za starym porządkiem społeczno – politycznym. Nawołują do przywrócenia albo utrzymania takiego społeczeństwa i jego ustroju politycznego, który w danym momencie byłby powszechnie uznany za przestarzały. Przykładem doktryn reakcyjnych jest np. ruch monarchistyczny w Polsce
9. przewidują zmiany społeczne i polityczne, domagając się jednak ich przeprowadzenia w sposób stopniowy, ewolucyjny, a nie rewolucyjny. Związane z nimi są między innymi kierunki ideologiczne w ruchu robotniczym, takie jak reformizm i rewizjonizm.
10. wskazują cele polityczne niemożliwe do zrealizowania w danym momencie. Nazwa pochodzi od Utopii, nieistniejącej wyspy (grec. utopos znaczy miejsce, którego nie ma ) opisanej w XVI w. przez angielskiego pisarza Tomasza More’a ( Morusa ) na której panowały wymarzone stosunki społeczne.
11. Ze względu na stosunek do istniejącej rzeczywistości
12. Ze wzgędu na zajmowane miejsce
13. Lewicowe
14. Centrowe
15. Prawicowe
16. głoszą niechęć do radykalnych zmian. Pochwalają podstawowe wartości, za które zwykle przyjmują religię, kulturę, własność prywatną i tradycję narodową i państwową. Stawiają wolność ponad równością. Z reguły sprzeciwiają się wprowadzeniu zmian w istniejącym porządku społeczno – politycznym. Prawica reprezentuje ludzi zadowolonych ze swojej sytuacji, a więc najczęściej dobrze sytuowanych. Doktryny prawicowe opowiadają się przeciwko nadmiernemu zaangażowaniu państwa w sprawy gospodarcze. Najczęściej spotykaną współcześnie doktryną prawicową jest konserwatyzm
17. Lewicowe doktryny to takie, które głoszą przede wszystkim hasła sprawiedliwości społecznej, domagają się realizacji zasady równości wszystkich ludzi, występują w imieniu i obronie interesów ludzi słabszych. W przeciwieństwie do ideologii prawicowych nie akceptują tezy, że nierówność społeczna jest naturalna. Za naturalną uważają równość, natomiast podziały społeczne przypisują niesprawiedliwym stosunkom własnościowym i regulacjom prawnym. Doktryny lewicowe zwalczają wszelkie formy dyskryminacji. Odrzucają tradycję w imię postępu. Widzą potrzebę ingerencji państwa w życie gospodarcze, bo mechanizmy wolnorynkowe uważają za niewystarczające
18. Doktryny centrowe opowiadają się w zasadzie za utrzymaniem pewnej równowagi między interesami różnych warstw społecznych, a także między elementami tradycji i nowatorstwa. Nie głoszą wprawdzie, że nierówność społeczna jest niesprawiedliwością, jednak domagają się żeby społeczeństwo starało się ją ograniczyć i łagodzić negatywne skutki wynikające z wolnej gry sil rynkowych. Taką rolę przypisują różnym organizacjom społecznym, stowarzyszeniom czy fundacjom. Doktryny centrowe charakteryzują się umiarkowaniem, ale także brakiem wyrazistości. Mogą być centroprawicowe lub centrolewicowe
19. gospodarka do II wojny światowej uznawali uspołecznienie własności po II wojnie światowej: koncepcja „państwa dobrobytu” sprawiedliwy podział dóbr współcześnie: poszukiwanie „trzeciej drogi”: budowanie nowych form solidarności społecznej w warunkach nowoczesnej, podlegającej procesom globalizacji gospodarki rynkowej
20. miejsce jednostki w życiu społecznym w każdej jednostce tkwią możliwości i talenty, które rozwijają się w sprzyjających warunkach stwarzanie osobom biednym i poszkodowanym przez los odpowiednie zabezpieczenia
21. gospodarka: Gospodarka zarządzana centralnie tzw. „centralnie planowanie”
30. główni myśliciele: pierwszy Irlandczyk Edmund Burke 1729-1797 pojecie konserwatyzm rozpowszechnił Francuz Francois-René Chateaubriand
31. miejsce jednostki w życiu społecznym: człowiek nigdy nie będzie doskonały człowiek jest z natury słaby, więc powinien się odwoływać do religii, wiedzy przodków, autorytetów ludzie nie są sobie równi
32. społeczeństwo: wspólnota nadrzędna wobec jednostki społeczeństwo hierarchiczne ciągłość historyczna krytykują społeczeństwa masowe przeciwni rewolucyjnym zmianom
33. stosunek do demokracji: współcześnie: demokracja przedstawicielska godzi autorytet państwa i wolność obywateli; są za władzą elit bezwzględne respektowanie zasad rządów prawa
34. gospodarka: prywatna własność i wolna konkurencja minimum ingerencji państwa w gospodarkę
35. podstawowe wartości: w centrum jednostka ludzka dlatego: wolność, indywidualizm, racjonalność, równość wobec prawa, tolerancja, pluralizm, własność prywatna
36. główni myśliciele: pierwszy raz użyto nazwy w Hiszpanii w 1810 John Locke, Karol Monteskiusz, Adam Smith
37. miejsce jednostki w życiu społecznym: człowiek miejsce centralne są realistami: obok pozytywnych cech człowieka widzą jego wady zasługa liberałów: rozbudowa koncepcji praw człowieka
38. społeczeństwo wszyscy ludzie są równi i wolni instytucje powinny stwarzać ludziom warunki do korzystania z praw, ale o swoją pozycję i dobrobyt każdy musi zabiegać samodzielnie nie wolno odbierać lepszym i dawać gorszym bo to zabija wolność jednostki
39. państwo i system polityczny państwo powinno tylko zapewnić bezpieczeństwo oraz warunki swobodnego działania jednostek w sferze prywatnej i gospodarczej
40. gospodarka zasada wolnego rynku leseferyzm (fr. laissez faire – pozwólcie działać) Adam Smith „niewidzialna ręka rynku” krytykują ingerencję państwa w gospodarkę
41. podstawowe wartości: szczególne znaczenie ma zło relatywizm – różne wartości (nawet te uważanie za uniwersalne są względne) równość – wobec prawa i nie tylko wspólna własność, wzajemna współpraca i altruizm
42. główni myśliciele: wywodzącej się z utopijnej filozofii politycznej rozwijanej w latach 30. i 40. XIX wieku we Francji (Henri de Saint-Simon) i Anglii (Robert Owen)
43. miejsce jednostki w życiu społecznym: dzięki wolności i nieograniczonym możliwościom rozumu człowiek jest najważniejszą istotą w kosmosie człowiek ma wartościować świat człowiek ma tak przekształcać rzeczywistość, żeby służyła szczęściu innych ludzi
44. społeczeństwo: zmniejszenie nierówności społecznych upowszechnienia świadczeń socjalnych sprawiedliwy podział dóbr społeczeństwo bez ubóstwa
45. gospodarka: państwo powinno ingerować w gospodarkę państwa
46. podstawowe wartości: komunizm jest odmianą socjalizmu bazuje na podobnych wartościach
47. główni myśliciele: Karol Marks, Fryderyk Engels
48. społeczeństwo: nieustanna walka klas, dotycząca panowania ekonomicznego posiadaczy nad robotnikami ( burżuazja awlcząca z klasą robotniczą) konieczna rewolucja i przejęcie środków pordukcji każdy dostaje wg potrzeb
49. państwo: zanikanie państw powstanie wspólnoty międzynarodowej
50. człowiek i jego miejsce w społeczeństwie: człowiek jest samodzielny człowiek nie ma wartości jako indywiduum
51. społeczeństwo: dla potrzeb ogółu można poświęcać jednostki brak przywileju własności własność wspólna wartością nadrzędną
53. społeczeństwo w XIX w. w społeczeństwie decydującą rolę odgrywają dwie klasy społeczne, które są w konflikcie reformy miały ten konflikt zlikwidować współcześnie – realizowana polityka reform przeobraziła społeczeństwo
54. państwo i system polityczny państwo jest instytucją neutralną, wyrażającą i uzgadniającą interesy różnych grup społecznych przywiązują dużą wagę do demokratycznych zasad, wartości i rozwiązań ustrojowych
55. państwo i system polityczny państwo jest instytucją neutralną, wyrażającą i uzgadniającą interesy różnych grup społecznych przywiązują dużą wagę do demokratycznych zasad, wartości i rozwiązań ustrojowych
56. Socjaldemokratyzm
57. podstawowe wartości: wiara w Boga człowiek widziany przez pryzmat jego życia doczesnego jak i egzystencji pozadoczesnej godność osoby ludzkiej, miłość, sprawiedliwość, solidarność, odpowiedzialność, jedność praw i obowiązków, rodzina, własność prywatna, praca, pluralizm, pokój
58. główni myśliciele: odwołują się do encyklik papieskich Leon XIII, Pius XI, Jan XXIII , Paweł VI, Jan Paweł II dokumenty II soboru watykańskiego 1962 - 1965
59. godność osoby ludzkiej respektowanie godności ludzkiej poszanowanie praw człowieka godne życie i sprawiedliwe traktowanie
60. państwo i system polityczny ustrój demokratyczny, respektujący prawa człowieka duża rola demokracji lokalnej zasada pomocniczości (subsydiarności) – decyzje dotyczące jednostek i grup społecznych powinny być podejmowane na szczeblu im najbliższym
61. gospodarka respektowanie własności prywatnej społeczna gospodarka rynkowa, umiarkowana ingerencja państwa ludzkiej pracy nie można traktować instrumentalnie
62. społeczeństwo solidaryzm – nadrzędność dobra wspólnego nad interesami grup i jednostek społeczeństwo jako organizm szczególna rola rodziny
63. podstawowe wartości: wolność należy odrzucić wszystko to, co ją ogranicza m.in.. autorytety
64. główni myśliciele: jako pierwszy tego pojęcia użył Pierre-Joseph Proudhon Michaił Bakunin, Piotr Kropotkin
65. państwo: jest największym zagrożeniem dla wolności – jego struktury powinny zostać całkowicie zlikwidowane państwo jest utożsamiane ze złem wyrządzonym ludziom, z narzuconymi na nich ograniczeniami, które krępują jednostkę
66. społeczeństwo: w miejsce państwa miałyby powstać dobrowolne stowarzyszenia i wspólnoty ludzi
67. główni myśliciele: Ferdynand Lassalle 1825 – 1864 Edward Berstein 1850 – 1932 po II wojnie światowej: Willy Brandt, Olof Palme, Bruno Kreisky, Francois Mitterand, Tony Blair, Gerhard Schröder
