4.1 Steden: Handel en Nijverheid

1. Brugge, haven voor Vlaanderen

1.1. Macht van de adel vergroot

1.2. Ligging en omstandigheden bepalend

1.3. 1134: Vloedgolf sloeg in

1.3.1. Hierdoor konden de zeeschepen verder landinwaarts varen

2. Nijverheid en handel in steden

2.1. Voedseloverschotten

2.2. Luxere voedingsproducten

2.3. Ambacht

2.4. Koopmansgilden

2.4.1. Handelsvoorrechten

2.5. Hanze

2.5.1. Een aantal steden waarvan de handelaren samenwerkten

3. Ontginningen

3.1. West-Vlaanderen

3.2. Verandering in de autarkische samenleving

3.3. Overstappen van tweeslagstelsel naar drieslagstelsel

4. Jaarmarkten en 'handel en verre'

4.1. Hanze

4.1.1. Hamburg

4.1.2. Lübeck

4.1.3. Handelsteden aan de IJssel, Rijn en Maas

4.2. Jaarmarkt in Noordwest-Frankrijk

4.3. Toenemende geldeconomie stimuleerde de handel.

4.4. 1088 eerste universiteit ter wereld opgericht

5. Steden in Noord Italië

5.1. Meer grotere steden

5.1.1. Milaan

5.1.2. Venetië

5.1.3. Florence

5.1.4. Genua

5.1.5. Bologna

5.2. Grootste steden in Europa in die tijd

5.3. In Bologna en Florence was textielnijverheid en veredeling het belangrijkst

5.4. In Venetië en Genua was de handel met de overzeese gebieden zeer van belang.