LEHEN MUNDU GERRA

Get Started. It's Free
or sign up with your email address
LEHEN MUNDU GERRA by Mind Map: LEHEN MUNDU GERRA

1. Gerraren Ondorioak

1.1. Gerraren emaitzak suntsitzaileak izan ziren. 9 milioi hildako baino gehiago egon ziren, eta zauritu eta elbarri. Galbide material handiak egon ziren laborantza- lurretan, garraio-industrietan eta eraikinetan. Langile-klaseen eta erdikoklase pobretuen eta negozio belikoekin aberastutako eta gutxiengoaren arteko aldeak areagotu ziren. Idiologia bakezalea eta antimilitarista sustatu zuen. Hala ere, garaituen mendeko-gogoa ere sustatu zen, batez ere Alemaniarena. Gerraren ondoren inperio zentralak gobernatzen zituzten dinastiak ezeztatu ziren; herrialde gehienek gizonen sufragio unibertsala onartu zuten; eta askok botoa eman zieten emakumeei, gerran egindako lana saritzeko. Nazioarteko esparruan , Europaren munduko hegemonia Estatu Batuen hegemoniarekin ordeztu zen.

2. Pariseko Bakea eta Nazioen Elkareta

2.1. Pariseko konferentzian (1919-1920) irabazleak beren armadak murriztera, gerraren ondoko konponketak ordaintzera eta Europako mapa berria egituratu zuten lurralde- kontzesioak egitera behartzen zituzten itunak sinatu zituzten. Are gehiago, 1919n Nazioen Elkartea sortu zen, bakea sustatzeko nazioarteko erakunde gisa, eta egoitza Genevan ezarri zen.

3. Lehiakediak

3.1. 1914an, Lehen mundu gerra hasi zen Europan. Inperio zentralek: Alemania, Austria-Hungarina eta Hungría. (Aurrerago, Bulgaria eta beste estatu batzuk gehitu ziren) Ententeak: Frantzia, Errusia, Erresuma Batua eta serbia. (Aurrerago, Italia, Estatu Batuka eta beste herrialde batzuk gehitu ziren)

4. Gatzakaren Garapena (1914-1918)

4.1. Gerraren Ezaugarriak

4.1.1. Lurralde- hedadura handia nabarmentzen da, hamasei naziok parte hartu zituztelako, eta horietako batzuk inperio kolonila zabalak zituzten. Eraso arma berriak, defentsa-sistema berriak eta borroka- moalitate berriak irabili ziren.

4.2. Etapak eta Gertakizunak

4.2.1. Mugimenduen gerra (1914): Gerra ia aldi berean hasi zen ekialdean eta emendebaldean. Alemania Frantziaren gaineko garaipen oso azkarra lortzen saiatu zen, indxar gehienak ekialdeko fronteran metatzeko eta Errusia zapaltzeko. Baina, Frantziak eutsi egin zion Marnen, eta Errusiak azkar aurrera egin zuen Prusian zehar. Alemania ondorioz tropak bidali behar izan zituen ekialdeko frontera.

4.2.2. Posizioen gerra (1915-1916): Garaipen erabakigarrarik ez zegoenez gero, fronterak lubaki-lerro luzeetan zehar ezarri ziren, metrailadoreekin eta burdin-hesiekin babestuta. Hortik, higadura- erasoak egin zituzten. Fase horretan, gatazka mundu- mailakoa bilakatu zen, herrialde gehiago sartu zirelako: Bulgaria, Italia, Errumania, Portugal eta Japonia, besteak beste.

4.2.3. Gerraren amaiera (1917-1918): 1917an, AEB gerran sartu zen aliatuen alderdian. Errusiak atzera egin zuen iraultza komunistaren arrakastaren eta Berst-Litovskeko bakea sinatzearen ondoren. 1918an, aliatuek eraso bat hasi zuten fronte guztietan . Urte horretan, AEBko presidente Woodrow Wilsonek bakearen oinarrirako<Hamalau Puntuak> adierazi zituen.

5. Gatazkaren Eragileak

5.1. Eragile sakonak

5.1.1. Lehia ekonomikoak: Mende hasieratik areagotu ziren,merkataritza-konkurrentziaren eraginez. Frantzia eta Erresuma Batuak susmo txarra hartzen zioten ekonomia alemaniarraen hazkundeari eta merkatu kolonialetan zuen presentzia handiari.

5.1.2. Gaztazka Politikoak: Batzuk lurraldearekin lotuta zeuden: Frantzia Alsazia eta Lorrena aldarrikatzen zizkion alemaniari; eta, Italiak eta Austria-Hungariak Istria eta Trento lurraldeak nahi zituzten. Beste batzuk nazionalistak ziren: Inperio austrohungariarrak eta turkiarrak aurrez aurre borrokatu zuten 1912-1913ko balkanetako gerretan. Eta beste batzuk borroka kolonianalak ziren: lurralde zehatz batzuen gaineko kontrola lortzeko.

5.1.3. Aliantza militarrak: Honen sistemek armamentu- karrera bat bat eragin zuten; <bake armatua> esaten zaio, eta edozein norgehiagoka proportzio erraldoiek gerra bihur zezakeen.

5.2. Gerraren Txinparta

5.2.1. Ikasle nazionalista serbiar batek Austria-Hungariako koroaren ondorengoa Franz Ferdinand printzea Sarajevon asesinatuta. Austria- Hungariak gerra deklaratu zion Serbiari, eta bigarrenak Errusiaren babesa jaso zuenean, aliantzen sistema sortu zen.