1. Бухгалтерлік есептің дамуы тарихындағы бірінші мың жылда есеп объектілері, есеп жүргізудің әдіснамалары, түгендеуші есеп өрісінде ғана өзгеріске түсіп отырған. Түгендеуші есепті күні бүгінге дейін орыс тілінде қарапайым «униграфиялық» есеп деп атайды. Жер бетіндегі әлеуметтік, экономикалық және саяси жағдайлардың дамып, шаруашылық жүргізу әдістері қайта құрылып, қызмет түрлерінің көлемі артып, шаруашылық жүргізу үшін қажетті мүліктер мен мұның құрамы әр түрлі болатындығы, бухгалтерлік есептің пәні мен әдіснамасы өрісінде таныла бастаған.
1.1. Еуропалық экономикалық қауымдастықтың бухгалтерлік есеп бойынша Директивасын алуға болады. «Бухгалтерлік есеп» ғылымында жинаңталған көптеген құндылықтар объективті сипатқа ие және біздің өмірімізде толығымен пайдаланылуы мүмкін. Қазақстан Республикасында 2006 жылдың 1 қаңтарынан бастап барлық ұйымдар бухгалтерлік есепті Қаржылық есептіліктің халықаралық стандарттарына сәйкес жүргізеді.
1.1.1. Экономикалық теорияда бухгалтерлік есептің даму кезеңін төрт негізгі кезеңге бөліп қарастырады: I. Тауарлы-ақшалай қатынастарының пайда болуынан бастап XVIII ғ. аяғына дейін; II. XVIII ғ. аяғынан XIX ғ. дейін; III. XIX ғ. соңы - XX ғ. басы; IV. XX ғ. бастап бүгінгі күнге дейін. Бухгалтерлік есептің алғапқы даму кезеңіне екі жақты жазу әдісінің кеңінен таралуы тән болып табылады
1.1.1.1. Екінші кезеңнің тарихи маңыздылығына келсек, онда «есептеу» ғылымының басты бағыттары анықталған, ал бұдан кейін оның одан әрі дамуы сипат алды. Осы кезеңде есептеу нысандары бойынша жұмыстардың көптеген саласы шығады, есептеудің сан алуан теориялары туындайды: Францияда – заңдық, Италияда – материалистік, Германияда - камералдық. Үшінші кезең, өз мәні бойынша, бухгалтерлік есептің ғылыми ілімдердің бір саласы ретінде қалыптасқан кезеңі болып саналады. Осы жылдары бухгалтерлік есептің бірқатар анықтамалары мен мақсаттары қалыптастырылды.
1.1.1.1.1. Бухгалтерлік есептің төртінші даму кезеңі сыртқы нарықтық орта жағдайында қазіргі бухгалтерлік есептің басты мақсаттарының айқындалуымен сипатталады. Есептің ерекше маңыздылығын қуаттай отырып, 1946 ж. бухгалтерлердің халықаралық конгресі француз оқымыстысы Ж.Б. Дюмарше ұсынған күннен, таразыдан және Бернулли қисығынан тұратын, әрі «Ғылым, сенім, тәуелсіздік» ұраны сызылған бухгалтерлердің елтаңбасын бекітті. Онда көрсетілген күн бухгалтерлік есептің шаруашылық қызметтің қаржысымен сәулеленіп тұрғанын, таразы – балансты, яғни тепе-теңдікті, ал Бернулли қисығы бір кезде жасалған есеп мәңгі өмір сүреді деген мағыналарды білдіреді.
1.2. Осылай ХУ ғасырда Австрияда «бухгалтер» деген сөз пайда болды – «есеп кітаптарды үстаушы» бірінші адам іс жүргізуші (лауазымды тұлға) Христофор Штехер Инсбрукстік есеп палатасынан. Бірінші 1581ж. Венецияда бухгалтерлер ұйымы ашылған.
2. бухгалтерлік есеп бұрынғы заманда
2.1. Ерте заманда бухгалтерлердің өз таңбасы болған. Бухгалтерлердің интернационалдық таңбасында - Күн, Таразы және Бернуллидің қисық сызығы белгіленіп, бұл таңбаға «Ғылым - Ұлттық - Тәуелсіздік» деген сөздер жазылған. Күн - қаржылық әрекеттің жарық болуын, таразы - баланстық теңдікті, ал Бернулли сызығы - есептің бір кезде пайда болып, өмір бойы жүргізілетіндігін бейнелеген.
2.1.1. Бухгалтерлік есептің дамуы тарихындағы бірінші мың жылда есеп объектілері, есеп жүргізудің әдіснамалары, түгендеуші есеп өрісінде ғана өзгеріске түсіп отырған. Түгендеуші есепті күні бүгінге дейін орыс тілінде қарапайым «униграфиялық» есеп деп атайды
2.1.1.1. Шоттар - ол, көпестер (саудагерлердің) өздері қалыптастырылған тәртіппен шарушылықтың әрекеттері жөнінде мәліметтер және оның нәтижесінің жағдайы туралы ақпарат алу көзі», яғни шот жоспарды әкімшілік құрайды, бірақ шаруашылық әрекеттердің талдауы мен басқару мақсатында емес. Шоттар тек жүйенің элементтері, ал элементтер арадағы байланыстарды екі жақты жазумен көрсетіледі. Сондықтан, дебет айналымның сомалары кредит айналымның сомаларына тең, Д-сальдоның сомасы К-сальдоның сомасына тең болады. Л.Пачоли суреттер арқылы есептік регистрларды ойлап шығарды (кітаптар – суреттер) – суретші – бейнелейді, ал есепші – тізімдейді (хаттайды). Есепшінің ең басты суреті – баланс. Пачолидің көз қарасымен мәліметтерді ақпараттау болса - баланста ол тізімделеді, қаржылық жағдайды нәтижелеу болса, ол - есептілік құжаты болып танылады, бұл саудагерлер кезеңі. .
2.1.1.1.1. Осылай ХУ ғасырда Австрияда «бухгалтер» деген сөз пайда болды – «есеп кітаптарды үстаушы» бірінші адам іс жүргізуші (лауазымды тұлға) Христофор Штехер Инсбрукстік есеп палатасынан. Бірінші 1581ж. Венецияда бухгалтерлер ұйымы ашылған.