1. TÁC GIẢ
1.1. Sáng tác bằng cả chữ Hán và chữ Nôm, hiện có 800 bài thơ văn, câu đối nhưng chủ yếu là thơ, gồm 2 mảng trữ tình và trào phúng
1.2. NỘI DUNG
1.2.1. Phản ánh cuộc sống nghèo khổ của nhân dân
1.2.2. Bày tỏ thái độ châm biếm đả kích tầng lớp thống trị, bọn thực dân và tay sai
2. 1. CẢNH THU
2.1. điểm nhìn: từ ao thu lạnh lẽo
2.2. -Bức tranh mùa thu đồng bằng Bắc Bộ:
2.2.1. + Sóng gợn nhẹ; lá vàng rơi nhanh theo gió khẽkhàng.
2.2.2. + Trời thu xanh cao, tầng mây lơ lửng.
2.2.3. + Lối vào làng quanh co, trúc mọc dày.
2.2.4. + Tiếng cá đớp mồi rất khẽdưới chân bèo
2.2.5. => Cảnh thu được quan sát và cảm nhận một cách tinh tế ở nhiều góc độ: từ gần tới xa; từ thấp đến cao và từ cao –xa lại thu gần và hẹp lại trong không gian của ao thu.
2.3. Nguyễn Khuyến (1835 - 1909), người Nam Định, xuất thân trong 1 gia đình nhà nho nghèo
2.4. cảnh thu được cảm nhận gắn với gam màu lạnh của thiên nhiên: xanh ao, xanh sóng, xanh bờ, xanh trời...và điểm nhấn là màu vàng úa đâm ngang của chiếc lá thu phai
2.4.1. =>gợi cảm giác lạnh lẽo, u buồn và vắng vẻ.
2.5. Nghệt huật lấy động tả tĩnh, cách cảm nhận tinh tế - nhạy cảm
2.5.1. nhà thơ đã vẽ lại một bức tranh thu đẹp nhưng tĩnh lặng và đượm buồn mang đặc điểm của hồn thu ở nông thôn Bắc bộ.
2.5.2. Tấm lòng tha thiết gắn bó với quê hương làng cảnh Việt Nam, một tấm lòng yêu nước thầm kín sâu sắc và mãnh liệt nhưng gợi một chút buồn.
3. TÁC PHẨM
3.1. Hoàn cảnh sáng tác
3.1.1. trong thời gian tác giả cáo quan về ở ẩn ở quê nhà
3.2. Là một trong ba bài thơ trong chùm thơ viết về cảnh thu
3.2.1. Thu điếu
3.2.2. Thu ẩm
3.2.3. Thu vịnh
3.3. Bố cục: 2 phần
3.3.1. Tình thu
3.4. Thể thơ: thất ngôn bát cú Đường luật
4. 2. TÌNH THU
4.1. Cõi lòng nhà thơ yên tĩnh - lắng lòng qua cách cảm nhận cảnh thu:
4.1.1. + Sựtrong veo của nước.
4.1.2. +Cái hơi gợn tí của sóng.
4.1.3. +Cái độ rơi khe khẽ của lá.
4.1.4. + Âm thanh rất khẽ của tiếng cá đớp động cũng đủl àm cho con người giật mình thảng thốt.
4.1.5. =>Nói câu cá nhưng thực ra nhà thơ muốn đón nhận cảnh, trời thu vào cõi lòng những vẻ đẹp tinh diệu của đường nét, màu sắc, hình khối, sựv ận động tinh tết rong sáng của cảnh vật mùa thu.
4.2. => Cảnh thu tĩnh lặng gợi sự cô quạnh, uẩn khúc và tâm sự thời thế của nhà thơ: buồn đau -bất lực trước thực trạng đất nước đau thương
4.3. .Đồng thời người đọc cũng cảmnhận được tình yêu thiên nhiên quê hương sâu nặng của tác giả.
5. TỔNG KẾT
5.1. a. Nghệthuật:
5.1.1. -Ngôn ngữgiản dị, trong sáng, giàu sức tạo hình -biểu cảm.
5.1.2. -Cách gieo vần “eo”độc đáo, góp phần diễn tả một không gian thu nhỏ, khép kín của cảnh thu tù đọng ở nông thôn và cũng phù hợp với tâm trạng đầy uẩn khúc của tác giả.
5.1.3. -Bút pháp miêu tả thiên nhiên mang màu sắc cổ điển qua cách lấy động tả tĩnh gợi cái yên ắng của tạo vật và cũng là sự tĩnh lặng trong tâm hồn nhà thơ.
5.2. b. Nội dung –ý nghĩa:
5.2.1. Tình yêu đất nước, gia đình, bạn bè
5.2.2. Thu điếu”thể hiện sự cảm nhận và nghệ thuật gợi tảtinh tế của Nguyễn Khuyến về cảnh sắc mùa thu ở đồng bằng Bắc bộ
5.2.3. Đồng thời cho thấy tình yêu thiên nhiên, đất nước, tâm trạng thời thếvà tài thơ Nôm của nhà thơ.