1. Бичгийн хэл үүсэл
1.1. Тухайлсайн шинж бүхий салбар утга зохиолын хэлүүдтэй байна.
1.2. Сонгодгийн өмнөх бичгийн хэл
1.2.1. iX,X зуунаас XVI, XVII зууныг хүртэл
1.3. Сонгодог монгол бичгийн хэл
1.3.1. XVI, XVII зуунаас өнөө хүртэл
2. Монгол хэл үүсэл
2.1. Нүүдэлчин малчдын сонгодог хэл болсон
2.2. Ганц буюу цөөн үгээр илэрхийлсэн ай ухагдахууныг бий болгосон
3. Үсэг үүсэл гарал
3.1. Али-Гали үсэг
3.1.1. 1587 онд Аюуш гүүш боловсруулсан
3.2. Дөрвөлжин үсэг
3.2.1. Хубилай сэцэн хаан Төвдийн Пагва ламаар зохиолгосон. “Шинэ үсэг” гэж нэрлэсэн
3.3. Тод үсэг
3.3.1. 1648 онд Хошууд угсааны Зая Бандида бий болгосон. Ойрад аялгууны онцлогийг үлэмж тусгасан. Мөн долоон эгшэгийг салгаж тодорхойлсон.
3.4. Вагиндрын үсэг
3.4.1. 1907 онд буриадын ханчен Агваан зохиосон, их бага үсэг гэж байдаггүй.
3.5. Соёмбо үсэг
3.5.1. 1686 онд энэтхэг ланз нагарын үсгээс үлгэр авч Богд Жавзандамба буюу өндөр гэгээн Занабазар зохиосон. “Өөрөө гийсэн гэгээн үсэг” гэсэн утгатай. Халх аялгууны онцлогийг хадгалсан.
3.6. Кирилл үсэг
3.6.1. 1924 онд Ц.Дамдинсүрэн орос цагаан толгойноос үлгэр авч зохиосон. 1946 оноос төрийн албан ёсны бичиг болсон.
4. Түүхэн хөгжлийн үе
4.1. Өвөг монгол хэлний үе
4.1.1. Алтайн хэлнээс монгол хэл бие даан салсан цагаас эхэлдэг.
4.2. Эртний монгол хэлний үе
4.2.1. Өваг монгол хэлний сүүлч үеэс барагцаалбал XI-XII зуун хүртэл
4.3. Дунд үеийн монгол хэл
4.3.1. XI,XII зуунаас XV, XVI зуун хүртэл
4.3.2. Бичгийн дурсгалууд
4.3.2.1. Чингисийн Чулууны бичиг
4.3.2.2. Монголын нууц товчоо
4.3.2.3. Гүюг хааны тамгын бичиг
4.3.2.4. 1240 оны хятад, монголын бичээс
4.3.2.5. Мөнх хааны гэрэлт хөшөө
4.4. Орчин цагийн монгол хэлний үе
4.4.1. Төв монгол хэл
4.4.1.1. Манай улсын ойрад, буриад нараас бусад
4.4.1.2. Аялгуу: ХАЛХ, Дархад, Сартуул, Дарьганга.
4.4.2. Өмнөд монгол хэл
4.4.2.1. БНХАУ-ын ӨМӨЗО, Хэйлунзян, Гирин, Ляонин зэрэг мужийн монголчууд
4.4.2.2. Аялгуу: Цахар, Ордос, Бааран, Харчин, Түмэд, Горлос, Найман
4.4.3. Буриад хэл
4.4.3.1. Дорнод, Хэнтий, Сэлэнгэ, Булган, Хөвсгал, ОХУ-ын БӨЗО, Хятадын Манжуурын зүүн хойт хэсгээр нутгалдаг буриадууд
4.4.3.2. Аялгуу: Ага, Барга-Буриад...
4.4.4. Ойрад хэл, аялгуу
4.4.4.1. Ижил мөрний сав газраар очсон ойрадууд, тэдний удам угсааныхан
4.4.4.1.1. Холимог шинжтэй, бие даасан тусгай хэл
4.4.4.2. БНХАУ-ын ШУӨЗО-ны Баянгол, Ховог сайр, Тарвагатай, манай улсын Увс, Ховд, Баян-Өлгий
4.4.4.3. Аялгуу: Дөрвөд, Торгууд
4.4.5. Халимаг хэл
4.4.6. Дагур хэл
4.4.6.1. ӨМӨЗО-ны Хөлөн буйр, Хар мөрөн мужийн Чичагар хот, Нони гол, ШУӨЗО-ны Кулша-гийхан
4.4.6.2. Аялгуу: Хайлаар, Чичагаар, Бухта, Кулжа гэсэн 4 гол аялгуутай.
4.4.7. Могол хэл
4.4.7.1. Афганистаны Херат, Маймана, Бадашкан мужуудад оршин суудаг монголчууд
4.4.7.2. Аялгуу: Херат, Бадашкан, Мангут, Марда аман аягуутай.
4.4.8. Монгор хэл
4.4.8.1. БНХАУ-ын Цинхай, Гансу
4.4.8.2. Аялгуу: Минкэ, Хүцү
4.4.8.3. Аялгуу: Минкэ, Хүцү
4.4.9. Баонь хэл
4.4.9.1. Гансу мужын Линсян хошуу, Цинхай мужийн Түнжэд
4.4.10. Зүүн Уйгур
4.4.10.1. Гансу мужын зарим хүмүүс
4.4.10.2. Гансу мужын зарим хүмүүс
4.4.11. Дунсян хэл
4.4.11.1. БНХАУ-ын Гансу мужийн Линсян хошууныхан
5. Монгол бичиг үүсэл
5.1. Худам монгол бичиг
5.1.1. Баруун монголд нэрлэгдэж байсан
5.2. Уйгаржин монгол бичиг
5.2.1. XVI зууны эцэс хүртэл хэрэглэж байсан эртний уйгур монгол бичиг
5.3. Хуучин монгол бичиг
5.3.1. Ардын засгийн үед гарч хуучирсан, хоцрогдсон гэсэн утгатай