1. Er ontstaan nieuwe beroepen, want mensen kunnen weer door handel en nijverheid in hun levensonderhoud voorzien. Dus er ontstaat specialisatie.
2. Niet iedereen hoeft meer boer te zijn.
3. Meer voedsel wordt verbouwd.
4. Nieuwe landbouwtechnieken worden ontwikkeld.
5. 12de eeuw: koningen, hertogen en graven stimuleren ontwikkeling steden door bevorderen handel en nijverheid.
6. In de veertiende eeuw werden deze jaarmarkten veel minder belangrijk doordat oorlog Champagne onveilig had gemaakt, dekoning hoge belastingen had opgelegd en Italiaanse handelaren per schip naar Brugge reisden.
7. Door de handel werd geld weer belangrijk, andersom stimuleerde het gebruik van geld ook weer handel. Het nadeel van geld was dat iedere vorst zijn eigen munt sloeg.
8. In de christelijke wereld was geld lenen tegen rente verboden, daarom mochten Christenen ook geen geldwisselaars zijn. Dat werd een beroep voor Joden.
9. Koopmansgilden van verschillende steden gaan samenwerken, een Hanze.
10. Handelaren organiseren zich tot een koopmansgilde.
11. In de twaalfde en de dertiend eeuw werden er in Champagne, in Noordwest-Frankrijk, jaarmarkten georganiseerd. Er kwamen producten helemaal vanuit Azië.
12. Via de geldwisselaars werd het renteverbod van de kerk omzeild, de wisselaars vroegen immers gewoon geld voor gemaakte kosten.
13. Het geld dat handelaren aan wisselaars schuldig waren werd vaak pas na een jaar betaald op een afgesproken jaarmarkt. Daarom werden wissels (schriftelijke betalingsopdracht) getekend, uiteindelijk werd daarmee zelfs gehandeld.
14. Hoewel het gevaarlijke geldtransport door wissels overbodig werd. was nu wel een goede boekhouding nodig. Ook bleek dat er talloze rechtszaken nodig waren voor wissels die uiteindelijk niet geïnd konden worden. Hiervoor werd in 1088 de eerste universiteit ter wereld in Bologna opgericht
