1. Strategieën
1.1. 1. Sturingsstrategieën (strategieën voordat je een tekst leest, voorkennis, oriëntatie, structuur)
1.2. 2. Leesstrategieën (tijdens het lezen, moeilijke woorden, belangrijke begrippen, vragen stellen, samenvatten, schema maken, bedoeling schrijver achterhalen)
1.3. 3. Herstelstrategieën (zelf regulering, hardop denken, teruglezen, vooruit lezen, werkhouding, motivatie, kritisch zijn op jezelf)
2. Voorwaarden voor begrijpend lezen
2.1. Leesvaardigheden
2.1.1. - Vlot teksten kunnen lezen. - Het beschikken over een goede leeswoordenschat. - Het kunnen toepassen van leesstrategieën. - Kennis van tekststructuur
2.2. -begrijpend luisteren (Bouwers ’97) -wereldkennis (Förrer ’10) -metacognitie / monitoring
3. Leerlingen volgen
3.1. Summatieve toetsen, gericht op signalering
3.1.1. Cito begrijpend lezen
3.1.1.1. Stoeldraijer (2007): Hierbij wordt vooral getoetst: - Woordenschat - Kennis van de wereld - Toetsvaardigheid: rust, toewijding,gedreven om goede antwoorden te vinden, vlot kunnen lezen - Nauwelijks: strategieën
3.1.2. Strategietoetsen
3.1.3. Leesbegriptoetsen
3.2. Formatieve toetsen, handelingsgericht
3.2.1. Leerling en leerkracht krijgen direct feedback
3.2.2. Bijvoorbeeld woordenschatttoetsen, bloktoetsen (nieuwsbegrip)
3.3. Leesinteresse en motivatielijst
3.4. Diagnostisch gesprek
3.5. Observaties en analyses verwerkingsopdrachten
4. Effectieve aanpak
4.1. Met name in groep 1 en 2 veel aandacht voor woordenschat/begripsvaardigheden/begrijpend luisteren.
4.2. Tijdens het voorlezen leerlingen aanmoedigen: voorspellingen te doen vragen te beantwoorden, maar ook vragen te laten stellen met elkaar over de inhoud te praten verhaal na laten vertellen verbindingen laten leggen met andere boeken
4.3. Zorg dat de kinderen snel vlot en vloeiend leren lezen. Zorg voor onderhoud in de bovenbouw groepen.
4.4. Vroegtijdig signaleren en reageren
4.5. Zorg voor een woordenschatbeleid.
4.5.1. Toename woordenschat hangt vooral van lezen af (Cunningham & Stanovich, 1998). De meeste woordenschat wordt door lezen verworven! Veel lezen doet er veel toe!
4.5.2. De groei van woordenschat hangt sterk af van de leesgewoonten van kinderen tussen de 9 – 11 jaar. (Caine, 2010)
4.5.3. Het dagelijks bewustzijn van leerkrachten en de schoolleiding over het belang van woordenschat.
4.6. Leer kinderen betrokken en planmatig met informatieve teksten (o.a. bij de kennisgebieden) om te gaan (structuur teksten)
4.7. Gebruik actuele teksten.
4.7.1. Automatisch bezig met proces van activering en opbouwen van voorkennis
4.7.2. Zorgt voor betere motivatie
4.8. Leer kinderen met de belangrijkste strategieën en vaardigheden om te gaan.
4.8.1. Stellen van een leesdoel
4.8.2. Het omgaan met voorkennis
4.8.3. Het monitoren van het begrijpend leesproces
4.9. Leer kinderen om een tekst te visualiseren. Bijvoorbeeld door het maken van een mindmap.
4.10. Gebruik goed opgebouwde teksten bij het aanleren van leesstrategieën.
4.11. Laat kinderen veel lezen.
4.11.1. Zorg voor een stilleesbeleid (min. 15 minuten per dag) lezen in verschillende soorten boeken.
4.12. Geef expliciete instructie
4.12.1. Stel een leerdoel.
4.12.2. Vertel leerlingen wat ze moeten doen.
4.12.3. Doe hardop denkend voor.
4.12.4. Laat zien hoe ze het moeten doen.
4.12.5. Begeleid het toepassen van het nieuw geleerde.
4.13. Gebruik voor de kinderen die voortdurend D en E scoren op begrijpend leestoetsen het Cito Hulpboek Begrijpend lezen.
4.14. Bereid kinderen voor op vraagwijzen van Cito-toetsen.
4.15. Minimaliseer het zelfstandig verwerken
4.16. Zorg voor een doorgaande lijn binnen de school.
5. Mogelijke oorzaken van begrijpend leesproblemen
5.1. -technische leesvaardigheid
5.2. -leeservaring
5.3. -begrijpend luisteren
5.4. -woordenschat
5.5. -Kennis van de wereld
5.6. -Intelligentie
5.7. -Zelfmonitoring; zelfsturing / werkhouding / aanpak / motivatie/ concentratie
5.8. -instructievaardigheden leerkracht / methode begrijpend lezen.
5.8.1. - Er wordt in alle groepen onvoldoende aandacht aan woordenschatontwikkeling besteed. - Er is onvoldoende aandacht voor potentiële risicolezers in groep 1 en 2. - Er is onvoldoende aandacht voor voortgezet technisch lezen in groep 4 en 5. - Er is onvoldoende aandacht voor het onderhouden van de technische leesvaardigheid van (vooral) risicolezers in groep 6, 7 en 8.