Қазіргі қазақ тілі фонетикасы мен морфонологиясының зерттелуі

1. Серік Ерғожин

1.1. Қазақ тілінің морфонологиялық заңдылықтарын зерттеген ғалым. Ерғожиннің тұжырымы бойынша, қазақ тіліндегі түбірлер мен қосымшалар арасында болатын дыбыстық өзгерістер морфологиялық мағыналарды жеткізудің негізгі механизмі болып табылады. Ол дыбыстық өзгерістердің морфологиялық бірліктерге қалай әсер ететінін және бұл өзгерістердің мағыналық мәнін терең зерттеген.

2. Айгүл Ибраева

2.1. Айгүл Ибраева қазақ тіліндегі фонетикалық өзгерістердің сөйлеу мен дыбыстаудағы рөлін зерттеген. Оның пікірінше, қазақ тіліндегі дыбыстардың дұрыс айтылуы мен қабылдануы тіл үйренушілер үшін өте маңызды. Ол дыбыстардың дұрыс артикуляциясы арқылы қазақ тілін үйренушілердің сөйлеу машықтарын жақсарту қажеттігін алға тартады.

3. Мұхтар Арын

3.1. Қазақ тіліндегі үндестік заңының ерекшеліктерін зерттеп, оның сөйлеу барысында қолданылу жолдарын қарастырған. Оның тұжырымы бойынша, үндестік заңы тек фонетикалық құбылыс қана емес, сонымен қатар сөздердің мағынасын дұрыс жеткізудің маңызды механизмі. Ол қазақ тіліндегі диалектілік ерекшеліктер мен аймақтық акценттердің үндестік заңына әсерін де зерттеген.

4. Зейнеп Сағындықова

4.1. Қазақ тіліндегі дыбыстардың перцептивтік (қабылдану) қасиеттерін зерттеген. Сағындықованың еңбектерінде дыбыстардың естілуі мен сөйлеушінің оларды қалай қабылдайтыны туралы тұжырымдар жасалған. Оның пікірінше, дыбыстардың акустикалық қасиеттері тіл үйренушілердің қазақ тілін үйренуінде ерекше рөл атқарады.

5. Әлімхан Жүнісов

5.1. Қазақ тіліндегі морфонологиялық өзгерістерді зерттеп, қосымшалардың дыбыстық құрылымға әсерін талдаған. Жүнісовтің тұжырымы бойынша, қосымшалар жалғанған кезде сөздегі дыбыстардың өзгеруі қазақ тілінің ерекше құрылымын көрсетеді, және бұл морфонологиялық заңдылықтар сөздердің мағыналық өзгеруіне де әсер етеді.

6. Ахмет Байтұрсынұлы

6.1. Қазақ тілінің дыбыстық жүйесі үндестік заңына негізделген. Ол бұл заңдылықты қазақ тілі дыбыстарының жуан және жіңішке болып бөлінуі арқылы сипаттайды. Ахмет Байтұрсынұлы қазақ тіліндегі дыбыстардың үндестігін сақтаудың маңыздылығын атап көрсетеді. Оның пікірінше, сөздердің дыбыстық үйлесімділігі тілдің дұрыс қолданылуына ықпал етеді.

7. Құдайберген Жұбанов

7.1. Қазақ тілінің артикуляциялық және акустикалық ерекшеліктерін зерттеген. Ол қазақ тіліндегі дауысты және дауыссыз дыбыстардың жасалу жолдарына ерекше назар аударған. Оның тұжырымдары бойынша, әр дыбыс сөйлеу мүшелерінің белгілі бір қалпымен жасалады, бұл қазақ тілінің табиғи дыбыстық жүйесін қалыптастырады. Сондай-ақ, Жұбанов ассимиляция мен диссимиляция құбылыстарын зерттеп, қазақ тіліндегі дыбыстардың бір-біріне әсер ету заңдылықтарын анықтады.

8. Рәбиға Сыздық

8.1. Қазақ тіліндегі фонетикалық заңдылықтар сөздердің қалыптасуында маңызды рөл атқарады. Ол қазақ тіліндегі морфонологиялық өзгерістерді, әсіресе қосымшалар жалғанған кезде дыбыстардың өзгеруін зерттеді. Сыздықтың еңбектерінде қазақ тіліндегі түбір мен қосымшаның үндесуі туралы теориялар ерекше орын алады.

9. Нұржан Оразалин

9.1. Қазақ тіліндегі дыбыстардың акустикалық қасиеттерін заманауи әдістермен зерттеген. Оның зерттеулерінде дыбыстардың физикалық сипаттамалары (жиілік, амплитуда, ұзақтық) терең қарастырылған. Оразалиннің пікірінше, қазақ тіліндегі әрбір дыбыстың акустикалық ерекшелігі оның сөйлеу кезінде қалай қабылданатынына тікелей әсер етеді.

10. Жанұзақ Қаржаубайұлы

10.1. Қазақ тіліндегі тарихи фонетиканы зерттеуде үлкен үлес қосқан. Ол дыбыстардың тарихи даму жолын талдап, қазақ тіліндегі фонетикалық өзгерістердің түркі тілдерімен байланысын көрсетті. Қаржаубайұлының еңбектерінде қазақ тіліндегі дыбыстардың түркі дәуірінен қазіргі кезеңге дейінгі эволюциясы туралы тұжырымдар жасалған.