1. Proses Pembentukan Tamadun
1.1. Sumbangan Tamadun
1.1.1. Tamadun Mesopotamia / Sumeria
1.1.1.1. Kod Undang-undang Hammurabi
1.1.1.1.1. Berteraskan hak rakyat yang adil
1.1.1.1.2. Hukuman dan denda setimpal dengan kesalahan, berbeza mengikut susun lapis masyarakat
1.1.1.1.3. 282 undang-undang
1.1.1.1.4. Dipahat pada tembok dan tiang besar
1.1.1.1.5. Dasar perundangan Sumeria
1.1.1.1.6. Mengelakkan permaaslahan rakyat dan susun lapis masyarakat
1.1.1.1.7. Mewujudkan perpaduan
1.1.1.1.8. Memperkuat sistem organisasi
1.1.1.1.9. Membantu peradaban bertahan dengan lama
1.1.1.2. Sistem tulisan
1.1.1.2.1. Membawa sistem pendidikan
1.1.1.2.2. Urusan pentadbiran dan perniagaan
1.1.1.2.3. Melahirkan tradisi kesusasteraan
1.1.1.3. Perkembangan ilmu astronomi
1.1.1.3.1. Membolehkan penggunaan jalan laut
1.1.1.3.2. Mencipta kalendar berasaskan sistem solar 12 bulan 1 tahun
1.1.1.3.3. Perkembangan ilmu matematik
1.1.1.4. Perkembangan ilmu matematik
1.1.1.4.1. Sistem mengira perpuluhan, menambah, menolak, membahagi, mendarab, punca kuasa dua
1.1.1.5. Perkembangan ilmu geometri
1.1.1.6. Ilmu perubatan
1.1.1.6.1. Diberi perhatian oleh kerajaan Assyria
1.1.1.6.2. Cara mengubat penyakit
1.1.1.7. Penciptaan roda
1.1.1.7.1. Menghasilkan kereta kuda
1.1.1.7.2. Cipta kincir air
1.1.1.8. Kapal layar
1.1.1.9. Penciptaan batu bata daripada tanah liat
1.1.1.10. Mencipta arca
1.1.1.10.1. Tiang batu
1.1.1.10.2. Raja Gudea
1.1.1.11. Ketokohan Raja Sargon
1.1.1.11.1. Pemimpin berwibawa
1.1.1.11.2. Kerajaan Akkad
1.1.1.11.3. Menawan dan menyatukan wilayah kerajaan Sumeria
1.1.1.11.4. Perintis kepada penubuhan empayar
1.1.1.12. Ashurbanipal
1.1.1.12.1. Menubuhkan perpustakaan diraja
2. Ciri-ciri Tamadun
2.1. Kewujudan petempatan kekal
2.1.1. Hidup menetap
2.1.1.1. Pemilihan tempat penting bagi menjamin bekalan makanan
2.1.2. Kemajuan alam pertanian
2.1.2.1. Penanaman
2.1.2.2. Penyimpanan makanan
2.1.2.3. Penternakan binatang
2.1.3. Peralatan baru
2.1.3.1. Cangkul
2.1.4. Penggunaan teknologi
2.1.4.1. Sistem pengairan
2.1.5. Pengeluaran meningkat
2.1.5.1. Membawa kepada lebihan pengeluaran
2.1.6. Dapat menampung pertambahan jumlah penduduk
3. Makna Tamadun
3.1. Berasal daripada bahasa Arab
3.1.1. Mudun, madain, madana
3.1.1.1. Tinggi budi bahasa
3.1.1.2. Pembukaan bandar
3.2. Civilization
3.2.1. Berasal daripada bahasa Greek
3.2.1.1. Civitas
3.2.1.1.1. Bandar
3.3. Peradaban
3.4. Masyarakat Barat
3.4.1. Pembangunan lahiriah
3.5. Pandangan sarjana Barat
3.5.1. Gordon Childe
3.5.1.1. Pencapaian lahiriah
3.5.1.1.1. Kayu ukur kemajuan tamadun
3.5.2. Darcy Riberio dan R.A. Buchanan
3.5.2.1. Tolak unsur rohaniah
3.5.2.2. Menekankan kepentingan dan pembangunan lahiriah dalam proses perkembangan tamadun
3.6. Pandangan Islam
3.6.1. Merangkumi pembangunan lahiriah dan rohaniah
3.7. Pandangan Syed Naquib al-Attas
3.7.1. Pencapaian tahap tatasusila yang tinggi dan kebudayaan yang luhur sesebuah masyarakat
3.8. Richard Sullivan
3.8.1. Menyokong pandangan sarjana Islam
3.8.1.1. Mengakui bahawa unsur rohaniah sangat penting
3.9. Secara keseluruhan
3.9.1. Mementingkan pencapaian lahiriah
3.9.1.1. Kesenian, pembinaan kota
3.9.2. Pencapaian rohaniah
3.9.3. Tatasusila
3.9.4. Moral
4. Pengenalan
4.1. Zaman Prasejarah
4.1.1. Zaman manusia yang belum mengenali sistem tulisan
4.1.2. Tahap-tahap utama
4.1.2.1. Zaman Paleolitik
4.1.2.1.1. Hidup secara nomad
4.1.2.1.2. Tinggal tepi sungai dan tasik atau gua
4.1.2.1.3. Hidup berkumpulan
4.1.2.1.4. Kegiatan utama
4.1.2.1.5. Alat-alat batu mengutamakan fungsi
4.1.2.2. Zaman Mesolitik
4.1.2.3. Zaman Neolitik
4.1.2.3.1. Hidup menetap dalam masyarakat
4.1.2.3.2. Kegiatan utama
4.1.2.3.3. Mencipta alatan batu yang licin berbagai fungsi dan tembikar
4.1.2.3.4. Pengkhususan kerja
4.1.2.3.5. Menghasilkan artifak
4.1.2.3.6. Melebur logam
4.1.2.3.7. Sistem barter
4.1.2.4. Zaman Logam
4.1.2.4.1. Zaman Gangsa
4.1.2.4.2. Zaman Besi
4.1.2.4.3. Mencipta perahu dan rumah
4.1.2.4.4. Meneroka lautan
4.1.2.4.5. Meningkatkan kegiatan perdagangan maritim
4.1.2.4.6. Petempatan besar menjadi bandar dan kota