Сана және бейсаналық: философиялық концепцияларды салыстырмалы талдау

1. 1. Жан, ақыл, парасат, рух. Адамның рухы мен рухани іс-әрекетінің табиғаты. Тәндік және руханилық

1.1. Рухтың «негiзгi үйі» — нақтылы өмір сүріп жатқан тiрi адамның iшiнде. Оған ақыл-ой, парасат, борыш, ар ұждық мен ұяттық аяныш, адалдық, махаббат пен сүйіспеншiлiк, iзгiлiк пен ақиқат, әсемдік, үміт пен сенiм, еркiндiк пен әділеттілік т.с.с. жүздеген категориялар жатады. Мысалы, Н.А.Бердяевтiң айтуына қарағанда, «рух дегенiмiз — ақиқат, iзгiлiк, әсемдік, еркiндiк пен мән-мағына.

2. 3. Сана құрылымы. Бейсаналық сана, жоғары сана

2.1. Сана құрылымы

2.1.1. 1.сенсорлық перцептивтік қабілеттер

2.1.2. 2.логикалық-ұғымдық қабілеттер

2.1.3. 3.эмоционалды-жігерлік қабілеттер

2.1.4. 4.құндылық-мағыналық қабілеттер

2.2. Сана - бейнелеудің ең жоғарғы деңгейі. Материалистік концепция бойынша сана- бұл жоғары ұйымдасқан материяның (мидың) материяны (қоршаған әлемді) бейнелеу қабілеті. Ол объективтік дүниенің субъективтік бейнесі.

2.3. Бейсаналық – 1) адамның жүріс-тұрысында өзінен-өзі (автоматически), сананың қатысуынсыз, ойланбай, дағды бойынша іс-қимылдар жасау қасиетінің барлығы (бар болуы); 2) индивидтің өзінің білуінсіз өтетін, іске асатын психикалық (менталдық) қызметінің әртүрлі формаларының жиынтығы.

3. 5. Постмодернистік философиясындағы сана мәтін ретінде

3.1. Дж.Деррида постмодернизмге мінездеме бере отырып: «...мен үшін мәтін шексіз. Бұл абсолютті тұтастық. Мәтіннен тыс ештеңе жоқ: бұл мәтіннің жай сөйлеу әрекеті емес екенін білдіреді. Адамның жеке басын оның санасының призмасы арқылы ғана, жазба мәдениеттің дамуы нәтижесінде зерттейтін болсақ, постструктуралистер тұлғаның өзіндік санасын әртүрлі мазмұндағы және стильдегі мәтіндердің белгілі бір көлемімен теңестіреді.

4. 2. Сананың шығу тегі мен мәні: негізгі концепциялар

4.1. Сананың шығу тегі туралы көзқарастар

4.1.1. Биологиялық

4.1.2. Адами

4.1.3. Ғарыштық (Құдай)

4.2. Сана ұғымы

4.2.1. «Сана» ұғымы көп мағыналы. Сөздің кең мағынасында ол қандай деңгейде жүзеге асырылатынына қарамастан - биологиялық немесе әлеуметтік, сезімдік немесе рационалды шындықтың психикалық көрінісін білдіреді.

5. 4. Бейсаналықтың философиядағы негізгі концепциялары

5.1. К.Г.Юнг (щвейцарлық психолог және психиатр, аналитикалық психологияның негізін қалаушы) бойынша бейсаналық үш қабаттан (жіктен) тұрады:

5.1.1. 1) "тұлғалық бейсаналық"

5.1.2. 2) "ұжымдық бейсаналық"

5.1.3. 3) "психоидтық бейсаналық"

5.2. Бейсаналықты жаңа зерттеу деңгейі З.Фрейд және оның шәкірттерінен басталды. Психоанализді негізін қалаушы австриялық невропатолог және психиат З.Фрейд бейсаналықты санадан тәуелсіз адам жанының, психикасыны құрамдас бөлігі, тұлға құрылымының маңызды элементі – "Ол" ("Оно", "It") ретінде қарастырады.

6. 6. Тіл және ойлау

6.1. Сананың пайда болуы мен дамуы сана нормаларының материалдық көрінісі ретіндегі тілдің дамуымен тығыз байланысты.Сана мен тіл бірлікті құрайды: өздерінің болмысында олар бірін-бірі ішкі, логикалық қалыптасқан идеалды мазмұ ретінде оның сыртқы материалдық формасы болжайды. Тіл – ойдың, сананың тікелей шындығы.