1. Boek
1.1. Voor zijn lessen op Harvard
1.2. auteur/filosoof Michael Sandel
1.3. Noten.
2. Inleiding: Markt en moraal
2.1. afgelopen 30 jaren zijn markten ons leven gaan beheersen
2.2. bijna alles is te koop of wordt verkocht
2.3. dit leidt tot ongelijkheid en corruptie
2.4. alle goede dingen alleen beschikbaar voor die het kunnen kopen.
2.5. het morele denken is verdwenen door marktwerking
2.6. economen en markten vormen geen oordeel over de invulling van de producten en behoeften, enige dat telt is geld.
3. Hf.1 Voor je beurt gaan.
3.1. fast track
3.1.1. je krijgt voorrang bij inchecken vliegtuig als je betaalt, veiligheid staat dan niet meer voorop als oorspronkelijk doel
3.2. rijbanen voor rijken
3.2.1. extra betalen om alleen op carpoolrijstrook te rijden, medepassagier niet meer nodig.
3.3. tegen betaling in de rij staan
3.3.1. daklozen inhuren om betaald in de rij te gaan voor bijvoorbeeld lobbyisten of verkrijgen concertkaarten
3.4. een afspraak bij de dokter kopen
3.4.1. In China is een afspraak bij de arts erg goedkoop en hoge kwaliteit, daardoor is het soms dagenlang wachten voor een afspraak, nu worden afspraakbriefjes doorverkocht.
3.5. conciërgeartsen
3.5.1. geen wachttijden, arts 24 uur beschikbaar voor een jaarlijkse vergoeding van $ 1500 tot $ 25.000
3.6. marktdenken
3.6.1. gebaseerd op respect voor individuele vrijheid
3.6.2. maximalisering welzijn en maatschappelijk nut
3.6.2.1. utilitair
3.7. markten versus rijen
3.7.1. de hoogte biedende betaalt het kaartje is markdenken
3.7.2. is kortzichtig gaat niet alleen om bereidheid maar ook mogelijkheid van betalen
3.7.3. utilitaire pleidooi voor de vrije markt (meer geld) of in de rij staan (meer tijd) is willekeurig
3.8. markten en corruptie
3.8.1. corruptie is meer dan steekpenningen, de voorgaande voorbeelden corrumperen een goed om maatschappelijke praktijk
3.9. toegangskaarten doorverkopen
3.9.1. dit verhoogt de marktwaarde van een passende prijs/waardering
3.9.1.1. gratis kaarten van het bezoek van de paus werden vermarkt
3.9.1.2. Bruce Springsteen tickets gingen 5x over de kop terwijl hij een maximum toestond van $ 90
3.10. de ethiek van op je beurt wachten
3.10.1. vraagt van ons afstand te doen van privileges, macht en geld
3.10.2. een prijs voor een snellere service kan niet overal gelden en vraagt om ethisch handelen
4. Hf 2. Prikkels en stimuleringsmaatregelen.
4.1. geld voor sterilisatie
4.1.1. drugsverslaafde vrouwen ontvangen $ 300 als zij zich laten steriliseren.
4.1.2. is een vorm van dwang en omkoping
4.1.3. hier is de omkoping een vorm van corruptie, d.w.z. een activiteit met een lagere normering dan gepast. Zij verliest haar voortplantingsvermogen dat is meer waard dan $ 300
4.2. de economische benadering van het leven
4.2.1. Gary Becker de economische wetenschap is niet meer alleen productie en consumptie van goederen maar vooral studie van het menselijke gedrag hierom.
4.2.2. dit leidt tot teveel financiële prikkels om sociale problemen op te lossen.
4.3. kinderen betalen voor goede cijfers
4.3.1. werkte niet altijd
4.3.2. ook gericht op docenten
4.3.3. onderzoekt toont aan dat niet geld motiverend werkt maar het feit dat geld leidde tot een positief imago effect, leerprestaties werden cool.
4.4. smeergeld in de gezondheidszorg
4.4.1. geld om te stoppen met roken en/of afvallen
4.4.2. we doen het goede dan om de verkeerde redenen, van een innerlijk motief naar een extern motief
4.5. perverse prikkels
4.5.1. recht op immigratie verkopen
4.5.1.1. vb investering $ 500.000 in VS 10 banen creeren geeft recht op een green card
4.5.2. idee geopperd van een vluchtelingenmarkt
4.6. boete versus vergoedingen
4.6.1. boete heeft als doel corrigerend te zijn
4.6.2. boetes worden in marktwerking beschouwd als vergoeding, dan wordt het genormaliseerd.
4.6.3. verhandelbare geboortevergunningen.
4.6.4. verhandelbare vervuiling, emissierechten
4.6.5. CO 2 compensatie moet niet leiden tot afschuiving feitelijke probleem
4.7. betalen om op een neushoorn te jagen
4.7.1. economisch win win, geld voor boeren, meer neushoorn, minder jagers
4.7.2. nadenken over morele implicaties, is dit de manier te komen tot de juiste waardering en bevorderen daarvan
4.8. betalen om een walrus te schieten
4.8.1. recht van Inuit worden verkocht als toeristische attractie.
4.8.2. dit corrumpeert het recht van de Inuit
4.9. prikkels en morele verwikkelingen
4.9.1. economie heeft een nieuwe definitie gekregen van interactie tussen mensen en reageren op prikkels (incentives)
4.9.2. to incentivize komt steeds meer voor in deze eeuw
4.9.3. hoe meer de economie zich bemoeit met niet economische levensgebieden, hoe meer ze verstrikt raakt in morele vragen.
4.9.4. Wat bepaalt de waarde als marktdenken wordt toegepast op seks, voortplanting, opvoeding, onderwijs, gezondheid, strafrechtelijke vervolging.
4.9.5. Het belang van van prijsvorming schiet tekort. Een ethisch oordeel is gewenst. Marktdenken moet een moreel denken worden.
5. Hf 3. Hoe de markt de ethiek verdringt.
5.1. Wat te koop en wat niet
5.1.1. dingen die niet voor geld te koop zijn
5.1.1.1. vrienden kopen
5.1.1.2. Nobelprijs kopen
5.1.2. dingen de wel te koop zijn maar eigenlijk niet zouden moeten zijn
5.1.2.1. nieren kopen
5.1.2.2. kinderen kopen
5.2. gekochte verontschuldigingen en bruiloftstoespraken
5.2.1. Bedrijf Wij zeggen sorry voor u
5.2.2. ThePerfectToast
5.2.3. Deze doen afbreuk aan hun oorspronkelijke waarde.
5.3. een pleidooi tegen geschenken
5.3.1. geld geven is beter dan cadeau volgens economen
5.3.2. Scroogecomics
5.3.3. een cadeau is meer dan een op maximale nut verkregen goed uitgedrukt in geld
5.4. geschenken aanmunten
5.4.1. gebruik van cadeaubonnen
5.4.2. een geschenk tussen natura en geld.
5.4.3. markt van doorverkoop cadeaubonnen
5.5. gekochte eer
5.5.1. toegang tot een plek op de universitet
5.5.2. twee bezwaren
5.5.2.1. oneerlijk door sociale en economische ongelijkheid
5.5.2.2. integriteit van het instituut dat verkoopt
5.6. twee bezwaren tegen markten
5.6.1. het eerlijkheidsbezwaar
5.6.1.1. er is in de vrije markt niet altijd sprake van vrijwillige keuze omdat er vaak maatschappelijke ongelijkheid is.
5.6.2. het corruptiebezwaar
5.6.2.1. er moeten normen en waarden zijn op de aard van het verhandelde goed, de marktwaarde is niet bepalend, maar de morele waarde.
5.7. hoe de vrije markt de niet -commerciele normen verdringt
5.7.1. economie gaat er vanuit dat goederen en activiteiten niet van karakter veranderen door ze te koop aan te bieden
5.7.2. onjuist omdat gedrag belonen met geld een omgekeerde reactie kan geven, zie de vele voorbeelden.
5.8. opslag van kernafval
5.8.1. bewoners dorpje in Zwitserland waar voor opslag, toen ze geld werd aangeboden niet meer.
5.8.2. financiële prikkels worden soms lager gewaardeerd dan maatschappelijke betrokken of maatschappelijke compensatie met voorzieningen voor iedereen.
5.9. collectedagen en te laat opgehaalde kinderen
5.9.1. immateriële normen worden verdrongen
5.9.2. intrinsieke waarde van een norm of gedrag is bepalend
5.10. het effect van commercialisering
5.10.1. Fred Hirsch boek Social Limits to Growth
5.10.2. introductie van marktprikkels verandert de instelling van mensen en verdringt niet-commerciële waarden
5.10.3. geld vragen voor een goede daad wekt weerstand op, het verdringingseffect
5.11. bloed te koop
5.11.1. leidt tot minder vrijgevigheid
5.11.2. boek The Gift Relationship
5.12. twee grondbeginselen van het geloof in de vrije markt
5.12.1. 1e beginsel
5.12.1.1. commercialisering van een activiteit verandert haar niet
5.12.1.2. geld kan nooit iets corrumperen
5.12.1.3. marktwerking kan niet-commerciële normen nooit verdringen
5.12.2. 2e beginsel
5.12.2.1. we kunnen niet bouwen op altruïsme, vrijgevigheid, solidariteit en verantwoordelijkheidsgevoel wel op eigenbelang door marktwerking
5.13. besparen op liefde
5.13.1. uitspraak econoom Dennis Robertson
5.13.2. juist deugdzaamheid leren en niet op besparen, maar oefenen
5.13.3. zie Aristoteles Ethica Nicomachea
5.13.4. Rousseau
6. Hf4. Markten in leven en dood.
6.1. Portiersverzekeringen
6.1.1. levensverzekeringen op werknemers
6.1.1.1. Coli polissen
6.1.2. als medewerkers sterft erft bedrijf een kapitaal
6.1.3. case Michael Rice
6.1.4. bezwaren
6.1.4.1. niet bevordelijk voor de veiligheid van de medewerkers zijn dit soort verzekeringen
6.1.4.2. er ontbreekt de instemming van de medewerker, hij weet het vaak niet eens
6.1.4.3. het doel van de levensverzekering komt te vervallen, de medewerker wordt object
6.2. viaticals
6.2.1. grootste bezwaar er is winst als de eigenaar van de polis zo vroeg mogelijk overlijdt
6.2.2. moreel probleem, het ligt de nadruk op het destructieve effect op het karakter van de investeerder, het is wedden op de dood
6.3. wedden op de dood
6.3.1. weddenschappen op Internet, populaire site is Stiffs.com
6.3.2. moreel verontrustend omdat ze handelen in morbiditeit
6.4. een korte morele geschiedenis van de levensverzekering
6.4.1. oorspronkelijke doel is risico te verzachten
6.4.2. vanaf 17e eeuw Lloyd's, hier begon het gokken met verzekeringen.
6.4.3. 1775 Assurance Act, verbod op gokken met levensverzekeringen.
6.4.4. Morele acceptatie ontstond langzaam. Vandaag de dag meer moreel aanvaardbare doelen.
6.4.5. In deze tijd zijn de grenzen weer aan het vervagen als het gaat om verzekeren, gokken en investeren.
6.5. een termijnmarkt in terrorisme
6.5.1. wedden op de dood van buitenlandse leiders, opgezet door CIA voor informatieverkrijging
6.5.2. pact met de duivel
6.6. de levens van onbekenden
6.6.1. analogie aan viaticals, nu het leven van gezonde mensen
6.6.2. ontstaan van life settlements
6.6.3. fraude en misleiding gingen ontstaan
6.6.4. kritiek op de spin-life policies
6.6.5. nu bijna in alle staten VS verboden
6.7. doodsobligaties
6.7.1. In 2009 melding gemaakt van securitisatie van levensverzekeringen
6.7.2. We zijn weer terug bij af vanaf Lloyds alleen zijn de bedragen nu miljarden geworden.
7. Hf 5. Naamrechten.
7.1. handtekeningen te koop
7.1.1. van honkbalspelers
7.1.2. gesigneerde ballen worden voor 699,99 verkocht na de 3000ste honkslag van Derek Jeter
7.2. de naam van het stadion
7.2.1. Gilette Stadium
7.2.2. Mercedes Benz koopt naamrecht Superdome in New Orleans
7.2.3. commercie en reclame gaat steeds verder
7.3. skyboxen
7.3.1. onbegrensde prijzen
7.3.2. ten koste van overige plaatsen, want de opbrengst van een skybox is veel hoger
7.4. geldbal
7.4.1. van honkbal naar moneybal
7.5. een mooie plek voor uw reclame
7.5.1. hoe ver blijven we gaan
7.5.2. Kari Smith liet haar voorhoofd brandmerken met het internetadres van een casino
7.6. wat is er mis met commercialiteit
7.6.1. dwang en eerlijkheid, is er wel echte keuzevrijheid
7.6.2. corruptie en verwording
7.6.3. de betekenis van sociale waarden staat ter discussie.
7.7. openbare marketing
7.7.1. reddingsbrigades en frisdrankmonopolies
7.7.2. metrostations en natuurpaden
7.7.3. gevangenissen en scholen
7.7.4. skyboxificatie