หน่วยที่5การคำนวณต้นทุนสินค้าคงเหลือและการทำงบต้นทุนขาย

1. สินค้าคงเหลือ หมายถึง สินทรัพย์ซึ่งมีลักษณะใดลักษณะหนึ่งดังต่อไปนี้ 1. ถือไว้เพื่อขายตามลักษณะการประกอบธุรกิจตามปกติของกิจการ 2. อยู่ในระหว่างกระบวนการผลิตเพื่อให้เป็นสินค้าสําเร็จรูปเพื่อขาย หรือ 3. อยู่ในรูปของวัตถุดิบหรือวัสดุที่มีไว้เพื่อใช้ในกระบวนการผลิตสินค้าหรือให้บริการ

2. การคํานวนต้นทุนสินค้าคงเหลือ ตามที่ได้กล่าวไว้แล้วว่าการบันทึกบัญชีเกี่ยวกับสินค้ามี 2 วิธี และในที่นี้ใช้วิธีการบันทึกบัญชี สินค้าเมื่อสิ้นงวดหรือเมื่อตรวจนับ (PeriodicAccounting System) เมื่อถึงวันสิ้นงวดบัญชี กิจการ ต้องตรวจนับและคํานวณต้นทุนสินค้าคงเหลือปลายงวด จากนั้นจึงคํานวณต้นทุนขายและกําไรขาดทุน ต่อไป การคํานวณต้นทุนสินค้าคงเหลือตามมาตรฐานการบัญชี

3. จากมาตรฐานการบัญชีดังกล่าวสรุปได้ว่า การคํานวณต้นทุนสินค้าคงเหลือให้ใช้วิธีดังนี้

3.1. 1. วิธีราคาเจาะจง (Specific Identification Method) วิธีนี้มีข้อสมมติฐานว่า ต้นทุน สินค้าคงเหลือของแต่ละรายการ ซึ่งตามปกติไม่อาจสับเปลี่ยนกันได้ หรือเป็นสินค้าหรือบริการที่ผลิตขึ้น และแยกต่างหากไว้สําหรับโครงการหนึ่งโครงการใดโดยเฉพาะ

3.2. 2. วิธีเข้าก่อนออกก่อน (First In First Out : FIFO) วิธีนี้มีข้อสมมติฐานว่า สินค้าคงเหลือ ของแต่ละรายการที่ซื้อมาหรือผลิตขึ้นก่อนจะขายออกไปก่อน จึงเป็นผลให้สินค้าคงเหลือรายการที่ เหลืออยู่ ณ วันสิ้นงวดเป็นสินค้าที่ซื้อมาหรือผลิตขึ้นในครั้งหลังสุด

3.3. 3. วิธีต้นทุนถัวเฉลี่ยถ่วงน้ําหนัก (Weighted Average Method) วิธีนี้มีข้อสมมติฐานว่า ต้นทุนสินค้าคงเหลือแต่ละรายการจะกําหนดจากการถัวเฉลี่ยต้นทุนสินค้าที่เหมือนกัน ณ วันต้นงวดกับ ต้นทุนของสินค้าที่เหมือนกันที่ซื้อมาหรือผลิตขึ้นในระหว่างงวด ซึ่งวิธีการคํานวณต้นทุนถัวเฉลี่ยอาจ 3 คํานวณเป็นระยะๆ ไปหรือคํานวณทุกครั้งที่ได้รับสินค้าทั้งนี้ขึ้นอยู่กับสถานการณ์ของกิจการ

4. การคํานวนต้นทุนขาย คนทุนขาย (Cost of Goods Sold/Cost of Sales) หมายถึง ต้นทุนของสินค้าที่กิจการ จําหน่ายไปในระหว่างงวดบัญชี ซึ่งคํานวณได้ดังนี้

4.1. สินค้าคงเหลือต้นงวด+ซื้อสุทธิ-สินค้าคงเหลือปลายงวด

4.2. ซื้อสินค้า+การขนส่งเข้า-ส่งคืนสินค้า - ส่วนลดรับ

5. งบต้นทุนขายขั้นตอนในการทํางบต้นทุนขายแบ่งออกเป็น 4 ส่วน ดังนี้

5.1. ส่วนที่ 1 หัวงบ 3 บรรทัด

5.2. ส่วนที่ 2 สินค้าคงเหลือต้นงวด

5.3. ส่วนที่ 3 ซื้อสุทธิ

5.4. ส่วนที่ 4 สินค้าคงเหลือปลายงวด